Một số nét chính về chính sách kinh tế, thương mại đầu tư

Định hướng lớn trong chính sách thương mại đầu tư

Là một nước nhỏ về diện tích (hơn 41 nghìn km2) và không đông về dân số (8,5 triệu dân), địa hình chủ yếu là núi, không có tài nguyên thiên nhưng nhờ có vị trí địa lý trung tâm châu Âu, không bị tàn phá bởi các cuộc chiến tranh và sớm công nghiệp hóa cũng như xác định rõ phải hướng ra thế giới nên kinh tế Thụy Sỹ sớm hội nhập toàn diện và sâu rộng với kinh tế châu Âu và thế giới. Thị trường trong nước nhỏ, cầu trong nước có hạn nên công nghiệp và dịch vụ nước này chủ yếu hướng vào xuất khẩu, tập trung vào các sản phẩm có giá trị gia tăng cao đòi hỏi trình độ công nghệ hiện đại và là mắt xích không thể thiếu trong thương mại và đầu tư toàn cầu. Các mặt hàng xuất khẩu ngoài VAT không phải đóng thêm các loại thuế, phí nào khác. Ngoại thương có vai trò hết sức quan trọng đối với một nền kinh tế có độ mở rất cao như Thụy Sỹ nhưng cũng là điểm yếu khi kinh tế thế giới lâm vào khủng hoảng hoặc chiến tranh thương mại (cuộc khủng hoảng 2008 đã tác động đáng kể đến tăng trưởng nước này).

Là quốc gia đi đầu về cam kết phát triển kinh tế theo định hướng bền vững (Sustainable development), chính sách phát triển kinh tế luôn bám sát các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc như giảm khí thải, bảo vệ môi trường, đầu tư và phát triển công nghệ sạch, nâng cao bình đẳng giới, chỉ số sáng tạo… Trong Chiến lược phát triển quốc gia giai đoạn 2016-2019, Chính phủ Thụy Sỹ đã vạch ra các mục tiêu chiến lược cho phát triển kinh tế xã hội trong đó có các mục tiêu ưu tiên về kinh tế như:

• Tạo dựng cơ hội lâu dài với EU về kinh tế – thương mại.
• Mở ra nhiều cơ hội tiếp cận thị trường nước ngoài cho các doanh nghiệp Thụy Sỹ.
• Xây dựng một nền kinh tế kỹ thuật số đảm bảo khả năng cạnh tranh.
• Tự do hóa thị trường điện và khí đốt.
• Nâng cao khả năng cạnh tranh của thị trường trong nước thông qua các biện pháp xúc tiến hàng nhập khẩu.

Các lĩnh vực, ngành nghề ưu tiên

Thụy Sỹ tiếp tục ưu tiên các doanh nghiệp có thế mạnh như hóa-dược, cơ khí chính xác, đồng hồ, tài chính-ngân hàng, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo … và quan tâm củng cố vai trò của các xí nghiệp nhỏ và vừa (chiếm tới 99% tổng số các công ty và được coi là nhỏ và vừa khi sử dụng dưới 250 nhân công).

Các đối tác thương mại ưu tiên

Thụy Sỹ luôn xác định địa bàn ưu tiên châu Âu, Mỹ, Trung quốc, Nhật bản và nỗ lực tăng cường tiếp cận thị trường thế giới.

Chính sách nhằm tạo thuận lợi cho môi trường kinh doanh

Chính phủ Liên bang và chính quyền các bang có các chính sách tạo thuận lợi cho môi trường kinh doanh tùy đặc thù từng địa phương (như thủ tục minh bạch, nhanh, ưu đãi về thuế…)  Chính sách kiểm soát xuất khẩu; Xử phạt / Cấm vận; Kiểm soát xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp (sử dụng kép) và hàng hóa quân sự. (Tham khảo chi tiết tại https://www.seco.admin.ch/seco/en/home.html).

Các FTA chính đang tham gia

Thụy Sỹ là một trong nước đầu tiên tham gia WTO và coi việc tham gia các Hiệp định thương mại tự do là cột trụ chính trong chính sách kinh tế. Thụy Sỹ là thành viên chủ chốt của Hội thương mại tự do châu Âu (EFTA gồm 4 nước Thụy Sỹ, Na uy, Liechtenstein và Iceland). Ngoài FTA ký từ 1974, cho đến nay Thụy Sỹ đã ký với EU và trên 120 hiệp định hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực nhưng không tham gia EU do sự phản đối của cử tri qua trưng cầu dân ý. Hiện Thụy Sỹ đã ký 30 Hiệp định FTA với 40 đối tác trong đó đa số các FTA nằm trong khuôn khổ của Hội thương mại tự do châu Âu nhưng cũng có một số Hiệp định song phương, giữa Thụy Sỹ với các nước đối tác như với Trung quốc và Nhật bản. (Trung quốc và Nhật đều chọn Thụy sỹ là nước đầu tiên tại châu Âu để đàm phán và ký FTA nhằm chuẩn bị cho quá trình đàm phán với EU). Hiện Thụy Sỹ đang đàm phán các FTA với khối Mercosur, Ấn độ, Malaysia, Việt Nam, Indonesia… Nhờ FTA, hàng hóa và dịch vụ của Thụy Sỹ tiếp cận với một thị trường rộng lớn 2,2 tỷ người và có tổng GDP lên đến 25000 tỷ USD. Trong năm 2015, xuất khẩu hàng hóa của Thụy Sỹ đến các đối tác đã ký FTA chiếm 23% tổng số xuất khẩu. Từ 1998 đến 2014, xuất khẩu Thụy Sỹ tăng trung bình 4,1% hàng năm nhưng xuất khẩu vào thị trường các nước đã ký FTA (ngoài EU và EFTA) tăng đến 8,5% trong vòng 4 năm liên tục sau khi hiệp định có hiệu lực.

Các biện pháp phòng vệ thương mại và hàng rào kỹ thuật thường sử dụng

Một số biện pháp phòng vệ thương mại sử dụng nhiều nhất

Một số biện pháp phòng vệ thương mại sử dụng nhiều nhất (chống bán phá giá, trợ cấp, phòng vệ…): Thuỵ Sỹ trong 10 năm gần đây đang bị nhiều tổ chức quốc tế và các nước kêu gọi giảm trợ cấp cho sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi. Nông nghiệp Thuỵ Sỹ tỷ trọng không lớn trong GDP nhưng được Chính phủ trợ cấp hàng năm trên 3 tỷ USD. Về thuế được điều chỉnh linh hoạt cho các sản phẩm nông nghiệp (theo mùa, cho các đối tác) cũng để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước nhưng cũng là các rào cản lớn cho hàng nhập khẩu (bảo hộ sản xuất nội địa). Trợ cấp cho các sản phẩm nông nghiệp chế biến sẽ được giảm dần tới năm 2020.

Các rào cản kỹ thuật chính đối với thương mại

Có nhiều các rào cản kỹ thuật chính đối với thương mại (tiêu chuẩn, quy chuẩn, sở hữu trí tuệ..): Rào cản kỹ thuật đối với thương mại thông qua các thỏa thuận về công nhận lẫn nhau (ví dụ của Thụy Sỹ và EU về các thử nghiệm phù hợp cho các sản phẩm công nghiệp, Hiệp định năm 1999 về tháo dỡ các rào cản kỹ thuật đối với thương mại (Hiệp định thừa nhận lẫn nhau – MRA) kêu gọi sự công nhận lẫn nhau của Thụy Sỹ và Liên minh châu Âu (EU) về các thử nghiệm phù hợp cho các sản phẩm công nghiệp.)

Các sản phẩm của các nước nhập khẩu vào Thuỵ Sỹ phản tuân thủ các quy định chung (tương tự tiêu chuẩn châu Âu, ngoài ra các chuỗi cung ứng còn có các tiêu chuẩn phụ bổ sung về chất lượng, quy cách bao bì, nhãn mác (ví dụ như bao bì nhiều sản phẩm phải ghi đủ bằng cả ba thứ tiếng quốc gia Đức, Pháp, Ý). Tham khảo tại các đường link sau:

https://www.eda.admin.ch/dea/en/home/bilaterale-abkommen/ueberblick/bilaterale-abkommen-1/technische-handelshemmnisse.html

http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/june/tradoc_155642.pdf (phần thông tin thống kê Trade Barier cho Thuỵ Sỹ)

http://www.interlabor.ch/index.php/en/ (các quy định, tiêu chuẩn và phương pháp dịch vụ về kiểm tra, dược phẩm, đồ thực phẩm nhập khẩu)

Các quy định khác về :

Nhập khẩu hàng nông nghiệp:

https://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/20110403/index.html

Quy định về xuất nhập khẩu rau quả và các sản phẩm làm vườn:

https://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/19983424/index.html

Quy định về mức ưu đãi thuế quan dành cho các nước đang phát triển:

https://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/20061738/index.html

Quy định về nguyên tắc xuất xứ hàng hóa nhằm hưởng ưu đãi thuế quan dành cho các nước đang phát triển:

https://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/20110090/index.html

Quy định về các yếu tố bảo vệ công nghiệp và thuế nhập khẩu thành phần của hàng hóa có nguồn gốc từ nông nghiệp

Các đối tác và mặt hàng bị áp dụng nhiều nhất các biện pháp trên

Các nước xuất khẩu đồ điện tử, nông sản, thuỷ sản như Trung Quốc, Mỹ, Việt Nam, Thái lan, Srilanka, Ấn Độ….