Dòng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Bangladesh không được cải thiện ở mức độ lớn. Cơ sở hạ tầng thiếu thốn cùng với sự phức tạp của bộ máy hành chính và tệ tham nhũng rộng đã khiến các nhà đầu tư tránh xa. Đầu tư nước ngoài là rất cần thiết ở các nền kinh tế mới nổi trên thế giới. Giữa đại dịch Covid-19, các nền kinh tế mới nổi như Bangladesh đang gặp khó khăn lớn. Quan chức trong các Bộ liên quan đang nỗ lực thu hút các nhà đầu tư nước ngoài để thúc đẩy các hoạt động kinh tế. Các cuộc đàm phán với các quốc gia khác nhau đang thực hiện các cấp độ. Các nỗ lực không ngừng đang được thực hiện để thu hút đầu tư nước ngoài và Cơ quan Phát triển Đầu tư Bangladesh (BIDA) đã thu hút được vốn FDI lên tới 11 tỷ USD kể từ khi thành lập vào năm 2016.
Trên thực tế, BIDA đã và đang nỗ lực để đảm bảo chất lượng dịch vụ cho FDI và môi trường đầu tư thân thiện ngay từ khi thành lập. Coronavirus vừa là lời nguyền vừa là phước lành cho mọi nền kinh tế. Sau khi đại dịch bùng phát, các cực kinh doanh nổi tiếng trên thế giới đã quyết định di dời các nhà máy sản xuất và hoạt động của họ. Khi nghe thông điệp về việc di dời, nhiều quốc gia châu Á đã nắm bắt cơ hội. Bangladesh, một quốc gia Nam Á với dân số hơn 160 triệu người đang nỗ lực thu hút các nhà máy đã có kế hoạch chuyển đi nơi khác. Quyết định chuyển nhà máy từ Trung Quốc được đưa ra sau căng thẳng thương mại Mỹ – Trung. Bên cạnh đó, các ông trùm, những người đã tiến hành hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc trong một thời gian dài, đã lên kế hoạch di dời các trung tâm sản xuất do virus coronavirus.
Ngoài Bangladesh, nhiều nền kinh tế như Việt Nam, Campuchia, Indonesia và Ấn Độ cũng đang khẩn trương tìm kiếm cơ hội thu hút dòng di rời bằng nhiều cách. Sự cạnh tranh gay gắt chưa từng có giữa các quốc gia này đang được biết đến một cách rộng rãi. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới Trung Quốc hiện chứng kiến dòng vốn FDI giảm mạnh kể từ đầu đại dịch. Tăng trưởng FDI đã giảm mạnh trên toàn thế giới do virus chết người. Trước tình hình dịch Covid, Hội nghị về Thương mại và Phát triển của Liên hợp quốc (UNCTAD) đã đưa ra những dự báo ảm đạm về dòng vốn FDI. UNCTAD cho biết dòng vốn FDI toàn cầu có thể giảm 40% trong hiện tại và những năm tới do Covid-19. Bangladesh cùng với các quốc gia khác bắt đầu chứng kiến dòng vốn FDI giảm ngay cả trước khi đại dịch xảy ra. Theo nguồn tin của Ngân hàng Bangladesh (BB), dòng vốn FDI ròng năm 2019 giảm 20,45% xuống 2,88 tỷ USD từ 3,61 tỷ USD năm 2018. Bên cạnh đó, trong 4 năm, dòng vốn FDI ròng được ghi nhận vào khoảng 11 tỷ USD. Vì vậy, Bangladesh hiện có thể gặp phải trở ngại trong việc thu hút đầu tư nước ngoài ở mức độ lớn.
Trong khi đó, Indonesia đã có thể thu hút nhiều công ty thuộc sở hữu của các quốc gia Mỹ và châu Âu. Thành công đó đến do tạo được các điều kiện thân thiện với đầu tư của các công ty nước ngoài. Theo thông tin, Indonesia đã miễn thuế 50% trong 5 năm đối với FDI trị giá 7 triệu USD, miễn thuế 100% trong 5 năm đối với đầu tư trên 7 triệu đến 70 triệu USD. Hiện tại, nền kinh tế hàng đầu châu Á là Nhật Bản bày tỏ lạc quan sẽ sớm khởi động ngành công nghiệp ô tô ở Bangladesh theo các điều khoản và điều kiện liên quan đến đầu tư nước ngoài. Theo tờ báo hàng đầu Nhật Bản Nikki Asian Review, các công ty Nhật Bản phải được đưa vào các chính sách trợ cấp, nếu họ chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang Ấn Độ và Bangladesh. 220 triệu đô la Mỹ đã được cam kết dưới dạng trợ cấp của chính phủ cho năm 2020. Điều quan trọng cần lưu ý là khoảng 30 công ty Nhật Bản được hưởng các cơ sở trợ cấp vào tháng 7 năm 2020 do chuyển nhà máy của họ sang Việt Nam và Lào từ Trung Quốc . Hiện có khoảng 310 công ty Nhật Bản đang hoạt động tại Bangladesh.
Theo nguồn tin từ Ngân hàng Bangladesh, tính đến tháng 3 năm 2020, tổng nguồn vốn FDI đạt 18,85 tỷ USD. Trong tổng vốn FDI, 3.813,61 triệu USD đến từ Mỹ, 2.458,45 triệu USD từ Vương quốc Anh, 1.366,28 triệu USD từ Hà Lan, 1.256,71 triệu USD từ Singapore, 1.215,05 triệu USD từ Hồng Kông, 1.144,70 triệu USD từ Hàn Quốc, 900,59 triệu USD từ Trung Quốc, 843,67 triệu USD từ Australia, 823,08 triệu USD từ Malaysia, 750,37 triệu USD từ Ấn Độ, 433,34 triệu USD từ Nhật Bản, 409,34 triệu USD từ Đài Loan, 390,68 triệu USD từ UAE, 352,83 triệu USD từ Sri Lanka, 343,44 triệu USD từ Quần đảo Virgin thuộc Anh, 319,08 triệu USD từ Na Uy, 316,95 triệu USD từ Thái Lan, 266,97 triệu USD từ Ả Rập Xê-út, 254,72 triệu USD từ Mauritius, 212 triệu USD từ Pakistan và 986,96 triệu USD từ các quốc gia khác.
100 đặc khu kinh tế (SEZ) dự kiến sẽ thu hút khối lượng đầu tư nước ngoài trị giá 30,20 tỷ đô la Mỹ như dự kiến trong Kế hoạch 5 năm lần thứ bảy (7FYP). Các SEZ cho đến nay đã nhận được các đề xuất đầu tư trị giá 20,50 tỷ đô la Mỹ từ 151 công ty trong và ngoài nước. Vì vậy, có thể nói các Khu kinh tế đã bắt đầu phát đi những tín hiệu tốt về đầu tư nước ngoài. Ngay sau khi hoàn thành một trăm SEZ, đầu tư nước ngoài dự kiến sẽ tràn vào đất nước. Bangladesh đang ở trong tình trạng đáng tiếc về thu hút đầu tư nước ngoài so với Indonesia, Việt Nam, Ấn Độ và Campuchia. Mặc dù lao động rẻ, Bangladesh không thể thu hút FDI trong nhiều năm. Trong khi, mức lương hiện tại ở Trung Quốc là 150 đến 260 đô la Mỹ, ở Việt Nam là 125-180 đô la Mỹ, ở Indonesia là 110-180 đô la Mỹ, ở Campuchia là 180 đô la Mỹ, ở Bangladesh chỉ là 100 đô la Mỹ. Vì vậy, có nhiều lý do để lo lắng tại sao Bangladesh đang có dòng vốn FDI kém. Đây chính là thời điểm để tìm ra lý do.
Người ta nói rằng những bất thường và tham nhũng đã làm tăng thêm chi phí cho hoạt động kinh doanh ở Bangladesh. Nếu có thể, các điều khoản và điều kiện hiện hành do chính phủ đặt ra có thể được nới lỏng để giải quyết nhu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài. Một tin tốt lành là ngân hàng trung ương Bangladesh đã sửa đổi các hướng dẫn giao dịch ngoại hối, trong số những hướng dẫn khác, nhằm thu hút nhiều vốn FDI hơn. Tuy nhiên, xem xét tình hình kinh tế hiện tại, quy trình đăng ký có thể được nới lỏng cùng với chính sách thuế thân thiện với nhà đầu tư nước ngoài. Hơn nữa, luật hải quan và luật phá sản có thể được sửa đổi ngay bây giờ. Để cải thiện thứ hạng về chỉ số kinh doanh của Ngân hàng Thế giới (WB), cần phải cải cách quy định. Vấn đề đáng quan tâm là nền kinh tế Bangladesh đang hoạt động với khoảng trống đầu tư vào xây dựng cơ sở hạ tầng trị giá khoảng 350 tỷ USD.
Một lượng vốn đầu tư nước ngoài khả quan vẫn chưa đến từ Trung Quốc và Nhật Bản. Bangladesh đã không đáp ứng được yêu cầu của họ. Điều cần lưu ý là: Việt Nam trong lĩnh vực RMG có khoảng 60% đầu tư từ Trung Quốc. Vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực may mặc đã vượt lên trên Bangladesh khi đáp ứng được nhu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài. Cần có động thái ký kết các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) với các nền kinh tế phát triển. Khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Bangladesh vào năm 2016, ông đã ký hơn hai chục thỏa thuận trị giá 20,53 tỷ USD để phát triển cơ sở hạ tầng. Một khi việc phát triển cơ sở hạ tầng được hoàn thành, một lượng lớn FDI sẽ vào nền kinh tế ở Bangladesh. Cần đảm bảo mức phí thấp nhất trong khu kinh tế đối với các dịch vụ tiện ích.
Do Mỹ là nguồn FDI lớn nhất trong khu vực và vốn FDI tăng gấp đôi từ năm 2007 đến năm 2017 đạt 940 tỷ USD, nên việc thúc đẩy quan hệ kinh tế với Mỹ là cần thiết. Kể từ năm 1971, Mỹ đã đầu tư hơn 7 tỷ USD vào Bangladesh. Vì vậy, vai trò của Mỹ đối với nền kinh tế Bangladesh là không thể quên. Ngân hàng Phát triển Châu Á gần đây cho biết khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương sẽ cần khoảng 26 nghìn tỷ USD đầu tư vào năm 2030 để phát triển cơ sở hạ tầng của mình. Theo ước tính của ADB, Bangladesh cần một lượng lớn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI vào cơ sở hạ tầng ngoài các cơ sở hạ tầng trong các Khu kinh tế đặc biệt.
Báo cáo mới công bố gần đây của chính phủ Hoa Kỳ về “Tình hình đầu tư năm 2020: Bangladesh” lưu ý rằng dòng vốn FDI vào Bangladesh là một trong những nước có mức thấp nhất ở châu Á. Báo cáo cũng lưu ý rằng đất nước đã nhận được vốn FDI lên tới 3,6 tỷ đô la Mỹ trong năm 2018, hơn 1% GDP của cả nước. Bangladesh sẽ phải đối mặt với những thách thức kinh tế trong những ngày tới do đại dịch có thể tồn tại trong một thời gian dài hơn. Tình trạng thất nghiệp và tỷ lệ đói nghèo ở nước này không ở trong tình trạng tốt. Do chương trình chính sách tiền tệ mở rộng cho năm tài chính FY2020-21, áp lực lạm phát cũng có thể sớm xuất hiện. Vì vậy, điều cần lúc này là FDI chứ không gì khác. Nếu không tạo ra môi trường thân thiện với FDI, các công ty nước ngoài hiện tại cũng có thể chuyển từ Bangladesh sang Indonesia và Việt Nam. Không đẩy mạnh ngoại giao kinh tế thì không thể lôi kéo được các nhà đầu tư nước ngoài. Nếu có thể, các bộ phận FDI tại các đại sứ quán ở nước ngoài có thể được cung cấp đầy đủ thông tin về các cơ sở kinh doanh và các ưu đãi tại Bangladesh. Vì vậy, chúng ta hãy đưa Bangladesh tiến về phía trước bằng cách thu hút một lượng lớn vốn FDI./.
Đại sứ quán Việt Nam tại Bangladesh
