1. Tình hình kinh tế Ucraina
– IMF dự báo GDP của Ucraina sẽ giảm -8,2% trong năm 2020, thấp hơn nhiều so với mức -5% được Chính phủ và Ngân hàng Quốc gia Ucraina (NBU) dự đoán trước đó. Phải đến năm 2024 Ucraina mới trở lại mức tăng trưởng kinh tế trước đại dịch Covid-19. Nguyên nhân là do (i) sự cạn kiệt của nguồn tiết kiệm trong các hộ gia đình; (ii) mức hỗ trợ tài chính của chính phủ cho nền kinh tế thấp do hạn hẹp của ngân sách chính phủ. Hiện nay, chỉ số tiêu dùng tại Ucraina đã giảm rất nhiều và sẽ tiếp tục giảm hơn nữa nếu thu nhập khả dụng của người dân và khu vực tư nhân giảm sút. Điều này dẫn đến thất nghiệp tăng và kinh tế Ucraina sẽ rơi vào vòng suy thoái. Do vậy, để thoát khỏi tình trạng này, nền kinh tế của Ucraina cần các khoản kích thích tài chính và tiền tệ, trong đó những khoản viện trợ và vay ưu đãi của nước ngoài và các tổ chức quốc tế đóng vai trò quan trọng.
– IMF cũng nêu những ưu tiên chính trong các chương trình hợp tác với Ucraina, bao gồm: chống tham nhũng, cải cách thuế quan và hải quan, cải cách tư pháp, thúc đẩy quá trình tư nhân hóa, phát triển ngành tài chính. IMF cũng mong muốn Ucraina tiếp tục củng cố nền tài khóa quốc gia nhằm ổn định tài chính công hậu khủng hoảng; kết hợp các biện pháp ngắn hạn hiệu quả nhằm nhanh chóng phục hồi kinh tế với các biện pháp dài hạn nhằm duy trì cải cách cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên IMF bày tỏ những lo ngại về áp lực từ phía chính phủ đối với NBU trong thời gian gần đây bởi lẽ nguyên tắc độc lập và duy trì năng lực thể chế của NBU đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên những thành công của Ucraina trong 5 năm qua và khẳng định sự độc lập của NBU sẽ giúp ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ niềm tin của các nhà đầu tư và bảo vệ hệ thống tài chính.
– Người phát ngôn về Chính sách An ninh và Đối ngoại của EU Peter Stano cũng cho rằng: về nguyên tắc, NBU phải hoạt động một cách độc lập. Nếu không đảm bảo được nguyên tắc này chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến niềm tin cũng như sự ủng hộ đối với các chương trình cải cách của Ucraina. Nguyên Thống đốc NBU Yakiv Smoliy sau khi từ chức có cảnh báo về cách sử dụng các khoản vay từ IMF và các tổ chức quốc tế của Ucraina hiện nay. Ông cho rằng chính phủ đã sai lầm khi đưa toàn bộ các khoản vay hiện nay vào ngân sách nhà nước để bù đắp thâm hụt mà không trích một phần vào quỹ dự trữ ngoại hối của Ngân hàng quốc gia như trước đây.
– Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu (EBA) đã công bố 05 ưu tiên mà doanh nghiệp mong đợi từ Thống đốc mới của NBU. Thứ nhất, duy trì tiến trình ổn định kinh tế vĩ mô và tăng trưởng kinh tế bền vững hiện nay. Thứ hai, tiếp tục duy trì hợp tác với IMF và duy trì chính sách tự do hóa tiền tệ để thiết lập chế độ di chuyển dòng vốn tự do. Thứ ba, đảm bảo cải cách tài chính, duy trì sự độc lập của NBU. Thứ tư, hỗ trợ hoạt động của hệ thống ngân hàng với tính thanh khoản cao. Thứ năm, đảm bảo lạm phát trong phạm vi dự kiến.
– Bộ Tài chính Ucraina cho biết đã thu được 8,3 tỷ UAH (tương đương 307 triệu USD) cho ngân sách nhà nước từ việc bán trái phiếu chính phủ trong nước ngày 14/7. Trái phiếu có các thời hạn: 03 tháng với lãi suất trung bình là 7%; 12 tháng với lãi suất 9,2%; và 36 tháng với lãi suất 10%; trái phiếu chính phủ bằng ngoại tệ (đô la Mỹ) có thời hạn 12 tháng với lãi suất 3,5%.
– Trong năm canh tác 2019/20 (từ 7/2019-6/2020), Ucraina đã xuất khẩu hơn 20,5 triệu tấn lúa mì và 30,3 triệu tấn ngô. Đây là năm rất thành công khi ngành sản xuất ngũ cốc và hạt có dầu Ucraina đạt sản lượng cao nhất từ trước đến nay: 98 triệu tấn. Dự báo xuất khẩu lượng ngũ cốc và hạt có dầu của Ucraina trong năm canh tác 2020/21 sẽ đạt khoảng 58,8 triệu tấn. Ucraina cũng dự đoán đến 2026, mỗi năm Ucraina sẽ sản xuất được 113 triệu tấn ngũ cốc và hạt có dầu, trong đó 70 triệu tấn sẽ được xuất khẩu.
2. Chính sách kinh tế để đối phó với khủng hoảng:
– Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Châu Âu (EBRD) và EU đã xây dựng một số biện pháp và khuyến nghị để giảm thiểu tác động của khủng hoảng do đại dịch Covid-19 gây ra. Ucraina là nền kinh tế đầu tiên mà EBRD đầu tư để xây dựng hệ thống phân tích ngành liên quan đến một ngành công nghiệp cụ thể. Dự kiến cách tiếp cận này cũng sẽ được giới thiệu ở các quốc gia khác, dựa trên kinh nghiệm ở Ucraina. Hiện EBRD là nhà đầu tư tài chính quốc tế lớn nhất tại Ucraina. Đến nay, EBRD đã thực hiện 466 dự án với tổng giá trị lên đến 15 tỷ EUR.
– Hội đồng Cải cách quốc gia Ucraina đã bàn về tiến trình cải cách tư nhân hóa. Tính đến nay, gần 8.000 cuộc đấu giá các doanh nghiệp nhà nước đã được tổ chức. Tài sản thuộc sở hữu của nhà nước, chính quyền địa phương và Quỹ bảo lãnh tiền gửi trị giá khoảng 2,7 tỷ UAH (tương đương 99 triệu USD) đã được bán. Ucraina hy vọng rằng trong tương lai gần, các doanh nghiệp Nhà nước tiếp tục sẽ được tư nhân hóa thành công. Gần đây nhất là cuộc đấu giá trực tuyến bán khách sạn Dnipro ở Kyiv với giá cuối cùng vượt quá mọi mong đợi, đạt 1,11 tỷ UAH (tương đương 37 triệu USD), gấp gần 14 lần so với giá khởi điểm. Bởi vậy, Ucraina cho rằng tư nhân hóa là một cách tốt để thu hút đầu tư và tất cả lợi nhuận thu về sẽ được phân bổ cho ngân sách quốc gia. Đồng thời, tư nhân hóa các doanh nghiệp công nghiệp lớn sẽ khắc phục tình trạng tham nhũng trong khu vực công, giảm tổn thất ngân sách và góp phần xây dựng Ucraina thành công và thịnh vượng.
– Ucraina đang thảo luận về khả năng hỗ trợ các doanh nghiệp nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện chứng nhận và công nhận sản phẩm của Ucraina tại thị trường quốc tế, giải quyết các vấn đề hậu cần và giảm các thủ tục hải quan; tái lập Hội đồng các nhà xuất khẩu-đầu tư trực thuộc Bộ Ngoại giao Ucraina nhằm thúc đẩy xuất khẩu và biến Ucraina thành một quốc gia nắm giữ vai trò đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu; đồng thời tiếp tục tổ chức các cuộc họp nhằm duy trì đối thoại giữa chính phủ với với khu vực tư nhân, thúc đẩy lợi ích của các nhà xuất khẩu trong nước ra thị trường nước ngoài. Đây là những cố gắng mà chính phủ muốn tạo ra một hệ thống hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động kinh tế đối ngoại của Ucraina và thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa Ucraina ra nước ngoài.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Ucraina)
