Số liệu thống kê từ Cơ quan Thống kê Thụy Điển cho thấy, tỉ lệ lạm phát ở Thụy Điển đang gia tăng, hiện gần chạm mục tiêu lạm phát do Ngân hàng trung ương Thụy Điển (Riksbank) đề ra. Bên cạnh đó, lo ngại về giá cả tăng cao cũng là nguyên nhân khiến lãi suất tăng mạnh trong thời gian gần đây.
Lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm của Mỹ đã tăng gần ba lần kể từ hè năm 2020 (từ hơn 0,50% lên khoảng 1,30%). Ở Thụy Điển, tuy không tăng nhiều như vậy, nhưng chỉ trong vài tuần, lãi suất kỳ hạn 10 năm đã tăng từ -0,17% lên 0,29%, mức cao nhất trong hai năm qua. Pär Magnusson, chiến lược gia lãi suất tại Ngân hàng Swedbank cho rằng, sự gia tăng lãi suất cùng với kỳ vọng lạm phát gia tăng gần đây sẽ làm cho thị trường tin vào khả năng các ngân hàng trung ương sẽ tăng lãi suất.
Ngày 18/02/2021, Cơ quan Thống kê Thụy Điển đã công bố số liệu lạm phát của tháng Giêng, theo đó tỉ lệ lạm phát CPIF ở Thụy Điển đã tăng lên 1,7% (tính theo năm) so với mức 0,5% của tháng trước. Sự gia tăng này, như dự báo, phần lớn do giá điện tăng. Thị trường cũng đồng thời nâng cao kỳ vọng về lạm phát tương lai, tuy nhiên phụ thuộc vào một số yếu tố: Thứ nhất, liên quan tiêm vắc-xin covid, nghĩa là nhiều quốc gia có thể sẽ sớm bắt đầu nới lỏng các hạn chế, làm tăng tiêu dùng hộ gia đình, dẫn đến lạm phát cao hơn. Thứ hai, ngân hàng trung ương và chính phủ các nước đã tung ra các gói kích thích lớn được tài trợ gián tiếp bởi các đợt phát hành tiền, nhất là ở Hoa Kỳ. Các gói này mang lại cho các hộ gia đình nhiều tiền hơn để chi tiêu, do đó sẽ thúc đẩy lạm phát. Thứ ba, khi nhu cầu tăng lên, đồng thời xảy ra nguy cơ xảy ra các hiệu ứng tắc nghẽn. Đã xảy ra những tác động như vậy: ví dụ trong vận tải hàng hải, giá vận chuyển tăng lên rất nhiều do có quá ít tàu so với nhu cầu, do đó làm lạm phát gia tăng.
Tuy nhiên, cũng có những quan điểm khác. Larry Summers, giáo sư kinh tế nổi tiếng thế giới tại Đại học Harvard gần đây cảnh báo về những áp lực tạo ra bởi các gói kích thích lớn chưa từng có mà ngân hàng trung ương và chính phủ các nước đã đưa ra. Nhưng nhiều chuyên gia khác không cho như vậy; họ cho rằng, sự gia tăng lạm phát sẽ chỉ là tạm thời.
Claes Måhlén, chiến lược gia lãi suất tại Ngân hàng Handelsbanken đánh giá, trong giai đoạn phục hồi nhanh chóng mà chúng ta sẽ chuẩn bị bước vào, các chỉ số lạm phát tất nhiên có thể tăng, nhất là đối với khu vực dịch vụ. Nhưng hiệu ứng lạm phát chỉ là tạm thời bởi sau đó, chính những lĩnh vực trước đây làm cho lạm phát ở mức thấp sẽ trở lại chi phối bức tranh lạm phát. Sẽ cần thời gian để tỉ lệ thất nghiệp giảm xuống; toàn cầu hóa và các yếu tố khác sẽ tiếp tục kìm hãm tốc độ tăng lương hộ gia đình, như vậy sẽ rất khó để lạm phát tăng tốc.
Pär Magnusson cùng quan điểm. Theo ông, các gói hỗ trợ làm đẹp bức tranh về cách thức các công ty và nền kinh tế đang vận hành. Bức tranh thực sẽ khá khác nhau. Số lượng các vụ phá sản đã giảm trong số liệu thống kê, nhưng tất cả những điều đó là bởi có các quy định liên quan tạm thời được đưa ra: các công ty có thể không bị tuyên bố phá sản. Rất nhiều công ty và hộ gia đình có thời gian nghỉ ngơi. Khi dỡ bỏ những quy định tạm thời này, thực sự lúc đó sẽ như thế nào là một vấn đề.
Claes Måhlén tin rằng, lãi suất trên thị trường, vốn đã tăng rất nhiều gần đây trên các thị trường, có thể tiếp tục tăng, nhưng không quá lớn. Đồng thời, các ngân hàng trung ương sẽ nỗ lực đảm bảo rằng lãi suất không tăng quá cao vì có nguy cơ kìm hãm sự phục hồi của nền kinh tế.
Hệ quả sẽ là, Riksbank có thể sẽ giữ nguyên dự kỳ vọng lãi suất không thay đổi trong ít nhất ba năm, như họ đã tuyên bố.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Thuỵ Điển)
