Ngày 15/9/2020, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) ra phán quyết khẳng định, Mỹ đã vi phạm quy định thương mại quốc tế khi áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc. Mỹ có quyền phản đối và nộp đơn kháng cáo trong vòng 60 ngày tiếp theo. Phán quyết này khiến Mỹ không hài lòng; trong khi đó Trung Quốc thì đánh giá cao tính khách quan và công bằng của phán quyết.
Về phía Trung Quốc, ngày 15/9/2020, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, Trung Quốc đánh giá cao phán quyết khách quan, chính xác và công bằng của WTO; việc Trung Quốc kiện Mỹ lên cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO về các hành vi sai phạm là để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bản thân, đồng thời cũng cho thấy sự tôn trọng của Trung Quốc đối với các quy tắc của WTO cũng như quyết tâm kiên định của nước này trong việc bảo vệ quyền uy của thể chế thương mại đa phương.
Ngày 16/9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cho biết, trong thời gian qua, một số chính khách Mỹ đã liên tục vu khống Trung Quốc “không tuân thủ” các quy tắc. Báo cáo của nhóm chuyên gia WTO một lần nữa chứng tỏ rằng chính Mỹ mới thực sự phá hoại các quy tắc quốc tế. Liên hệ đến các hành động của Mỹ đối với các tổ chức quốc tế đa phương gần đây, không khó có thể thấy Mỹ đang sử dụng các tổ chức quốc tế để phục vụ lợi ích của mình, phù hợp thì dùng, không phù hợp thì vứt bỏ.
Thể chế thương mại đa phương với hạt nhân là WTO là nền tảng của thương mại quốc tế. Trung Quốc luôn kiên trì và bảo vệ nền tảng này, tôn trọng các quy định và phán quyết của WTO. Trung Quốc hy vọng Mỹ tôn trọng phán quyết của WTO và thể chế thương mại đa phương với các quy tắc là nền tảng, áp dụng các hành động thực tế, cùng Trung Quốc và các thành viên khác của WTO bảo vệ thể chế thương mại đa phương, thúc đẩy kinh tế thế giới phát triển ổn định, lành mạnh.
Ngược lại, Mỹ cho rằng biện pháp áp thuế bổ sung là hợp lý vì Trung Quốc có hành động đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ, các công ty của Mỹ bị cưỡng ép chuyển giao công nghệ để được tiếp cận thị trường Trung Quốc. Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer ngày 15/9 cho biết, phán quyết cho thấy WTO hoàn toàn không đủ khả năng ngăn chặn các hành động gây hại của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ, Mỹ cần phải bảo vệ quyền và lợi ích của để khỏi tránh những hành vi bất công trong thương mại, chính quyền Mỹ sẽ không cho phép Trung Quốc lợi dụng WTO để chiếm đoạt lợi ích của người lao động, doanh nghiệp, người nông dân Mỹ. Cùng ngày, Tổng thống Donald Trump tuyên bố, chưa biết gì về phán quyết, nhưng “sẽ xem xét” vấn đề này, “Mỹ sẽ phải làm gì đó với WTO, vì WTO để Trung Quốc thoát tội”.
Các chuyên gia lo ngại rằng kết quả của phán quyết này có thể khiến Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút khỏi WTO, hoặc tăng cường sức ép đòi cải cách WTO. Margaret Cekuta, người từng làm việc trong Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ cho biết, phán quyết này tạo cơ hội cho chính phủ Mỹ chỉ trích cơ chế lỗi thời của WTO, nếu WTO không thể đưa ra phán quyết về các vụ việc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, thì liệu WTO có thể giải quyết các vấn đề kinh tế khác hay không?
Các chuyên gia cũng nhận định, kết quả của phán quyết này sẽ không ảnh hưởng ngay đến mức thuế mà Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc. Nếu cuối cùng WTO vẫn giữ nguyên phán quyết, Trung Quốc được phép triển khai các biện pháp trả đũa Mỹ. Tuy nhiên, trên thực tế, Trung Quốc đã sớm triển khai các biện pháp trả đũa thuế quan đối với Mỹ. Mặt khác, Mỹ có thể kháng cáo khiến vụ việc rơi vào bế tắc, vì trước đó chính phủ Mỹ ngăn cản việc bổ nhiệm các thẩm phán tại cơ quan giải quyết tranh chấp, khiến cơ quan này không đủ thẩm phán và phải tạm dừng hoạt động hoàn toàn.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc)
