1. Wall Street Journal: Đảng Cộng hoà không chấp nhận tăng thuế sau cuộc trao đổi về xây dựng hạ tầng với Tổng thống Biden
Ngày 12/5/2021, Wall Street Journal đưa tin Tổng thống Biden đã lần đầu tiên gặp trực tiếp lãnh đạo hai đảng Dân chủ và Cộng hoà ở Thượng viện và Hạ viện (gồm Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, Lãnh đạo phe đa số ở Thượng viện Chuck Schumer, lãnh đạo phe thiểu số ở Thượng viện Mitch McConnell, và lãnh đạo phe thiểu số ở Hạ viện Kevin McCarthy). Cuộc gặp nhằm vận động sự ủng hộ cho các kế hoạch xây dựng hạ tầng nước Mỹ của Tổng thống Biden.
Tổng thống Biden dự kiến tăng thuế của các công ty để trang trải cho kế hoạch xây dựng hạ tầng trị giá 2,300 tỷ đô la của mình. Ông cũng đã kiến nghị tăng thuế đối với những gia đình có thu nhập cao để lấy tiền cho một kế hoạch khác trị giá 1,800 tỷ đô la, tập trung cho các biện pháp chống đói nghèo và cải thiện giáo dục. Nhiều khoản thuế tăng thêm yêu cầu sẽ phải thay đổi luật thuế được thông qua năm 2017 khi đảng Cộng hoà nắm quyền.
Tuy nhiên, các lãnh đạo của đảng Cộng hoà đã cho Tổng thống Biden biết rằng họ phản đối bất kỳ nỗ lực nào nhằm tăng thuế để trả tiền cho dự án xây dựng hạ tầng. McConnell tuyên bố “chúng tôi không muốn mở lại đạo luật thuế năm 2017… Đây là ranh giới đỏ của chúng tôi.” Lãnh đạo thiểu số tại Hạ viện Kevin McCarthy bổ sung rằng “tăng thuế sẽ là sai lầm lớn nhất” của Tổng thống Biden. McConnell cho biết sẽ cố tập hợp các đảng viên dân chủ chống lại chương trình nghị sự của Biden, chương trình mà đảng Cộng hoà cho rằng là một danh sách điều ước tự do và gây thiếu hụt nguồn lao động. Đối lại với đề xuất của Biden, đảng Cộng hoà đề xuất tăng 568 tỷ đô la từ các khoản phí đối với những người sử dụng hạ tầng. Tuy nhiên, Nhà Trắng và đảng Dân chủ không đồng ý tăng phí đối với người sử dụng.
Sau cuộc gặp, Tổng thống Biden, trả lời phỏng vấn của hãng MSNBC, rằng ông sẽ tìm các điểm chung để thoả thuận với đảng Cộng hoà và sẽ đấu tranh trên những vấn đề còn lại. Nếu cần, ông có thể sẽ theo đuổi một kế hoạch mà chỉ cần sự ủng hộ của đảng Dân chủ.
Ông McConnell nói sau cuộc gặp rằng các nhà làm luật sẽ phân bổ lại các khoảng trợ cấp liên bang dành cho các bang và chính quyền địa phương để tài trợ cho các dự án hạ tầng mới. Tuy nhiên, đảng Dân chủ không đồng ý điều này. Luật cứu trợ 1,900 tỷ đô la vừa thông qua đầu năm nay đã bao gồm 350 tỷ trợ cấp cho các bang và chính quyền địa phương.
Tổng thống Biden đã có một loạt cuộc gặp với các nhà lập pháp của cả hai đảng trong những tuần qua và ông dự kiến sẽ có một cuộc gặp với các Thượng Nghị sỹ Cộng hoà vào Thứ Năm để thảo luận về đề xuât 568 tỷ đô la của họ. Kế hoạch này của Đảng Cộng hoà bỏ qua một số nội dung trong kế hoạch của Biden, như việc hỗ trợ cho sản xuất tại nhà và chăm sóc người già.
Ông McConnell nói đảng Cộng hoà có thể đồng ý chi 800 tỷ đô la cho hạ tầng. Tuy nhiên, con số này nhỏ hơn nhiều con số mà Biden mong muốn. Kế hoạch 2,300 tỷ đô la của Biden sẽ kéo dài trong 8 năm, trong khi kế hoạch 568 tỷ đô la của đảng Cộng hoà sẽ kéo dài trong 5 năm. McCarthy lo ngại về lạm phát và thiếu nhân lực trong kế hoạch của Biden.
Bà Pelosi dự kiến đưa ra bỏ phiếu kế hoạch về hạ tầng ở Hạ viện ngày 4/7, nhưng các cộng sự của bà cho rằng mốc thời gian này có thể thay đổi. Ở Thượng viện, ông Schumer cho biết sẽ không kéo dài thương lượng vô thời hạn với đảng Cộng hoà.
2. The Hill: Thiếu hụt xăng dầu lan rộng ra nhiều bang.
Ngày 12/5/2021, The Hill đưa tin thiếu hụt xăng dầu đã lan rộng nhiều bang. Chiều 12/5, 65% trạm xăng ở North Carolina, 44% trạm xăng ở Virginia, 43% trạm xăng ở Georgia và South Carolina đã hết xăng. Một số bang khác có tỷ lệ thiếu xăng thấp hơn như Tennessee 16% trạm xăng, Florida và Maryland là 11% trạm xăng, và Alabama là 7%.
Các nhà phân tích cho rằng nguyên nhân của tình trạng khan hiếm xăng này là do người dân lo sợ họ sẽ không mua được xăng trong những ngày tới. Giám đốc phân tích của công ty GasBuddy cho rằng đây không phải là lỗi do việc Colonial Pipeline dừng cung cấp xăng mà là do hệ thống không được xây dựng để ứng phó với nhu cầu tăng cao ngắn hạn và bất ngờ từ người dân.
Việc thiếu hụt xăng dầu đang gây đau đầu cho chính quyền Biden. Tổng thống Biden đã từng tuyên bố chính quyền sẽ sớm bắt đầu nỗ lực 100 ngày tập trung vào việc cải tiến an ninh mạng cho các đường ống dẫn, nước và các lĩnh vực thiết yếu khác. Nhiều thành viên đảng Cộng hoà đã lợi dụng cơ hội này để chỉ trích chính sách năng lượng của chính quyền Biden, bao gồm cả việc cho dừng dự án đường ống Keystone XL.
Hiện vẫn chưa rõ khi nào việc phân phối xăng dầu ở bờ Đông của nước Mỹ khi nào trở lại bình thường cho dù các đường ống dự kiến sẽ được phục hồi vào cuối tuần. Một số chuyên gia đánh giá việc phân phối này nếu nhanh thì có thể bắt đầu lại từ tuần sau, nhưng nếu chậm có thể kéo dài vài tuần. Đây không phải là vấn đề thiếu xăng dầu mà là vấn đề đảm bảo an toàn cho việc truyền dẫn xăng dầu đến các địa điểm.
3. Wall Street Journal: Số lượng đơn xin trợ cấp thất nghiệp tại Mỹ giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi đại dịch xuất hiện
Ngày 13/5/2021, Wall Street Journal đưa tin số lượng đơn xin trợ cấp thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất kể từ giữa tháng 3/2020 khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Số lượng người xin trợ cấp thất nghiệp giảm xuống còn 473,000 vào tuần trước, thấp hơn con số 507,000 vào tuần trước nữa. Đây là tuần thứ bảy liên tiếp con số này đi xuống. Mặc dù, con số này vẫn cao hơn số lượng xin trợ cấp thất nghiệp trước đại dịch, nhưng đã thể hiện chiều hướng tốt đẹp của thị trường lao động.
Tỷ lệ tiêm vắc xin tăng cao, các chính sách kích thích kinh tế và việc xoá bỏ các hạn chế kinh doanh đang tạo ra nhu cầu chi tiêu lớn hơn trên toàn nước Mỹ. Tuy nhiên, tỷ lệ tăng việc làm không phát triển tương ứng với nhu cầu tuyển dụng. Trong tháng 4/2021, giới chủ ở Mỹ chỉ tạo ra 266,000 việc làm, nhỏ hơn nhiều con số 1 triệu việc làm mà các nhà kinh tế dự đoán.
Nhiều chủ lao động cho biết họ không thể tìm đủ người lao động để đáp ứng nhu cầu kinh doanh ngày càng tăng. Điều này đã hạn chế năng lực sản xuất của họ. Các chuyên gia kinh tế cho rằng có một số nguyên nhân dẫn đến việc tỷ lệ việc làm không tăng dù nhu cầu tuyển dụng lao động tăng là: nỗ lo sợ nhiễm Covid-19 của người lao động, gánh nặng chăm sóc trẻ em do trường học đóng cửa, và việc gia tăng các phúc lợi thất nghiệp.
Mặc dù số lượng người nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp giảm nhưng số lượng người đến nhận trợ cấp vẫn tăng. Cho đến ngày 24/4/2021, tổng số 16,9 triệu người Mỹ nhận một trong các hình thức trợ cấp khác nhau. Con số này giảm 3 triệu so với tuần đầu của tháng 3, nhưng vẫn cao hơn khoảng 8 lần so với giai đoạn trước đại dịch. Gói cứu trợ chống dịch Covid-19 được thông qua hồi tháng 3 mở rộng số lượng người có thể hưởng cứu trợ và hỗ trợ thêm 300 USD bên cạnh các trợ cấp khác của bang.
Nhiều chuyên gia cho rằng gói cứu trợ này đã không khuyến khích người thất nghiệp đi làm vì họ có thể nhận nhiều phúc lợi hơn khi đi làm. Nhiều bang do đảng Cộng hoà nắm quyền đang muốn rút ngắn thời gian mà người thất nghiệp có thể hưởng cứu trợ.
4. The Hill: Tổng thống Biden sẽ đệ trình dự trù ngân sách vào ngày 27/5/2021.
Ngày 13/5/2021, The Hill đưa tin Tổng thống Biden sẽ đưa ra dự kiến đầy đủ về ngân sách cho năm tài khoá 2022 vào ngày 27/5. Dự trù ngân sách này sẽ không giống như dự trù khiêm tốn 1,500 tỷ USD mà Biden đưa ra đầu tháng 4/2021 (chỉ tập trung vào 12 dự luật chi tiêu hàng năm), mà sẽ bao trùm nhiều nhóm vấn đề và có khung thời gian dài hơn. Dự trù ngân sách này sẽ bao gồm các chương trình chi tiêu bắt buộc có quy mô lớn, như An sinh Xã hội, Medicare và Medicaid, và bao gồm các kế hoạch mà Tổng thống muốn thực hiện. Dự trù này thường cho giai đoạn 10 năm và thường đưa ra các mục tiêu tài khoá cho việc cân bằng ngân sách. Tuy nhiên, cân bằng ngân sách sẽ là một thách thức sau đại dịch, vốn đã làm nước Mỹ nợ hơn 28,000 tỷ USD.
Dự trù ngân sách này sẽ là cơ hội để Biden thể hiện quan điểm đối với các đề xuất lớn mà Biden đã đưa ra sẽ thúc đẩy kế hoạch phát triển dài hạn của Mỹ như thế nào. Cho đến nay, Tổng thống Biden đã công bố các kế hoạch tiêu tốn nhiều tiền như kế hoạch chi tiêu 1,500 tỷ USD cho năm 2022; 1,900 tỷ USD cứu trợ chống Covid-19, đề xuất 2,300 tỷ USD cho xây dựng hạ tầng và kế hoạch 1,800 tỷ USD trợ giúp các gia đình. Ngoài ra, nhiều vấn đề tài chính dài hạn của Mỹ có nguồn gốc từ các nguồn chi tiêu bắt buộc của ngân sách. Ví dụ, quỹ An sinh Xã hội sẽ cạn kiệt trong một thập kỷ nữa; quỹ cho người tàn tật chỉ còn khoảng 5 năm; quỹ tín thác cho đường cao tốc sẽ hết vào năm tới; và quỹ tín thác về bảo hiểm bệnh viện đối với Medicare sẽ hết tiền vào năm 2024.
Tổng thống Biden đang gặp khó khăn trong việc huy động tài chính cho kế hoạch chi tiêu của mình. Biden thực hiện gói cứu trợ 1,900 tỷ USD hoàn toàn từ tiền đi vay. Ông định đánh thuế các công ty và gia đình có thu nhập cao để lấy tiền cho xây dựng hạ tầng. Tuy nhiên, Đảng Cộng hoà không đồng ý với đề xuất 2,300 tỷ cho hạ tầng mà giảm xuống chỉ còn 800 tỷ và không đồng ý tăng thuế doanh nghiệp, các mức thuế đã từng được giảm năm 2017 khi đảng Cộng hoà đang nắm quyền.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ)
