Ngày 27/8, tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra hai hoạt động quan trọng ở cấp Quan chức cao cấp, gồm Cuộc họp của Nhóm bạn của Chủ tịch về Kết nối và Đối thoại của APEC về các hiệp định thương mại khu vực và hiệp định thương mại tự do (RTAs/FTAs) trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Hơn 200 đại biểu, gồm các Quan chức cao cấp APEC, đại diện các nền kinh tế, giới học giả và cộng đồng doanh nghiệp đã tham dự.
Tăng cường kết nối khu vực
Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao, Chủ tịch SOM APEC 2017 Bùi Thanh Sơn đã đồng chủ trì cuộc họp Nhóm bạn của Chủ tịch về Kết nối. Cuộc họp đã cập nhật tiến độ thực hiện các sáng kiến nhằm triển khai Kế hoạch tổng thể về kết nối của APEC, trong đó có kết quả của Đối thoại chính sách cao cấp về du lịch bền vững tại thành phố Hạ Long tháng 6 vừa qua; cập nhật Bản hướng dẫn về phát triển và đầu tư cơ sở hạ tầng chất lượng; tiến triển của Mạng lưới dịch vụ cảng biển APEC; văn bản tổng kết các thông lệ tốt của Kế hoạch kết nối APEC… Các đại biểu cũng lắng nghe Ban Thư ký ASEAN chia sẻ kinh nghiệm triển khai Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN 2025.
Tăng cường kết nối là một trong những quan tâm hàng đầu của các nền kinh tế APEC nhằm tạo thêm những động lực mới cho tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy liên kết kinh tế khu vực sâu rộng hơn, nâng cao tính bao trùm, hướng tới hình thành một Châu Á – Thái Bình Dương gắn kết chặt chẽ, kết nối toàn diện và tổng thể vào năm 2025.
Hướng tới mục tiêu này, năm 2014, các nhà Lãnh đạo APEC đã nhất trí hình thành Khuôn khổ APEC về Kết nối, bao gồm các cam kết dài hạn của APEC nhằm tăng cường kết nối khu vực trên cả ba trụ cột: cơ sở hạ tầng, thể chế và con người. Đến năm 2015, các thành viên đã đề ra Lộ trình tổng thể về Kết nối APEC giai đoạn 2015 – 2025. Lộ trình được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy triển khai các chiến lược tăng trưởng của APEC, cải thiện chất lượng mạng lưới giao thông vận tải khu vực, giảm chi phí giao dịch, nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực; tăng cường sự phối hợp và hợp tác giữa các chương trình kết nối ở khu vực, thúc đẩy tự do thương mại, gắn kết tài chính và kết nối con người, vì phát triển chung của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.
RTAs/FTAs – tạo động lực mới cho tăng trưởng
Cùng ngày cũng đã diễn ra Đối thoại của APEC về RTAs/FTAs trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Tại Đối thoại, các thành viên chia sẻ quan điểm, kinh nghiệm trong đàm phán, ký kết và thực thi các RTAs/FTAs.
Phát biểu khai mạc Đối thoại, Chủ tịch SOM APEC 2017 Bùi Thanh Sơn khẳng định APEC là “nền tảng tốt nhất để thảo luận về các FTAs/RTAs”. Hiện nay, các thành viên APEC tham gia tổng cộng 165 FTAs/RTAs, trong đó có 62 hiệp định là giữa các thành viên APEC. Chủ tịch SOM cũng nhấn mạnh những lợi ích từ RTAs/FTAs đóng vai trò rất quan trọng trong tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế cũng như thương mại và đầu tư trong khu vực.
APEC đang phấn đấu hoàn thành các Mục tiêu Bogor về tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại và đầu tư vào năm 2020 cũng như triển khai các bước chuẩn bị hướng tới thành lập Khu vực thương mại tự do toàn Châu Á – Thái Bình Dương (FTAAP).
RTAs/FTAs đang mang lại nhiều lợi ích to lớn về tăng trưởng kinh tế, tiếp cận thị trường, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, thúc đẩy hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách của các thành viên. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế khu vực và toàn cầu hiện nay, dưới tác động của cách mạng công nghiệp 4.0, vấn đề đặt ra là làm thế nào để có thể tranh thủ tối đa các lợi ích kinh tế – xã hội của RTAs/FTAs, đồng thời giảm những bất lợi từ chi phí điều chỉnh, sự gia tăng bất bình đẳng thu nhập… Trong tình hình đó, việc APEC tiến hành chia sẻ thông tin, trao đổi kinh nghiệm và thảo luận chính sách về đàm phán và ký kết RTAs/FTAs là hết sức hữu ích và cần thiết để cùng nhau phát triển kinh tế, ổn định xã hội và chia sẻ thịnh vượng chung trong toàn khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.
Mặc dù các RTA/FTA đã và đang mang lại nhiều thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước nhưng đi kèm đó là những thách thức không nhỏ. Theo các chuyên gia, nền kinh tế thế giới mặc dù đang phát triển nhưng vẫn còn rất nhiều rủi ro. Nhiều nền kinh tế vẫn ưu tiên vào thúc đẩy kinh tế bản địa nên đã sử dụng công cụ thuế quan lẫn phi thuế quan để bảo hộ kinh tế trong nước.
Điều này khiến cho những nỗ lực thúc đẩy tự do hóa thương mại và mở cửa thị trường nhằm mục tiêu tăng trưởng chung đã bị chậm lại trong thời gian qua. Đây là thách thức rất lớn mà Việt Nam cũng như một số nền kinh tế APEC đang phải đối mặt trong năm nay.
Trong bối cảnh đó, việc làm thế nào để tối đa hóa lợi ích từ các RTA/FTA là một trong những nội dung thảo luận quan trọng của các trưởng SOM APEC, diễn giả, đại biểu tại buổi đối thoại. Chủ tịch Ủy ban Thương mại và Đầu tư của APEC (CTI) Marie Sherylyn D.Aquia cho rằng, trước khi đàm phán, Chính phủ nên thông tin đầy đủ tới cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan liên quan, tham khảo ý kiến với nhau để xác định phương hướng đàm phán. Trong quá trình đàm phán cũng cần có sự tham gia của đại diện doanh nghiệp, phải hiểu được yêu cầu của doanh nghiệp để xây dựng các chiến lược.
“Một nền kinh tế mở mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp cũng như cả nền kinh tế. Khi một RTA/FTA được đàm phán, ký kết, các doanh nghiệp cần được thông tin cụ thể về những ưu đãi, lợi ích mà các hiệp định này mang lại để họ có thể chuẩn bị, đáp ứng được những yêu cầu cần thiết khi giao thương”, bà Marie Sherylyn D.Aquia chia sẻ.
Đồng quan điểm trên, ông David HSU – Phó Cục trưởng Cục Ngoại thương, Bộ Kinh tế của Đài Loan (Trung Quốc) cho rằng, các RTA/FTA cũng đưa ra các tiêu chuẩn cao hơn, buộc nước tham gia phải có sự hy sinh và điều chỉnh nhằm đảm bảo lợi ích của các bên tham gia. Điều này giải thích tại sao trước khi đàm phán, Chính phủ và doanh nghiệp cần phối hợp tốt với nhau để đưa ra những thỏa thuận có lợi nhất cho đất nước mình, nhưng cũng đảm bảo lợi ích của các đối tác.
Theo ông David HSU, mặc dù Việt Nam có nhiều thế mạnh nhưng cũng có những hạn chế nhất định khiến sức cạnh tranh của nền kinh tế chưa thực sự mạnh. Đó là công nghệ thấp, khả năng cung cấp cho thị trường cao cấp chưa cao… đòi hỏi Việt Nam phải mở cửa thị trường hơn nữa, nhất là trong những ngành như nông nghiệp, chế biến, nguyên vật liệu sản xuất…
Tôn An
