Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam vừa công bố Báo cáo “Bước tiến mới: giảm nghèo và thịnh vượng chung tại Việt Nam”, tóm tắt các xu hướng và mô hình đói nghèo trong thời gian gần đây ở Việt Nam và nêu ra những giải pháp để thúc đẩy tiềm năng chưa được khai thác trong lĩnh vực nông nghiệp ở vùng cao, nơi tập trung nhiều người nghèo. Từ đó, WB sẽ hỗ trợ can thiệp có mục tiêu để tạo cơ hội kinh tế cho người dân ở các khu vực bị tụt hậu.
Tỷ lệ đói nghèo giảm 13%
Việt Nam đã đạt được những kết quả to lớn trong việc giảm nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống cho hàng triệu người. Theo Báo cáo, đói nghèo ở Việt Nam tiếp tục giảm, đặc biệt là trong các dân tộc thiểu số với tỷ lệ giảm mạnh tới 13%, mức giảm lớn nhất trong 3 thập niên qua.
Báo cáo ghi nhận hiện nay 70% người dân Việt Nam đã được bảo đảm về kinh tế, trong đó có 13% thuộc tầng lớp trung lưu theo chuẩn thế giới. Các tầng lớp thu nhập này đang phát triển nhanh chóng, tăng hơn 20% trong giai đoạn 2010 – 2017. Tính từ năm 2014, trung bình mỗi năm có 1,5 triệu người Việt Nam gia nhập vào tầng lớp trung lưu toàn cầu, cho thấy các hộ gia đình đang tiếp tục leo lên bậc thang kinh tế cao hơn sau khi thoát nghèo.
Sự gia tăng của lớp người tiêu dùng làm thay đổi nguyện vọng của xã hội, trọng tâm của chương trình xóa đói nghèo và chia sẻ thịnh vượng chuyển từ chống nghèo cùng cực sang cải thiện mạnh mẽ chất lượng cuộc sống và hỗ trợ sự gia tăng của tầng lớp trung lưu.
Khả năng tạo công ăn việc làm nhanh chóng và quá trình chuyển đổi sang việc làm có lương đang thúc đẩy hoạt động giảm nghèo và chia sẻ thịnh vượng đạt được những kết quả tích cực.
Mặc dù để đạt mục tiêu giảm bất bình đẳng vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng Báo cáo ghi nhận số người dễ bị tái nghèo đã giảm xuống chỉ còn 2% trong giai đoạn 2014 – 2016. Ngược lại, tầng lớp trung lưu cũng đã tăng thêm hơn 3 triệu người trong giai đoạn này.
Theo Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê – Vũ Thanh Liêm cho biết, thực hiện mục tiêu chống bần cùng hóa và giảm nghèo là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước Việt Nam, nhằm cải thiện về vật chất, tinh thần cho người nghèo, góp phần thu hẹp khoảng cách chênh lệch về mức sống giữa nông thôn và thành thị, giữa các vùng, các dân tộc và cộng đồng dân cư.
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã thực hiện nhiều chiến lược, chương trình xóa đói giảm nghèo, gần đây nhất là Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016 -2020 được Thủ tướng Chính phủ ban hành theo Quyết định số 1722/QĐ-TTG ngày 2-9-2016. Chương trình này nhằm thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, cải thiện thực hiện đời sống, tăng thu nhập của người dân; đặc biệt là các địa bàn nghèo, tạo điều kiện cho người nghèo, hộ nghèo tiếp cận các dịch vụ cơ bản như: y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt, vệ sinh và tiếp cận thông tin…
Thúc đẩy hội nhập kinh tế cho nhóm người nghèo
Một trong những lĩnh vực ưu tiên trong Khung đối tác quốc gia của Nhóm WB với Việt Nam giai đoạn 2018-2022 là tăng trưởng bao trùm, với mục tiêu cụ thể là “hội nhập kinh tế cho nhóm người nghèo và dễ bị tổn thương”. Theo đó, WB sẽ hỗ trợ can thiệp có mục tiêu để tạo cơ hội kinh tế cho người dân ở các khu vực bị tụt hậu.
Báo cáo đưa ra một số lĩnh vực ưu tiên chiến lược nhằm thúc đẩy giảm nghèo và tăng cường chia sẻ thịnh vượng chung, bao gồm: – Nâng cao năng suất lao động và đầu tư vào kết cấu hạ tầng để duy trì việc làm và tăng lương mà không làm giảm khả năng cạnh tranh. – Thực hiện cải cách giáo dục nhằm bảo đảm sự công bằng trong các cơ hội và phát triển kỹ năng của lực lượng lao động. – Đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp thông qua thay đổi mô hình sử dụng đất nông nghiệp, nâng cao kỹ năng cho nông dân nghèo.
Tóm tắt các xu hướng và mô hình đói nghèo trong thời gian gần đây ở Việt Nam, Báo cáo của WB đã nêu ra những giải pháp để thúc đẩy tiềm năng chưa được khai thác trong lĩnh vực nông nghiệp ở vùng cao, nơi tập trung nhiều người nghèo. Ví dụ, các quyết định về sử dụng đất và loại cây trồng có tác động mạnh đến chênh lệch thu nhập trong nông nghiệp giữa các hộ gia đình. Các gia đình có thu nhập thấp ở vùng cao thường sử dụng đất để trồng những loại cây cơ bản như lúa hoặc ngô, thay vì trồng cây có giá trị cao như cà phê, hồ tiêu hay cao su.
Phát triển nông nghiệp vùng cao để giảm nghèo
Báo cáo cho biết, thu nhập từ hoạt động nông nghiệp tại vùng cao có thể giúp Việt Nam tiếp tục giảm nghèo. Ví dụ như các quyết định về sử dụng đất và xác định loại cây trồng có tác động mạnh đến chênh lệch thu nhập trong nông nghiệp giữa các hộ gia đình. Các gia đình có thu nhập thấp ở vùng cao thường sử dụng đất để trồng những loại cây cơ bản, như lúa hoặc ngô, thay vì trồng cây có giá trị cao như cà phê, hồ tiêu hay cao su. Vì thế, chính sách khuyến khích trồng cây công nghiệp có giá trị cao có thể nâng thu nhập cho người dân các dân tộc thiểu số.
Các dân tộc thiểu số – đa số ở vùng cao – chiếm 72% người nghèo ở Việt Nam. Thu nhập từ hoạt động nông nghiệp tại vùng cao có thể giúp Việt Nam tiếp tục giảm nghèo, trên thực tế tỷ lệ nghèo theo chuẩn quốc gia đã giảm khoảng 4% từ năm 2014 đến năm 2016, xuống còn 9,8%.
Tăng cường khả năng tín dụng có thể giúp nông dân vùng cao thực hiện những khoản đầu tư cần thiết vào sản xuất nông nghiệp để đem lại thu nhập cao. Nâng cao khả năng tạo thu nhập có thể giúp thu hẹp bất bình đẳng giữa các nhóm dân tộc. Ví dụ, mức tiêu dùng bình quân đầu người của người dân tộc thiểu số chỉ còn thấp hơn người Kinh và người Hoa khoảng 45%. Hơn nữa, người nghèo đang phải đối mặt với khoảng cách ngày càng lớn về khả năng tiếp cận giáo dục trung học phổ thông, cải thiện nước sạch và vệ sinh môi trường.
An Sinh
