1. Một trong những chỉ báo chủ chốt cho thấy nỗi sợ hãi lạm phát ở Mỹ đã qua giai đoạn đỉnh điểm
Một trong những sợ hãi lớn nhất của các nhà đầu tư trong năm nay là lạm phát có thể tăng cao và cản trở sự phục hồi kinh tế sau đại dịch. Tuy nhiên, tháng vừa qua cho thấy lo ngại này đã giảm bớt đáng kể. Một thước đo phổ biến để thị trường dự đoán lạm phát là chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu kho bạc và trái phiếu có chỉ số lạm phát trong cùng thời hạn. Số liệu này được gọi là tỷ lệ “hòa vốn”, và các nhà đầu tư cũng như các nhà kinh tế học thường xem xét tỷ lệ này trong giai đoạn 5 và 10 năm. Tỷ lệ hòa vốn này đã tăng lên mức cao nhất trong 8 năm qua vào tháng 5/2021 và sau đó đó đã giảm liên tục. Điều này cho thấy các nhà đầu tư không cho rằng lạm phát trong tương lai sẽ duy trì tốc độ chóng mặt hiện tại. Tỷ lệ hòa vốn 5 năm hiện ở mức 2,45% trong khi tỷ lệ này trong 10 năm ở mức 2,33%, cho thấy các thị trường nhận định lạm phát giảm trong thời gian tới.
Lạm phát quan trọng đối với các nhà đầu tư vì giá cao hơn có thể ăn vào lợi nhuận của công ty. Nhưng những áp lực giá đó cũng có thể báo hiệu rằng nền kinh tế đang hoạt động quá nóng và điều này có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang thắt chặt chính sách tiền tệ. Điều này có nghĩa là Fed sẽ tăng lãi suất và ngân hàng trung ương có thể sẽ dừng việc mua khoảng 120 tỷ đô la trái phiếu hàng tháng của mình. Tuy nhiên, các quan chức Fed kiên định với quan điểm rằng mức lạm phát hiện tại là “nhất thời”. Fed khẳng định điều này mặc dù chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân, là thước đo lạm phát ưa thích của Fed, đã tăng 3,4% vào tháng 5, chưa tính đến giá thực phẩm và năng lượng. Lạm phát chỉ số giá tiêu dùng đã tăng ở mức 5% trong suốt tháng. Các mức đó cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của Fed, và một số quan chức đã thừa nhận rằng lạm phát đã mạnh hơn và dai dẳng hơn họ dự đoán.
Ngày 28/6/2021, Chủ tịch Fed Richmond Thomas Barkin cho biết các biện pháp lạm phát dựa trên thị trường như tỷ lệ hòa vốn ít nhất mang lại cho ông “sự thoải mái” rằng kỳ vọng sẽ hạ nhiệt trong thời gian dài. Nhưng ngày 29/62021, ông cho biết thêm tốc độ hiện tại “hợp lý” đáp ứng mục tiêu lạm phát “tiến bộ đáng kể hơn nữa” của Fed, ngay cả khi thị trường lao động đang giảm.
Tuy nhiên, thị trường cho rằng vấn đề lạm phát vẫn chưa được giải quyết. Ngày 28/6/2021, Mohamed El-Erian, cố vấn kinh tế chính của Allianz, cảnh báo trên CNBC rằng Fed đang tụt lại phía sau đường cong lạm phát và có thể buộc phải thắt chặt chính sách sớm hơn và có khả năng gây ra suy thoái. Từ góc độ thị trường, lợi suất trái phiếu kho bạc liên tục giảm và cổ phiếu tiếp tục lập nhiều kỷ lục mới. Nick Colas, đồng sáng lập của công ty nghiên cứu DataTrek cho rằng “Nếu những lo ngại về lạm phát quay trở lại, thị trường sẽ thực sự lo lắng nếu Cục Dự trữ Liên bang sẽ phải tăng lãi suất sớm hơn”.
2. Mỹ đang tụt hậu xa hơn so với Trung Quốc và Châu Âu về sản xuất xe điện
Theo một nghiên cứu của Hội đồng Quốc tế về Giao thông Sạch (ICCT), Mỹ đang tụt sau Trung Quốc và châu Âu về sản xuất và tiêu thụ xe điện trong nước, và khoảng cách đó đã mở rộng từ năm 2017 đến năm 2020. Theo nghiên cứu, trong giai đoạn 2010-2020, thế giới đã sản xuất hơn 10 triệu chiếc xe điện chở khách. Cuối năm 2017, các nhà sản xuất xe điện của Mỹ đã sản xuất 20% tổng lượng xe điện toàn cầu. Đến năm 2020, các nhà sản xuất ô tô Mỹ chỉ chiếm 18% tổng lượng xe điện được sản xuất từ năm 2010, trong khi tỷ lệ sản xuất ở Trung Quốc và châu Âu tăng lên.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, từ năm 2010 đến năm 2020, Trung Quốc là nhà sản xuất xe điện lớn nhất về mặt địa lý và chiếm khoảng 44% sản lượng xe điện được sản xuất với khoảng 4,6 triệu chiếc được sản xuất và bán hàng trong 10 năm này. Châu Âu sản xuất 25% lượng xe điện toàn cầu từ năm 2010 đến năm 2020, với 2,6 triệu xe điện và bán ra 3,2 triệu chiếc xe (khiến khu vực này nhập khẩu ròng xe điện). Chỉ tính riêng năm ngoái, các nhà sản xuất ô tô có trụ sở tại Mỹ đã sản xuất ít nhất 450.000 xe điện trong đó Tesla chiếm khoảng 85% sản lượng trong năm. Xuất khẩu xe điện hàng năm từ các nhà máy ở Mỹ vào năm 2020 đã vượt quá 215.000 chiếc, cao hơn so với bất kỳ quốc gia nào.
Nhu cầu ở nước ngoài mạnh hơn so với tại Mỹ khiến các nhà sản xuất xe điện như Tesla phải xuất khẩu và thành lập các cửa hàng ở ngoài nước Mỹ. Các công ty có xu hướng bán xe điện của họ tương đối gần nhà máy nơi chúng được lắp ráp. Xe điện (bao gồm xe hybrid và xe chạy pin thuần túy) chỉ chiếm 2,3% doanh số bán xe mới ở Mỹ vào năm 2020. Trong khi đó, 10% doanh số bán xe mới ở châu Âu là xe điện và 6% là xe điện ở Trung Quốc. Nghiên cứu của ICCT lưu ý rằng nhu cầu xe điện ở nước ngoài đang tạo ra một mạng lưới các hiệu ứng. Các nhà sản xuất ô tô đã cam kết đầu tư nhiều tiền hơn và đang có những kế hoạch tích cực hơn để thành lập các nhà máy mới và bán nhiều mẫu xe điện ở nước ngoài hơn so với nội địa Mỹ.
Ví dụ, Volkswagen dự kiến sẽ có tổng sản lượng xe điện lớn nhất vào năm 2025, dựa trên các kế hoạch và đầu tư đã công bố của công ty cho đến nay. Tuy nhiên, Volkswagen không có nhà máy xe điện đầy đủ nào ở Mỹ, nhưng có các nhà máy lắp ráp xe điện ở châu Âu và Trung Quốc. Chỉ General Motors, Tesla và Lucid Motors có kế hoạch xây dựng các nhà máy lắp ráp dành riêng cho việc sản xuất xe điện ở Mỹ vào năm 2025. Các nhà nghiên cứu của ICCT kết luận rằng các chính sách “tập trung vào việc chuyển đổi sang các phương tiện không phát thải”, đã thúc đẩy những xu hướng này. Nghiên cứu này lưu ý, tại châu Âu các nhà sản xuất ô tô đã giới thiệu hàng chục mẫu xe điện mới và tăng đáng kể số lượng ô tô điện mà họ đang sản xuất hoặc dự định sản xuất, so với Mỹ trong những năm gần đây. Động thái này phần lớn nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn khí thải của các phương tiện trong khu vực.
Nghiên cứu cho thấy ở Trung Quốc, cả chính sách kích cầu và kích cung đã giúp thúc đẩy sản xuất và sử dụng xe điện nhiều hơn. Trung Quốc đã có một loạt các biện pháp khuyến khích người tiêu dùng và tăng cường các quy định hạn chế xe động cơ đốt trong, đồng thời tạo thuận lợi cho việc mua, đăng ký và lái xe điện trở nên dễ dàng hơn. Trong khi đó, tại Mỹ, một số tiêu chuẩn về hiệu quả sử dụng xe đã bị lùi lại dưới thời Tổng thống Trump. Và các biện pháp khuyến khích sản xuất xe điện của liên bang bắt đầu bị loại bỏ dần đối với các nhà sản xuất ô tô có doanh số bán xe điện cao nhất, như Tesla và GM.
Kế hoạch cơ sở hạ tầng mới của lưỡng đảng ở Mỹ dự kiến chi 15 tỷ đô la cho cơ sở hạ tầng xe điện, xe buýt điện và phương tiện vận tải – con số này quá nhỏ so với đề xuất trước đó của Tổng thống Joe Biden về việc dành 174 tỷ đô la để thúc đẩy thị trường xe điện.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ)
