Nhóm chuyển tiếp của Tổng thống đắc cử Joe Biden đang có một danh sách dài các vấn đề cần đánh giá khi rà soát hoạt động của USTR dưới thời Tổng thống Trump.
Nhóm của ông Biden sẽ thực hiện các bước đầu tiên trong chính sách thương mại của chính quyền sắp tới bằng cách xem xét nhân sự và ngân sách của USTR. Trong đó, điểm mà phần lớn cộng đồng thương mại quan tâm, đó là ai sẽ là Trưởng USTR tiếp theo. Trong khi Biden đã công bố một số vị trí Nội các của mình, ông vẫn chưa tiết lộ lựa chọn nhân sự Trưởng USTR.
Susan Schwab, nguyên Trưởng USTR dưới thời Tổng thống George W. Bush và hiện là cố vấn của Mayer Brown, cho biết đại diện thương mại thường là nhân sự cuối cùng được công bố.
Một thành viên của nhóm chuyển tiếp Tổng thống Biden gần đây tiết lộ ông Biden có 03 tiêu chí lựa chọn USTR. Thứ nhất, đó phải là một người có tư tưởng tiến bộ – có thể là một người ủng hộ mạnh vấn đề lao động. Thứ hai, đó nên là một người theo chủ nghĩa đa phương truyền thống, người sẽ ưu tiên hợp tác tại WTO và với các đồng minh. Thứ 3, đó nên là một chính trị gia – nếu có kiến thức thương mại vững chắc thì càng tốt; đây là người có thể giúp thu hẹp khoảng cách giữa hai đảng hoặc phục vụ một mục đích chính trị khác.
Schwab nói rằng “sẽ không ngạc nhiên” nếu Tổng thống đắc cử chọn một chính trị gia. Hiện đã có tin Hạ nghị sĩ Jimmy Gomez (Dân chủ, bang Californnia), có thể nhằm trong nhóm được chọn.
Tại USTR chỉ có một số vị trí được bổ nhiệm chính trị, trong đó chỉ một vài đề cử cần được Thượng viện phê chuẩn, bao gồm Trưởng USTR và một số Phó USTR, Trưởng đoàn đàm phán nông nghiệp. Hai vị trí quan trọng có thể được chọn sớm, không cần qua Thượng viện – là Chánh văn phòng và Cố vấn chung. Họ có thể hoạt động ngay với vai trò “đầu mối liên lạc” giữa Nhà Trắng và USTR.
Trước khi USTR Robert Lighthizer nhậm chức, cố vấn trưởng tại thời điểm đó, Stephen Vaughn, đã giữ vai trò đại diện thương mại trong một thời gian ngắn. Kantor, người điều hành chiến dịch tranh cử của Tổng thống Bill Clinton trước khi được bổ nhiệm là Trưởng USTR, cho biết ông đã có thời gian đáng kể để lựa chọn cấp phó và nhân sự của mình. Điều này cũng đúng với Lighthizer. Rất có thể ông Biden sẽ lựa chọn nhóm nhân sự có tính cạnh tranh, khác biệt quan điểm. Kantor cho rằng căng thẳng giữa các tiếng nói tiến bộ và ôn hòa của đảng Dân chủ về thương mại sẽ không biến mất.
Từ đầu, ông Biden cho biết thương mại sẽ không phải là ưu tiên hàng đầu đối với chính quyền của ông, vì phải đối phó với khủng hoảng sức khỏe cộng đồng và suy thoái kinh tế liên quan đến đại dịch. Tuy vây, chính quyền Biden khó có thể ngồi bên lề các vấn đề thương mại quốc tế quá lâu.
Vương quốc Anh sẽ thúc đẩy hoàn tất một thỏa thuận thương mại song phương. Thẩm quyền đám phán nhanh sẽ hết hạn vào giữa năm 2021 – và việc gia hạn có thể sẽ gây tranh cãi. Và hội nghị cấp bộ trưởng của tiếp theo của WTO dự kiến sẽ được tổ chức cùng thời điểm.
Một loạt các vấn đề và nghĩa vụ thương mại khác mà chính quyền Biden sẽ kế thừa có thể khiến các nước khác thúc đẩy tìm cách giải quyết sớm. Chính quyền Trump đang ngăn chặn sự đồng thuận về vị trí Tổng giám đốc mới của WTO và đã làm tê liệt Cơ quan Phúc thẩm. Tranh chấp kéo dài giữa Boeing và Airbus đã khiến cả Mỹ và EU áp đặt các mức thuế trả đũa trị giá hàng tỷ USD. Chính quyền Trump đã khởi động các cuộc đàm phán thương mại với Kenya, trong khi các cuộc điều tra theo điều khoản 301 về thuế dịch vụ kỹ thuật số với gần một chục quốc gia – có thể được hoàn thành trong năm nay và dẫn đến các khoản thuế bổ sung.
Chính quyền Biden cũng sẽ phải xử lý các mức thuế gây tranh cãi theo điều khoản 232 đối với thép và nhôm, và mức thuế theo điều khoản 301 đối với hàng hóa từ Trung Quốc.
Bà Schwab đặt vấn đề “Bạn có thể không muốn bàn về thương mại, nhưng các nhà lãnh đạo nước ngoài như Thủ tướng Ấn Độ Modi, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Thủ tướng Đức Angela Merkel muốn trao đổi về thương mại. Do đó, các quan chức USTR cần phải sẵn sàng trả lời các câu hỏi ngay lập tức – cho dù từ Quốc hội Mỹ hay các Chính phủ nước khác – và có ý tưởng rõ ràng về các ưu tiên của chính quyền sắp tới.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ)
