Một số nét chính về chính sách kinh tế, thương mại đầu tư

Định hướng lớn trong chính sách thương mại-đầu tư:

Chủ trương về xuất khẩu/ưu tiên khai thác thị trường trong nước

Chương trình Nghị Sự Thương mại 2030 thể hiện rõ cam kết của Chính phủ đối với tự do thương mại với mục tiêu đầy tham vọng của Chính phủ là đưa mức phủ các FTA đối với 90% hàng hoá xuất khẩu vào năm 2030, tăng từ 53% hiện nay và sẽ đầu tư 91,3 triệu USD trong vòng 4 năm qua ngân sách để đạt được mục tiêu này. Chương trình Nghị sự Thương mại gồm 4 điểm chính: Tập trung phối hợp việc đàm phán và thực thi các FTA mục tiêu là 90% xuất khẩu hàng hoá của New Zealand được hưởng lợi từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) vào năm 2030; Giảm thuế quan và các rào cản phi thuế quan; Mở rộng các lĩnh vực dịch vụ và đầu tư; và Hỗ trợ Doanh nghiệp.

Chương trình nghị sự về Thương mại Tiến bộ và Phổ cập (PTFAA) nhằm mục tiêu đảm bảo các chính sách thương mại mới mang lại lợi ích cho tất cả người dân New Zealand.

Các lĩnh vực, ngành nghề ưu tiên:  du lịch, giáo dục đào tạo, nông nghiệp và chế biến thực phẩm gồm: sữa, thịt, len và đồ uống, vận tải biển.

Các đối tác thương mại chính: Úc, Trung Quốc, Nhật bản, Mỹ, Hàn Quốc, EU và ASEAN.

Chính sách mới nhằm tạo thuận lợi cho môi trường kinh doanh:

• Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt mới đối với rượu có hiệu lực kể từ 1/7/17 quy định trong Biểu thuế tiêu thụ đặc biệt.
• Chỉ dẫn địa lý đối với rượu vang: Luật Chỉ dẫn Địa lý 2006 (GI ACT) và các quy định kèm theo tạo thành một bộ về Chỉ dẫn Địa lý bắt đầu thực thi vào cuối tháng 7/2017.
• Chính sách Rút và chuyển lợi nhuận ra nước ngoài (BEPS) có hiệu lực từ 7/2018.

Các FTA chính hiện đang tham gia:

• Các FTA đã ký và thực thi (09): Hiệp định Khu vực kinh tế với Australia (ANZ CER); Hiệp định FTA với Trung Quốc; Hiệp định FTA với Singapore; Hiệp định FTA với Úc và ASEAN; Hiệp định FTA với Malaysia; Hiệp định P4 (Brunei, Singapore, Chile, New Zealand); Hiệp định đối tác kinh tế (CEP) với Thái Lan; Hiệp định FTA với Hàn Quốc; Hiệp định CEP với Hồng Kông, Trung Quốc.
• Các Hiệp định thương mại đã ký nhưng chưa thực hiện: Hiệp định CPTPP, FTA giữa New Zealand và Hội đồng hợp tác vùng Vịnh, Hiệp định thương mại chống hàng giả (ACTA), Hiệp định PACER Plus.
• Các hiệp định thương mại đang đàm phán: FTA giữa EU và New Zealand, FTA giữa Ấn Độ và New Zealand, Hiệp định FTA với Liên minh Hải quan Nga-Belarus-Kazakhstan, Hiệp định thương mại dịch vụ (TiSA), Hiệp định thương mại với Liên minh Thái Bình Dương gồm Mexico, Peru, Chile và Colombia. New Zealand cũng đang đàm phán nâng cấp Hiệp định FTA với Trung Quốc.
• FTA đang chuẩn bị đàm phán với khối thương mại tự do Mercosur gồm Brazil, Argentina, Paraguay và Uruguay.

Các biện pháp phòng vệ thương mại và hàng rào kỹ thuật thường sử dụng

Một số biện pháp phòng vệ thương mại sử dụng nhiều nhất

Về chống bán phá giá và chống trợ cấp, Luật Thuế Bán phá giá và Chống trợ cấp 1998 và sửa đổi 2017 quy định việc điều tra và áp dụng thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp. Luật này cơ bản được xây dựng trên cơ sở các quy định của WTO.  Cho tới nay, New Zealand đã áp dụng một số vụ kiện chống bán phá giá đối với Trung Quốc, Malaysia, Thái Lan, Hy Lạp, Nam Phi và Tây Ban Nha.

Về tự vệ, Luật Thương mại về các biện pháp tự vệ 2014 cho phép Bộ trưởng Thương mại và Người tiêu dùng ra quyết định áp thuế tự vệ tách riêng giữa mức tạm thời và mức cuối cùng nhằm đẩy nhanh tiến trình áp thuế. Luật cho phép gia hạn điều tra tự vệ từ 30 ngày lên 75 ngày làm việc. Luật cũng cho phép hoàn thuế tự vệ nếu điều tra cho thấy việc áp dụng biện pháp tự vệ là không cần thiết. Cho tới nay, New Zealand chưa áp dụng biện pháp tự vệ nào.

Hàng rào kỹ thuật chính đối với thương mại

– Tiêu chuẩn 

Phần lớn các tiêu chuẩn của New Zealand là áp dụng tự nguyện. Các tiêu chuẩn bắt buộc liên quan đến hàng hóa trong các lĩnh vực bảo vệ môi trường, sức khỏe con người, an toàn sản phẩm v.v…

New Zealand có hai bộ luật về an toàn sản phẩm là Luật Bảo vệ người tiêu dùng 1993 và Luật Thương mại công bằng 1986. Luật Thương mại công bằng trao thẩm quyền cho Bộ trưởng phụ trách vấn đề Người tiêu dùng kiểm soát hàng hóa không an toàn như đặt ra tiêu chuẩn bắt buộc cho hàng tiêu dùng, cấm hàng tiêu dùng không an toàn, bắt buộc triệu hồi hàng tiêu dùng không an toàn v.v.

Luật Bảo vệ người tiêu dùng đặt ra các tiêu chuẩn tối thiểu về chất lượng đối với hàng hòa và dịch vụ. Luật trao quyền cho người tiêu dùng đòi bồi thường khi sản phẩm không đạt chất lượng chấp nhận được.

Hiện có sáu tiêu chuẩn về an toàn sản phẩm ban hành theo Luật Thương mại công bằng cho: xe tập đi cho trẻ em; quần áo ngủ đêm cho trẻ em; đồ chơi trẻ em; bật lửa; giường cũi và xe đạp.

New Zealand mới ban hành luật Bao bì thuốc lá tiêu chuẩn có hiệu lực từ ngày 14 tháng 3 năm 2018 quy định màu sắc, hình ảnh giống nhau in trên bao thuốc lá đối với tất cả các nhãn hiệu. Quy định này bị các hãng thuốc lá lớn trên thế giới cáo buộc là vi phạm quy định về sở hữu trí tuệ.

– Vệ sinh dịch tễ và Kiểm dịch động thực vật (SPS)

New Zealand quy định rất nghiêm ngặt nhằm bảo vệ sức khỏe người, động vật và thực vật. Các sản phẩm bị coi là tiềm ẩn rủi ro cao phải trải qua quy trình đánh giá rủi ro toàn diện gọi là “Tiêu chuẩn y tế đối với sản phẩm nhập khẩu” – Import Health Standard (IHS) trước khi nhập khẩu.

Quy trình nhập khẩu thực phẩm vào New Zealand phải thông qua 7 bước:

1. Đăng ký nhập khẩu thực phẩm tại tsw.govt.nz;
2. Thông quan và nộp thuế nhập khẩu;
3. Xin chứng nhận an toàn sinh học của MPI;
4. Xin giấy chứng nhận an toàn thực phẩm với một số loại thực phẩm theo quy định của MPI;
5. Nộp các thông tin cần thiết như hóa đơn, vận đơn và các hồ sơ, tờ khai khác;
6. Lấy mẫu, kiểm hóa, xét nghiệm thực phẩm; và
7. Nhận giấy chứng nhận an toàn thực phẩm trước khi phân phối trên thị trường.

Luật An toàn Sinh học 1993:quy định nhà nhập khẩu phải tuân thủ các tiêu chuẩn về y tế đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu nói chung (IHS) nhằm đảm bảo rằng hàng nhập khẩu, sản phẩm từ động, thực vật, thực phẩm không chứa các sinh vật gây hại trước khi được cấp chứng nhận đảm bảo an toàn sinh học đối với hàng hóa đó.

New Zealand không cấp IHS cụ thể đối với rượu vang, tuy nhiên, với rượu và đồ uống có chứa thành phần từ động vật (như rượu vang được tinh chế sử dụng các sản phẩm trứng, sữa, cá), nhà nhập khẩu phải đáp ứng các yêu cầu trong IHS cho từng thành phần đó.

Luật Thực phẩm 2014: quy định mua bán thực phẩm và đưa ra các biện pháp nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm, giảm thiểu rủi ro đối với sức khỏe người dân. Phần III của Luật Thực phẩm quy định chỉ cho phép nhập khẩu thực phẩm để bán nếu nhà nhập khẩu: i) đăng ký trực tiếp; hoặc ii) thông qua một nhà nhập khẩu đã đăng ký.

Ngoài ra, tất cả thực phẩm tiêu thụ tại thị trường New Zealand phải tuân thủ Luật Tiêu chuẩn Thực phẩm Australia và New Zealand.

– Sở hữu trí tuệ

New Zealand là thành viên của Hiệp định Nice, Nghị định thư Madrid và Hiệp ước Singapore về Luật Thương hiệu. Mục tiêu chính sách của New Zealand về quyền sở hữu trí tuệ (IPR) là cân bằng giữa lợi ích của người nắm quyền sở hữu trí tuệ và lợi ích của toàn xã hội. Các quy định hiện hành của New Zealand gồm: Luật Sáng chế 2013, Luật Thương hiệu 2002.

– Số lượng các vụ kiện ra WTO, các đối tác và mặt hàng bị kiện.

Trong khuôn khổ WTO, New Zealand có 9 vụ kiện với tư cách nguyên đơn với Hungary, EC, Ấn Độ, Canada, Mỹ, Indonesia, Úc; và 42 vụ kiện với tư cách là bên thứ ba.