Cổng thông tin điện tử của WTO về Giám sát Thương mại liên quan đến các Mục tiêu Phát triển Bền vững (the Sustainable Development Goals Trade Monitor) (https://sdgtrade.org/) được khai trương trên cơ sở hợp tác giữa WTO, Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) và Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC). Cổng thông tin này tổng hợp những tiến triển mới nhằm đạt các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) liên quan đến thương mại của Liên hợp quốc.
Cổng thông tin này cho phép người dùng thực hiện phân tích các chỉ số SDG liên quan đến thương mại, mối quan hệ giữa thương mại và phát triển trong chương trình nghị sự về SDG, tiến triển trong việc đạt được các mục tiêu SDG và thương mại đóng một vai trò quan trọng trong việc đạt được các mục tiêu này. Trong 15 năm qua, thương mại là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đã đạt thành tựu xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế – xã hội trên toàn cầu, đặc biệt là ở các nước đang phát triển.
Sự phối hợp giữa UNCTAD, ITC và WTO xây dựng Cổng thông tin điện tử này nhằm đưa ra dữ liệu chính thức, cập nhật về các chỉ số SDG liên quan đến thương mại, năng lực sản xuất, khả năng tiếp cận thị trường, sự dịch chuyển xuyên biên giới của hàng hóa và dịch vụ thực phẩm và y tế, được ghi nhận và phản ánh trong các mục tiêu phát triển bền vững theo Chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc. Cổng thông tin điện tử này bao trùm các mục tiêu: Điều chỉnh và ngăn chặn các hạn chế và bóp méo thương mại trên thị trường nông sản thế giới (Mục tiêu 2.b); Tăng cường hỗ trợ cho các nước đang phát triển và các nước kém phát triển nhất (LDCs) xuất phát từ sáng kiến Viện trợ thúc đẩy Thương mại (Mục tiêu 8.a); Thực hiện các điều khoản đối xử đặc biệt và khác biệt đối với các nước đang phát triển và các nước kém phát triển (Mục tiêu 10.a); Thúc đẩy hệ thống thương mại đa phương cởi mở, không phân biệt đối xử và công bằng, dựa trên luật lệ toàn cầu (Mục tiêu 17.10.1); Tăng xuất khẩu của các nước đang phát triển và các nước kém phát triển (Mục tiêu 17.11.1); Thực hiện tiếp cận thị trường miễn thuế và hạn ngạch dài hạn cho các nước LDC (Mục tiêu 17.12.1).
Liên quan đến thương mại và môi trường, ngày 16/10/2020, WTO đã ra mắt ấn phẩm mới mang tiêu đề «Câu trả lời ngắn cho những câu hỏi lớn về WTO và môi trường» (Short Answers to Big Questions on the WTO and the Environment). Nội dung ấn phẩm không phải là phân tích toàn diện về các vấn đề chứ mà chỉ nhằm cung cấp thông tin cơ bản và các ví dụ để trả lời cho các câu hỏi thông thường về thương mại và môi trường. Các vấn đề cơ bản được đề cập trong cuốn sách này bao gồm: (i) Mối liên quan giữa thương mại và môi trường; (ii) Các cam kết trong khuôn khổ WTO có ngăn cản các chính phủ trong việc bảo vệ môi trường hay không? (iii) Các quy tắc của WTO không ngăn chặn cavs hành động về môi trường, vậy các quy tắc của WTO yêu cầu cái gì? (iv) Chính sách mà các Chính phủ có thể ban hành để bảo vệ môi trường? (v) Vai trò của WTO trong việc thúc đẩy các chính sách môi trường của các Thành viên WTO.
Phát biểu trực tuyến trong buổi lễ khai trương Cổng thông tin điện tử này của WTO, Phó Tổng Giám đốc WTO Alan Wolff nói, vấn đề môi trường trong hệ thống thương mại đa phương, vai trò thương mại và WTO liên quan đến môi trường là rất phức tạp, không phải lúc nào cũng hiểu rõ vai trò của nó. Nội dung ấn phẩm sẽ hướng dẫn WTO hoạt động tốt hơn phục vụ cho con người, hành tinh và sự phát triển tốt đẹp trong tương lai. Đại dịch COVID-19 đã đẩy vấn đề môi trường trở thành ưu tiên trong chương trình nghị sự của các địa phương, quốc gia, khu vực và toàn cầu.
Ấn phẩm nhấn mạnh rằng, trong khi hoạt động kinh tế và giao thông vận tải nhiều hơn có thể có tác động đến môi trường, bằng cách thúc đẩy phát triển, hiệu quả kinh tế và phổ biến hàng hóa và dịch vụ thân thiện với môi trường, thương mại giúp các quốc gia sử dụng tài nguyên hiệu quả và theo đuổi các mục tiêu bền vững. Cuốn sách này cũng nhấn mạnh, các quy định của WTO không ngăn cản hành động môi trường đầy tham vọng và các chính phủ đang sử dụng rộng rãi các biện pháp thương mại để bảo vệ môi trường.
Trong trường hợp một biện pháp môi trường hạn chế thương mại, ấn phẩm giải thích bốn tiêu chí theo các quy định của WTO để bảo đảm biện pháp đưa ra không phải là chủ nghĩa bảo hộ trá hình cũng như không tạo ra sự phân biệt đối xử vô cớ hoặc tùy tiện. Theo đó, biện pháp môi trường hạn chế thương mại theo quy định của WTO phải: (i) Nhất quán và hợp lý bởi một mục tiêu môi trường hợp pháp, không phải để bảo vệ các ngành trong nước; (ii) Phù hợp với mục đích, đóng góp hiệu quả vào mục tiêu; (iii) Lưu ý tác động đến các quốc gia khác và là một phần của chính sách môi trường tổng thể; (iv) Linh hoạt trong việc xem xét các biện pháp thay thế để đạt được cùng một kết quả. Các trường hợp tranh chấp tại WTO liên quan đến biện pháp môi trường được nêu bật trong cuốn sách khẳng định tầm quan trọng của những cân nhắc này.
Hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ của WTO cung cấp khả năng dự đoán cho thương mại toàn cầu và góp phần cho cách tiếp cận nhất quán đối với các chính sách thương mại liên quan đến môi trường. WTO cũng cung cấp một diễn đàn quan trọng để các Thành viên thảo luận về các vấn đề thương mại và môi trường và hướng tới việc đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
(Phái đoàn Việt Nam tại Geneva)
