Vietnam Briefing ngày 15/12/2023 đã có bài đánh giá, tổng hợp những sự kiện quan trọng đóng góp vào phát triển kinh tế và định hình môi trường kinh doanh của Việt Nam năm 2023.
Năm 2023 là một năm quan trọng đối với Việt Nam về nhiều mặt khi Việt Nam đón tiếp các nhân vật cấp cao quan trọng đến thăm và làm việc, tiêu biểu là chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ hay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Trên thực tế, có lẽ chưa bao giờ sự tăng tốc của hai yếu tố bao gồm đầu tư nước ngoài và trong nước của nền kinh tế Việt Nam lại rõ ràng đến như vậy. Trong năm 2023, các công ty trong nước ở một số lĩnh vực đã phải đóng cửa do gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn, trong khi đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vẫn tiếp tục tăng và được rót vào vô số dự án với những con số kỷ lục.
Nhìn chung, năm 2023 là một năm đầy biến động đối với Việt Nam và dưới đây là một số đánh giá của Vietnam Briefing về một số vấn đề mang lại thách thức cũng như cơ hội cho kinh tế Việt Nam, bao gồm lĩnh vực bất động sản, sản xuất, điện, và thu hút FDI.
Bất động sản
Trong năm nay, bất động sản trong nước đã gặp phải một số thời điểm vô cùng khó khăn. Do các quy định mới về thị trường trái phiếu gây khó khăn trong việc tiếp cận vốn, các công ty buộc phải tạm dừng thực hiện một số dự án trên khắp đất nước. Ngược lại, điều này đã khiến niềm tin của người tiêu dùng sụt giảm và giáng một đòn thứ hai vào lĩnh vực này. Các quy định về trái phiếu sau đó đã bị đình chỉ, tuy nhiên, thiệt hại gây ra là đáng kể và lĩnh vực này sẽ hầu như không tiến triển được trong cả một năm.
Tuy nhiên, khi các doanh nghiệp bất động sản trong nước đang gặp khó khăn thì các doanh nghiệp bất động sản nước ngoài lại tận dụng được cơ hội thời điểm này. Những tên tuổi lớn trong làng bất động sản như CapitalLand, Marubeni Corporation và Gamuda, lần lượt từ Singapore, Nhật Bản và Malaysia, đều tuyên bố ý định mở rộng quy mô và/hoặc triển khai các dự án mới tại Việt Nam. Điều này mang lại nguồn sống rất cầp thiết cho nhiều công ty bất động sản Việt Nam và là cơ hội lớn cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Bước sang năm 2024, khi lĩnh vực này tiếp tục gặp khó khăn, có thể sẽ có thêm nhiều thương vụ mua bán và sáp nhập trong thời gian tới.
Lĩnh vực sản xuất
Tương tự như vậy, trong lĩnh vực sản xuất, các công ty địa phương cũng bị ảnh hưởng. Đặc biệt, ngành dệt may chứng kiến lượng đơn đặt hàng giảm mạnh và kéo theo đó là doanh thu sụt giảm. Một số công ty buộc phải sa thải nhiều công nhân, chủ yếu ở thành phố Hồ Chí Minh và các địa phương lân cận. Một trường hợp phổ biến gần đây, Tập đoàn Garmex Sài Gòn, nơi chỉ có 4.000 công nhân cách đây ba năm, tiết lộ họ đã sa thải lực lượng lao động đến mức chỉ còn lại 37 nhân viên. Đơn đặt hàng đơn giản là không được gửi đến, tổ chức này cho biết – và điều này đã trở nên phổ biến trong toàn ngành. Trên thực tế, xuất khẩu hàng dệt may đã giảm tới 12,3% so với cùng kỳ vào cuối tháng 11.
Ngược lại, xuất khẩu nhìn chung có kết quả tốt hơn – vẫn giảm so với năm ngoái nhưng không nhiều (5,8% trong 11 tháng đầu năm). Đáng chú ý là 73,4% hàng xuất khẩu của Việt Nam được hỗ trợ bởi các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, ghi nhận thặng dư thương mại 43,49 tỷ USD. Các doanh nghiệp trong nước chiếm 26,6% còn lại và ghi nhận thâm hụt thương mại 19,05 tỷ USD.
Ngành Điện
Ngành điện Việt Nam có nhiều chuyển biến lớn trong năm nay. Kế hoạch Phát triển Điện lực số 8 đã được phê duyệt làm dấy lên làn sóng phấn khích trong lĩnh vực năng lượng tái tạo khi các công ty cuối cùng đã có được khuôn khổ cần thiết để bắt đầu lập nên kế hoạch đầu tư trong tương lai.
Hơn nữa, chỉ mới tuần trước, giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng, lộ trình đầu tư được mệnh danh là Kế hoạch Huy động Tài nguyên, đã được công bố tại Hội nghị COP28 ở UAE. Mặc dù đó không phải là tất cả những gì mà các đối tác và Việt Nam mong đợi nhưng đây vẫn là một bước đi đúng hướng khi Việt Nam đang rất cần thêm sức mạnh.
Trên thực tế, tình trạng thiếu điện đã xảy ra ở miền Bắc Việt Nam vào cao điểm mùa hè năm 2023. Một số công ty lớn cho biết nhiều hoạt động bị hạn chế do việc cắt điện nói trên, bao gồm cả các cơ sở thuộc sở hữu của Samsung, Foxconn và Canon.
Những điều trên thực sự là vấn đề cấp bách khi có nhiều chuyên gia cho rằng điều này có thể ảnh hưởng đến dòng vốn FDI trong tương lai.
Thu hút FDI
Năm 2022, Việt Nam ghi nhận dòng vốn FDI lên tới 27,72 tỷ USD. Tuy nhiên, đến ngày 20 tháng 11 năm nay, nó đã đạt 28,85 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này càng trở nên đáng chú ý hơn trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu ngày càng trầm trọng hơn.
Những dòng vốn FDI được đổ vào mọi thứ, từ bất động sản, sản xuất và chế biến, đến ngân hàng. Hồi tháng 3, Sumimoto của Nhật Bản tuyên bố sẽ chi 1,5 tỷ USD để mua 15% cổ phần tại Ngân hàng VP Việt Nam. Đây là một trong những khoản đầu tư lớn hơn nhưng vẫn còn nhiều thương vụ rất lớn khác như công ty Luxshare-ICT của Trung Quốc tuyên bố sẽ đầu tư thêm 330 triệu USD vào tỉnh Bắc Giang của Việt Nam và CapitaLand của Singapore tuyên bố sẽ đầu tư 740 triệu USD vào một dự án dân cư tại Hà Nội.
Mong chờ điều gì trong năm 2024
Tiến tới năm 2024, Việt Nam rõ ràng có vị thế tốt để tiếp tục thu hút các hợp đồng sản xuất từ nước láng giềng khi các công ty nước ngoài tìm kiếm sự an toàn trong chuỗi cung ứng thông qua đa dạng hóa khu vực. Rất có khả năng sẽ có thêm nhiều khoản đầu tư và dự án bất động sản lớn do các công ty nước ngoài dẫn đầu đổ vào Việt Nam trong năm tới.
Điều đó cho thấy, tăng trưởng GDP của Việt Nam trong Báo cáo Triển vọng mới nhất của ADB được ước tính ở mức gần 6% vào năm tới, con số này không tệ ở bất kỳ mức độ nào, nhưng không hoàn toàn tốt như trước khi xảy ra dịch bệnh.
Hơn nữa, điều này phần lớn sẽ phụ thuộc vào các sự kiện diễn ra ở những nơi khác trên thế giới. Đáng chú ý, lạm phát ở Mỹ và EU cùng với các quyết định chính sách tiền tệ sau đó đã tác động đáng kể đến nền kinh tế Việt Nam trong suốt năm nay và dự kiến sẽ còn tiếp tục trong năm tới.
Tuy nhiên, những thách thức này dường như chỉ là tạm thời. Nhìn chung, Việt Nam đang có điều kiện thuận lợi để tiếp tục đạt được những con số tăng trưởng khá – lực lượng lao động của nước này vẫn còn trẻ và tiền lương vẫn mang tính cạnh tranh trong khu vực và điều này sẽ còn như vậy trong một thời gian tới. Các công ty muốn thành lập hoạt động tại Việt Nam có thể thấy rằng năm 2024 chính là thời điểm hoàn hảo./.
