Ngày 5/2/2021, một trong hai ứng cử viên cuối cùng cho vị trí Tổng giám đốc WTO – Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee đã tuyên bố rút khỏi quá trình này. Theo đó, cựu Bộ trưởng Tài chính Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala trở thành ứng cử viên duy nhất còn lại và mở đường cho các thành viên WTO đưa ra quyết định quan trọng để chấp thuận bổ nhiệm bà.
Bà Yoo là người Hàn Quốc thứ ba ứng cử vào vị trí cao nhất của WTO (hai ứng viên Hàn Quốc khác đã thất bại trong cuộc bầu chọn vào năm 1994 và 2012). Theo tuyên bố từ Bộ Thương mại Hàn Quốc, bà Yoo đã đưa ra quyết định rút lui sau khi thảo luận với Mỹ và các nước lớn khác, đồng thời cân nhắc nhiều vấn đề khác nhau bao gồm nhu cầu khôi phục tổ chức đa phương này. Bộ Thương mại Hàn Quốc cũng cho biết Hàn Quốc sẽ tiếp tục có nhiều đóng góp để tái xây dựng và củng cố chủ nghĩa đa phương, đặc biệt nỗ lực đóng vai trò lãnh đạo trong các vấn đề toàn cầu bao gồm việc cải tổ WTO cũng như nền kinh tế số và biến đổi khí hậu. Việc rút lui của bà Yoo diễn ra khi nhiều cựu quan chức chính phủ Mỹ thúc giục Tổng thống Joe Biden chấp thuận ứng cử viên người Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala sau khi chính quyền Trump ngăn cản việc bổ nhiệm bà vào năm 2020, khiến Mỹ và Hàn Quốc trở thành những bên duy nhất ủng hộ bà Yoo. Viêc Mỹ phản đối ứng viên Nigeria đã ngăn cản quá trình lựa chọn Tổng giám đốc WTO, vì các quyết định của WTO được đưa ra trên cơ sở đồng thuận của các thành viên và Seoul lúc đó tin rằng họ vẫn có thể “lật ngược thế cờ”.
Đến nay vẫn chưa rõ liệu chính quyền mới có dỡ bỏ phản đối của Hoa Kỳ đối với việc ứng cử của bà Okonjo-Iweala hay không do chính quyền Biden đang tập trung triển khai các ưu tiên nội bộ trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ. Phái đoàn của Mỹ tại WTO hiện chưa trả lời bình luận của Bloomberg.
Bà Ngozi Okonjo-Iweala là nhà kinh tế 66 tuổi người Nigeria, đồng thời là công dân Hoa Kỳ, đã nổi lên với tư cách là người dẫn đầu cho vị trí Tổng giám đốc WTO vào năm 2020. Nếu Hoa Kỳ, Hàn Quốc và 162 thành viên khác của WTO đồng thuận bổ nhiệm bà Okonjo-Iweala, WTO có thể thông báo một cuộc họp để xác nhận việc bổ nhiệm của bà trong vòng vài ngày tới. Nếu được chấp nhận, bà Okonjo-Iweala sẽ là người phụ nữ đầu tiên và người Châu Phi đầu tiên lãnh đạo tổ chức này trong lịch sử 25 năm phát triển của WTO. Việc bổ nhiệm Tổng giám đốc mới của WTO sẽ giúp tổ chức này ứng phó với một loạt các cuộc khủng hoảng nội bộ, từ việc cải tổ hoạt động của các trụ cột chính của tổ chức, đến việc tìm giải pháp nâng cao vai trò trọng tài toàn cầu về thương mại quốc tế của tổ chức này đã bị vô hiệu hóa từ 2019 bởi chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Mặc dù quyền lực của vị trí lãnh đạo WTO bị hạn chế bởi quan điểm của các thành viên, nhưng Tổng giám đốc có thể triệu tập các cuộc họp, đưa ra các đề xuất và chiến lược để giải quyết các xung đột trong hệ thống thương mại toàn cầu. Nếu được bầu, bà Okonjo-Iweala cam kết sẽ đóng vai trò tích cực hơn với tư cách là Tổng giám đốc và hoạt động như một ban điều hành để cố gắng tìm ra điểm chung giữa các thành viên khác nhau của cơ quan thương mại./.
(Phái đoàn Việt Nam tại Geneva)
