Trong khuôn khổ Hội nghị Liên Hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), Phiên họp thứ 68 Ủy ban thương mại và phát triển đã tiến hành thảo luận từ ngày 21/6-02/7/2021, theo hình thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến, chuẩn bị cho Khóa họp thứ 15 của UNCTAD (UNCTAD-15, tại Bridgetown, Barbados, ngày 03-07/10/2021) và Hội nghị lần thứ 5 các nước kém phát triển của Liên Hợp quốc (LDC-5, tại Doha, Qatar, tháng 1/2022).
Phiên họp 68 của Ủy ban Thương mại và Phát triển của UNCTAD gồm hai phiên thảo luận cấp cao về tác động của đại dịch Covid-19 đến thương mại và phát triển và những ưu tiên của LDCs; và các phiên thảo luận về hoạt động của UNCTAD, tiến trình đàm phán văn kiện của UNCTAD-15 và vai trò của UNCTAD trong giai đoạn mới.
Báo cáo của UNCTAD cũng như ý kiến phát biểu của các lãnh đạo các tổ chức quốc tế và đại diện các nước tại Phiên họp cho rằng, đại dịch COVID-19 đã đẩy nền kinh tế toàn cầu vào suy thoái nghiêm trọng và phải tổ chức lại các mạng lưới thương mại, du lịch và sản xuất. Các nước kém phát triển (LDCs) chịu nhiều cú sốc từ đại dịch này hơn bất kỳ nhóm nước đang phát triển nào khác.
Theo Ngân hàng Thế giới, tăng trưởng toàn cầu dự kiến sẽ tăng lên 5,6% trong năm nay. Tuy nhiên, sự phục hồi này sẽ không đồng đều và phần lớn phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ ở một số nền kinh tế lớn. Tại nhiều thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, những trở ngại đối với tiến trình tiêm chủng sẽ tiếp tục phủ bóng sự phục hồi kinh tế. Khả năng vẫn còn thêm các đợt bùng phát COVID-19 ở các nước đang phát triển, cộng với việc trì hoãn tiêm chủng, nợ nần gia tăng hoặc áp lực lạm phát gia tăng sẽ gây ra những trở ngại nghiêm trọng.
UNCTAD cho rằng chuyển đổi cấu trúc dựa trên năng lực sản xuất là giải pháp lâu dài duy nhất cho các vấn đề của các nước LDCs. Tiếp cận đầu tư toàn diện, cũng như công nghệ toàn diện và các quan hệ đối tác phát triển được củng cố sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong quá trình này. Trong một kịch bản hậu COVID-19, các nước LDCs thậm chí còn cần nhiều hơn nữa nguồn tài chính cho phát triển bền vững và việc đảm bảo khả năng tiếp cận của họ với nguồn tài chính đó sẽ là yếu tố quan trọng đối với bất kỳ sự phục hồi có ý nghĩa nào. Điều này cần bao gồm việc mở rộng quy mô tài chính phát triển, nâng cao hiệu quả và tái cân bằng phân phối theo ngành với sự quan tâm thích đáng đến các lĩnh vực kinh tế như nông nghiệp, chế tạo và cơ sở hạ tầng.
Ý kiến chung về giải pháp để phục hồi bao trùm và bền vững, Báo cáo của Ban thư ký UNCTAD và đa số các nước thành viên cho rằng, cần đảm bảo sự tiếp cận công bằng với vắc-xin ngừa COVID-19, mở rộng sản xuất và phân phối công bằng vắc-xin, cung cấp tài chính và hỗ trợ kỹ thuật, tăng cường năng lực cho quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế số và tăng trưởng xanh, chuyển giao công nghệ và bí quyết kỹ thuật cho các nước đang và kém phát triển, phát triển bền vững, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, và thu hẹp bất bình đẳng trong và giữa các quốc gia.
Nhiều ý kiến phát biểu cũng nhấn mạnh, để ứng phó thành công với các cuộc khủng hoảng, các mối đe dọa và thách thức toàn cầu, cộng đồng quốc tế cần một hệ thống đa phương hiệu quả, dựa trên các quy tắc và giá trị phổ quát, với cốt lõi là Liên hợp quốc. Điều này đòi hỏi những cải tổ cần thiết trong hệ thống phát triển của Liên Hợp quốc, bao gồm UNCTAD.
Trong bối cảnh đại dịch, UNCTAD đã sử dụng ba trụ cột của mình để hỗ trợ các quốc gia thành viên: nghiên cứu và cung cấp dữ liệu, báo cáo phân tích, thảo luận và trao đổi trong lĩnh vực liên chính phủ và điều chỉnh các chương trình hợp tác kỹ thuật để đáp ứng các nhu cầu của các quốc gia. Các báo cáo của UNCTAD về các chủ đề công nghệ và đổi mới sáng tạo, đầu tư, thương mại điện tử, biến đổi khí hậu… cung cấp nhiều thông tin giá trị về tác động của đại dịch đến các lĩnh vực, ngành nghề cũng như đưa ra tư vấn chính sách cho các Chính phủ và các bên liên quan ở các nước.
Trọng tâm của UNCTAD thời gian tới là thúc đẩy thương mại xanh và bao trùm hơn, bình đẳng giới (vai trò của phụ nữ trong thương mại), cải tổ chủ nghĩa đa phương và hệ thống Liên Hợp quốc. Các nước đánh giá cao vai trò của UNCTAD trong thời gian qua và hy vọng rằng với việc UNCTAD sắp có Tổng thư ký mới (Bà Rebecca Greenspan (Costa Rica) đã được Tổng thư ký Liên Hợp quốc Guterres bổ nhiệm là Tổng thư ký UNCTAD vào ngày 11.6 và sẽ nhậm chức tại Geneva vào tháng 9), UNCTAD sẽ có thêm sự lãnh đạo và động lực để tổ chức thành công Khóa họp UNCTAD-15 cũng như phát huy hơn nữa vai trò của tổ chức này trong thương mại và phát triển quốc tế.
(Phái đoàn Việt Nam tại Geneva)
