Năm 2019, tình hình thế giới tiếp tục có sự biến đổi to lớn, với nhiều đặc điểm, qui luật và xu thế mới, thể hiện đặc trưng “thế giới đang ở trong thời kỳ đại thay đổi trăm năm chưa từng có”. Về tình hình tổng thể năm 2019 có thể khái quát thành “sự biến đổi của giai đoạn điều chỉnh tổng thể”.
Một là, nền kinh tế thế giới tiếp tục đi sâu điều chỉnh có tính chu kỳ. Lần điều chỉnh này bắt đầu từ năm 2008 khi xảy ra khủng hoảng tiền tệ tài chính thế giới, và không rõ ràng với sự điều chỉnh có tính chu kỳ của các giai đoạn trước đây, không chỉ tạo thêm năng lượng mới cho sự tăng trường bền vững mà còn giải quyết vấn đề có tính cơ cấu. Trong quá trình này, cộng đồng quốc tế thể hiện sự liên kết chặt hơn với cơ cấu quản trị toàn cầu mới, với G20 là đại diện, các nền kinh tế phát triển và đang phát triển cùng nhau phát huy vai trò. Tuy còn nhiều trở ngại trong việc cơ chế hóa, công năng hóa sự hợp tác song về tổng thể việc quản trị kinh tế thế giới đang hướng theo phương hướng “phối hợp điều tiết vĩ mô, dẫn dắt nhận thức chung”. Tất nhiên, việc chỉ đạo G20 thiếu các biện pháp có hiệu quả nên phối hợp vĩ mô có hiệu quả hạn chế.
Hai là, các nền kinh tế phát triển tăng trường chậm lại, các nền kinh tế đang phát triển nhất là Trung Quốc đóng vai trò nổi bật hơn trong việc lôi kéo sự tăng trưởng của kinh tế thế giới. Các nước đang phát triển yêu cầu hệ thống kinh tế thế giới cần phản ánh nhiều hơn lợi ích và nhu cầu của họ. Các nước phát triển lại đòi hỏi các nước đang phát triển đảm đương nhiều hơn trách nhiệm và nghĩa vụ trong cơ cấu quản trị toàn cầu; tồn tại sự bất đồng sâu sắc về phương hướng điều chỉnh và cải cách.
Ba là, chủ nghĩa mở cửa toàn cầu bị nghi ngờ. Trước đây, cộng đồng quốc tế cho rằng, ngày càng mở cửa về đa phương, đa phương nhỏ với toàn cầu, kinh tế thế giới sẽ tăng trưởng ngày càng nhanh. Ngày nay, quan điểm này đang bị nghi ngờ. Mỹ dẫn đầu thay đổi với việc rút khỏi nhiều tổ chức quốc tế, phát động chiến tranh thương mại gây áp lực cạnh tranh và thúc đẩy nhiều hệ thống đa biên tiến hành cải cách theo tiêu chuẩn của Mỹ. Tuy các nước đều cho rằng cần tiến hành cải cách hệ thống đa phương song cải cách thế nào? xây dựng như thế nào một hệ thống kinh tế đa phương mới thì còn chưa có nhận thức chung.
Bốn là, kinh tế thế giới đã mấy chục năm chưa xảy ra khủng hoảng quá lớn, điều chỉnh về tổng thể đang được tiến hành ổn định. Mỹ, EU, Trung Quốc đều tiến hành cải cách cơ cấu kinh tế, nhiều nhân tố không ổn định nội bộ đang tích tụ, tuy nhiên đều thể hiện sức chịu đựng ở các mức độ khác nhau. Trọng tâm hợp tác quố tế gia tăng từ chủ nghĩa đa phương toàn cầu sang điều chỉnh hình thành các tổ chức đa phương khu vực; đàm phán RCEP đạt được tiến triển mới đột phá.
Năm là, nhân tố xã hội có ảnh hưởng rõ ràng tăng lên đối với tiến trình toàn cầu hóa kinh tế. Trước đây, chúng ta nhận thức các chính sách mở cửa tự do của chính phủ và sự bố trí toàn cầu của các công ty xuyên quốc gia là lực lượng chủ yếu của toàn cầu hóa kinh tế, hiện nay nhìn thấy tiếng nói của nhân dân, lợi ích của nhân dân cũng phát huy vai trò quan trọng. Năm 2019, nhóm quần chúng không nhận được lợi ích do ở vùng rìa ngoài của toàn cầu hóa ngày càng không hài lòng, các hoạt động chống đối bộc phát gây ra xáo động chính trị, ví dụ như Chi Lê trong thời gian dài thúc đẩy chính sách mở cửa tự do, gây nên phong trào vận động xã hội, cung cấp mảnh đất màu mỡ cho chủ nghĩa dân túy thực tế.
Sáu là, cục diện trăm năm chưa từng có trong lĩnh vực kinh tế cũng có nhiều biểu hiện hơn. Một mặt, Al, thuốc sinh học, năng lượng, vật liệu mới, máy tính lượng tử là những khoa học công nghệ điển hình đang ngày càng tiến triển thậm chí đi vào giai đoạn bùng nổ, xu thế hình thành một cuộc cách mạng công nghiệp khoa học công nghệ mới đang thu hút sự cạnh tranh đầu tư của các nước. Mặt khác, BIG data, mạng internet thông rộng, hàng hóa số phát triển làm tăng thêm nội hàm cho phương thức tăng trường công nghiệp hóa truyền thống, quan niệm và con đường đã làm này sinh phương thức tăng trưởng công nghiệp hóa phi truyền thống.
(Nguồn: Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Nam Ninh, Trung Quốc)
