Để đáp ứng nhu cầu tạm nhập tái xuất hàng hóa ngày càng lớn, đặc biệt là hàng hóa phục vụ hội chợ, triển lãm, quảng cáo…, hải quan các nước trên thế giới đã hình thành một hệ thống quản lý hải quan có tên gọi chế độ tạm quản hàng hóa.
Đây là một trong những biện pháp nghiệp vụ hải quan tiên tiến nhằm tạo thuận lợi tối đa cho một số hoạt động thương mại nhất định. Ngày 20/10/2017, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nhất trí thông qua việc Việt Nam gia nhập Công ước Istanbul. Chính phủ giao nhiệm vụ cho Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) là cơ quan cấp Sổ tạm quản thực hiện tiếp cận, nghiên cứu và xây dựng các quy định pháp luật cũng như phối hợp thực thi cấp và quản lý Sổ tạm quản. Giai đoạn đầu, Chính phủ dự kiến áp dụng tại các điểm gồm: Cảng hàng không quốc tế: Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất; cảng biển quốc tế thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cái Lân (Quảng Ninh). Là một trong những nước có kinh nghiệm triển khai chế độ này, kinh nghiệm từ Singapore chắc chắn sẽ có ích cho việc triển khai có hiệu quả việc quản lý hàng tạm nhập tái xuất tại Việt Nam.
Phát hành “hộ chiếu” cho hàng hóa
Sổ tạm quản (ATA – viết tắt của cụm từ tiếng Pháp và tiếng Anh “Admission Temporaire/Temporary Admission”) là chứng từ hải quan quốc tế do Phòng Thương mại có thẩm quyền phát hành nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động tạm quản hàng hóa qua một hoặc một số quốc gia được miễn thuế nhập khẩu, các khoản thuế và thủ tục hải quan. Giới hải quan gọi vui đây là “hộ chiếu” của hàng hóa.
Sổ ATA đơn giản hóa thủ tục hải quan đối với thuế nhập khẩu/các khoản thuế/phí với một số lượng hàng hóa di chuyển qua một quốc gia nước ngoài là thành viên của chuỗi bảo lãnh quốc tế ATA. Việc sử dụng sổ ATA cho phép những hàng hóa này được miễn thuế nhập khẩu với điều kiện hàng hóa đó hoàn toàn được tái xuất hoặc tái nhập đúng thời gian cơ quan hải quan đã quy định đối với thời gian tạm nhập tái xuất.
Hiện tại có 66 quốc gia tham gia Công ước Istanbul về tạm quản hàng hóa và tại đây sổ ATA có hiệu lực. Thông thường sổ ATA sẽ có hiệu lực 1 năm kể từ ngày cấp đối với hàng mẫu và 6 tháng với hàng phục vụ trưng bày và các thiết bị chuyên ngành. Thời hạn hiệu lực của sổ ATA không được gia hạn hay tái sử dụng. Nếu quá thời hạn hiệu lực, hàng hóa sẽ phải chịu thuế, các khoản thuế và tiền phạt kể cả khi chứng minh được hàng hóa đã hoàn toàn tái xuất/tái nhập. Người sử dụng sổ tạm quản phải chịu trách nhiệm nộp các khoản tiền phạt này.
Tại Singapore, sổ ATA chỉ do Phòng Thương mại quốc tế Singapore phát hành.
Đối tượng sử dụng sổ ATA
Người sử dụng sổ ATA có thể là khách du lịch, nhân viên kinh doanh, kỹ thuật viên, nhà hoạt động triển lãm, đoàn làm phim, bác sỹ phẫu thuật…
Sổ ATA được chia thành 3 nhóm hàng chính:
+ Hàng mẫu thương mại: Trang sức, đồng hồ, quần áo, sản phẩm da…
+ Hàng phục vụ trưng bày hoặc sử dụng cho các triển lãm quốc tế, hội chợ thương mại hay các sự kiện tương tự: Đó có thể là các thiết bị sản xuất, đồ cổ, tranh, các tác phẩm nghệ thuật, gian hàng, giá trưng bày…
+ Hàng thiết bị chuyên ngành: Máy quay phim, thiết bị truyền hình, phát sóng, phục trang, đạo cụ, thiết bị giải phẫu, khảo cổ…
Các loại hàng hóa không được áp dụng sổ ATA là nhóm hàng có thể tiêu thụ, khả dụng hay đã dự định trao tặng. Chẳng hạn như thực phẩm, đồ vệ sinh, tranh ảnh làm quà tặng hay sử dụng ở nước ngoài… không được cấp sổ ATA vì sẽ không tái xuất. Ngoài ra, các nhóm hàng đã bán hoặc chào bán, đá quý, đồ trang điểm, đồ uống có cồn, thuốc lá và nhiên liệu, hàng hóa dự định sửa chữa cũng không được cấp sổ ATA.
Lợi ích của “hộ chiếu”
Do có hiệu lực trên 60 quốc gia, việc sử dụng sổ ATA sẽ đem lại lợi ích cho tất cả các đối tượng tham gia.
Bên cạnh đó, sổ ATA loại bỏ thanh toán thuế và các khoản thuế, đồng thời tránh việc bắt buộc nộp tiền đặt cọc hoặc bảo lãnh dưới một số hình thức khi đưa hàng vào nước tạm nhập.
Người sử dụng sổ ATA cũng không phải kê khai tờ khai hải quan tại điểm kiểm tra, chỉ cần xuất trình hàng hóa đối với mỗi lần thông quan.
Sổ ATA cho phép sử dụng một chứng từ duy nhất với tất cả các giao dịch hải quan, người du lịch có thể sử dụng một sổ ATA với hàng hóa di chuyển qua nhiều quốc gia trong suốt một hành trình, đem lại sự thuận lợi và nhanh chóng cho người dùng cũng như cơ quan quản lý.
Tại Singapore, chế độ tạm quản và sổ ATA cho phép người du lịch, doanh nhân hoặc người làm thủ tục hải quan… thực hiện thủ tục một cách nhanh chóng đối với một hoặc nhiều quốc gia hàng hóa chuẩn bị di chuyển qua, với một mức phí được xác định trước.
Chế độ này tạo thuận lợi cho miễn thuế tái xuất từ các quốc gia sẽ di chuyển qua và miễn thuế tái nhập với hàng hóa di chuyển qua Singapore.
Thủ tục quản lý sổ ATA tại Singapore
Việc sử dụng sổ ATA do Phòng Thương mại các quốc gia thành viên quản lý theo một thỏa thuận quốc tế được gọi là chuỗi bảo lãnh quốc tế ATA do Phòng Thương mại quốc tế/Liên minh Phòng Thương mại thế giới (ICC/WCF) tại Paris quản lý.
Tại Singapore, hệ thống sổ ATA do Phòng Thương mại quốc tế Singapore quản lý và sổ ATA chỉ có thể xin cấp tại Phòng Thương mại này.
Thủ tục xin cấp sổ ATA gồm các bước:
- Hoàn thành mẫu đơn chính thức (và thanh toán phí cấp). Mẫu này bao gồm việc khai báo, trong đó người nộp đơn chấp nhận trách nhiệm chi trả vô điều kiện tất cả các chi phí nếu vi phạm các điều khoản của sổ ATA.
- Nộp đủ khoản bảo lãnh thuế. Khoản bảo lãnh này là một khoản tương đương với mức thuế cao nhất áp dụng với hàng hóa ở quốc gia đến và quá cảnh, cộng thêm 10% tùy trường hợp. Khoản bảo lãnh có thể nộp bằng tiền mặt hoặc hối cuống ngân hàng hoặc bảo lãnh do ngân hàng đưa ra theo khuôn mẫu cụ thể của Phòng Thương mại. Tất cả các khoản bảo lãnh, bằng tiền mặt hay bảo lãnh, cần phải có thời hạn 31 tháng kể từ ngày phát hành sổ tạm quản.
- Hoàn thành mẫu sổ tạm ATA.
Sổ ATA là một bộ chứng từ bao gồm 4 mẫu đơn sau:
Một bìa màu Xanh lá cây trước và sau, bao gồm một giấy Trắng đi kèm;
Mẫu đơn xuất khẩu và nhập khẩu màu Vàng;
Mẫu đơn nhập khẩu và tái xuất màu Trắng;
Mẫu đơn quá cảnh vào và quá cảnh ra màu Xanh dương.
Từ lúc Phòng Thương mại Singapore nhận đơn xin cấp sổ ATA, việc xử lý đơn và cấp sổ thường mất khoảng 2 ngày làm việc. Phòng Thương mại cũng bảo lưu quyền được nhìn thấy hàng hóa có trong đơn xin cấp sổ ATA và được yêu cầu thêm bất kỳ giấy tờ nào để chứng minh việc khai báo.
Việc cấp sổ ATA là quyền không ràng buộc của Phòng Thương mại và đơn vị này bảo lưu quyền từ chối cấp sổ ATA mà không cần cho biết lý do thực hiện quyền đó của mình.
Hai Tâm
