Trước xu hướng tiếp theo của cuộc chiến khoa học và công nghệ Mỹ – Trung, ông Trần Tử Ngang, Viện trưởng Viện Sáng kiến Công nghiệp Thông tin Đài Loan đã nói rằng sự cạnh tranh giữa hai cường quốc đã dẫn đến việc dần dần hình thành các chuỗi cung ứng kép trong ngành công nghệ, do lợi thế công nghiệp của mình, Đài Loan có thể được hưởng lợi từ cả hai phía Mỹ và Trung Quốc trong tương lai. Song cả hai bên đều phải đạt được các mục tiêu tự cung tự cấp, trong trung và dài hạn, nếu Đài Loan không thể tìm kiếm giữa Mỹ và Trung Quốc ở một mức độ hợp tác cùng có lợi nhất định thì sẽ gặp nhiều bất lợi.
Trước tác động của cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, cuộc đấu tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ không dừng lại và sẽ ngày càng trở nên gay gắt hơn. Sẽ có hai hệ thống trên thế giới trong lĩnh vực công nghệ trong tương lai. Cho dù đó là trong quá trình xây dựng truyền thông 5G, ứng dụng điện thoại thông minh, phần mềm và phần cứng, v.v., hai hệ thống có thể đồng thời xuất hiện. Hai hệ thống khoa học và công nghệ trong một thế giới chủ yếu dựa trên sự đối đầu liên tục giữa Mỹ và Trung Quốc trong cuộc chiến khoa học và công nghệ. Lĩnh vực khoa học và công nghệ sẽ tạo thành một chuỗi cung ứng kép. Cái gọi là “hệ thống thế giới tự do” và “internet sạch” là trụ cột ở Mỹ. Mặt khác, Trung Quốc là trọng tâm chính, được gọi là “chuỗi cung ứng đỏ” và “tự chủ về công nghệ”.
Liệu các doanh nhân Đài Loan có chọn bên nào khi đối mặt với chuỗi cung ứng kép? Trong hai năm qua, Hội đồng Công nghệ Thông tin Đài Loan đã tổ chức hơn 100 diễn đàn, hội thảo và tọa đàm, cho rằng bên nào có đơn hàng lớn và bên nào có lợi nhuận cao thì các công ty Đài Loan sẽ đến đó dựa trên lợi ích thương mại, điều này được gọi là “theo dõi nhanh” và “sản xuất linh hoạt”. Bằng chứng cũng cho thấy các doanh nhân Đài Loan hiện đang đầu tư rất tốt vào chuỗi cung ứng kép, theo thống kê, từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay, xuất khẩu của Đài Loan sang Trung Quốc tăng 29%, và xuất khẩu sang Mỹ cũng tăng tăng 28%. Do đó, không chỉ hình thành chuỗi cung ứng kép mà xuất khẩu của cả hai bên cũng tăng lên, trong đó, tốc độ tăng trưởng từ 20% đến 30% được coi là mức tăng trưởng nhanh, điều này đồng nghĩa với việc các nhà kinh doanh Đài Loan vượt trội so với hai hệ thống về chuỗi cung ứng kép.
Tuy nhiên, liệu xuất khẩu của Đài Loan sang đại lục có tiếp tục tăng trưởng hay không, có hai yếu tố. Trước hết, mức độ kiểm soát dịch COVID-19 ở Đông Nam Á và liệu mối quan hệ hai bờ eo biển có tốt không? Để đáp ứng việc tổ chức lại chuỗi cung ứng toàn cầu, hoặc đáp ứng hệ thống chuỗi cung ứng theo yêu cầu của Mỹ, các công ty Đài Loan đã chuyển một phần năng lực sản xuất từ Trung Quốc đại lục sang Đông Nam Á, hoặc một phần trở lại Đài Loan. Nhưng không ngờ dịch bệnh bùng phát ở Đông Nam Á khiến Việt Nam, Malaysia, Thái Lan lần lượt phải tạm dừng sản xuất. Chuyến thăm gần đây của Hội đồng Công nghệ Thông tin và Truyền thông cho thấy một số công ty lớn đã bắt đầu thực hiện các hành động phòng ngừa sang Trung Quốc đại lục, khiến năng lực sản xuất ở Trung Quốc đại lục tăng vọt. Theo báo cáo của nhà sản xuất, năng lực sản xuất gần như đạt 100%. Với năng lực sản xuất của đại lục tăng và quan hệ hai bờ eo biển kém đi, liệu xuất khẩu của Đài Loan sang đại lục có tiếp tục tăng trong 4 tháng tới?
Quay trở lại tác động trong tương lai của cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung đối với ngành công nghiệp bán dẫn của Đài Loan. Sau khi Tổng thống Mỹ Biden nhậm chức, ông đã ký lệnh hành pháp vào ngày 24 tháng 2 năm nay, yêu cầu tiến hành đánh giá rủi ro đối với các chuỗi cung ứng chính trong vòng 100 ngày đối với chất bán dẫn, dược phẩm, đất hiếm và pin xe điện. Bốn hạng mục này rất quan trọng, rõ ràng là chúng đều nhằm vào Trung Quốc đại lục. Bởi vì hầu hết các cơ sở sản xuất của các chuỗi cung ứng này đều ở Trung Quốc. Nếu chỉ nhìn vào chất bán dẫn, trên thực tế, Đài Loan vẫn có lợi thế toàn cầu về sản xuất chất bán dẫn, năng lực sản xuất của Đài Loan lớn nhất thế giới, chiếm 20% tổng sản lượng thế giới, tiếp theo là Hàn Quốc với 19%, Nhật Bản ở mức 17%, và Trung Quốc là 16%. Vì ngành công nghiệp bán dẫn có tác động lớn nhất, nên ngành bán dẫn của Đài Loan là tăng hay giảm? Trong ngắn hạn, Đài Loan sẽ có một điểm cộng lớn vì Đài Loan gần như thống trị thị trường toàn cầu, nhưng về trung và dài hạn, có một nỗi lo tiềm ẩn sẽ diễn biến theo chiều hướng xấu. Ngành công nghiệp bán dẫn được chia thành thượng nguồn, trung lưu và hạ nguồn. Thượng nguồn là thiết kế vi mạch, trung lưu là sản xuất và đúc wafer, còn hạ nguồn là đóng gói và thử nghiệm. Đối với thiết kế vi mạch thượng nguồn, Mỹ chiếm 65% thế giới, thống trị thế giới, tiếp theo là Đài Loan và Trung Quốc, mỗi nước chiếm 17% và 15%. Các số liệu là số liệu thống kê cho năm 2020. Cần lưu ý ở đây rằng tấm xốp wafer HiSilicon ở Trung Quốc đại lục từng được TSMC đúc vào năm ngoái, nhưng sau ngày 15 tháng 9 năm ngoái, TSMC đã bị Mỹ yêu cầu cấm xưởng đúc của HiSilicon, vì vậy giá trị sản lượng và khối lượng vận chuyển của HiSilicon đã bị kìm hãm đáng kể, vì vậy hãng này mạnh dạn dự đoán rằng thiết kế vi mạch của Trung Quốc sẽ không chỉ là mối đe dọa đối với Đài Loan trong tương lai, mà thậm chí có thể vượt qua Đài Loan vào năm tới và trở thành nước lớn thứ hai trên thế giới, trong khi Đài Loan đứng thứ ba. Trong lĩnh vực đúc trung lưu, Đài Loan chiếm 66% tổng sản lượng thế giới, tiếp theo là Hàn Quốc. Trong lĩnh vực đóng gói và thử nghiệm hạ nguồn, Đài Loan cũng đứng đầu, chiếm 55% thế giới và thứ hai là Trung Quốc 22%. Điều đáng chú ý là Đài Loan và Mỹ đã tổ chức Đối thoại Đối tác Kinh tế Thịnh vượng đầu tiên vào cuối năm ngoái, hai bên đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác 5 năm (MOU), dự án hợp tác ưu tiên là chất bán dẫn. Sự hợp tác giữa Đài Loan và Mỹ rõ ràng là dựa trên những lợi thế bổ sung cho nhau.
Mỹ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong thiết kế vi mạch thượng nguồn. Xưởng đúc của Đài Loan trong lĩnh vực đóng gói và kiểm tra trung nguồn và hạ nguồn là những nhà sản xuất dẫn đầu toàn cầu. Đài Loan và Mỹ rõ ràng có lợi thế bổ sung về chất bán dẫn, nhưng hai bờ eo biển rõ ràng đang cạnh tranh trong thiết kế vi mạch ở thượng nguồn. Ngay cả sự phát triển của thiết kế vi mạch ở Trung Quốc cũng đặt ra mối đe dọa lớn đối với Đài Loan. Trong quá trình đóng gói và thử nghiệm ở hạ nguồn, mặc dù đại lục vẫn còn cách Đài Loan một khoảng cách, nhưng nguy cơ đuổi kịp vẫn có thể đến từ phía sau .
Vì vậy, Đài Loan phải hết sức cảnh giác. Mỹ yêu cầu Đài Loan tham gia Liên minh chất bán dẫn Mỹ. Ví dụ, TSMC đã đến Mỹ để thành lập nhà máy, điều này tốt cho TSMC, nhưng không nhất thiết tốt cho toàn ngành, vì có vấn đề về dòng chảy công nghệ và chuyển khoản. Ngành công nghiệp bán dẫn của Đài Loan nên chuyển từ thụ động sang chủ động và Hiệp hội chất bán dẫn của Đài Loan nên chủ động thành lập một liên minh trong ngành với Hiệp hội chất bán dẫn Mỹ để đảm bảo sự kết nối của hai bên và cùng nhau mở rộng thị trường quốc tế. Mặt khác, Đài Loan đang phải đối mặt với sự phát triển hàng đầu về chất bán dẫn ở đại lục, và Mỹ cũng đang cố gắng tự cung tự cấp. E rằng xu hướng tăng sẽ chuyển sang xu hướng giảm.
(Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Nam Ninh)
