Theo trang Nikkei Asia, năm 2022, xu hướng giảm sút xuất khẩu của Trung Quốc vẫn tiếp diễn, tập trung chủ yếu vào các ngành lao động và sản xuất giá rẻ, vốn chiếm khoảng 26% tổng giá trị xuất khẩu của quốc gia này.
Đặc biệt, xuất khẩu trong lĩnh vực công nghiệp dệt may và da giày của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới ghi nhận mức giảm sút sâu nhất. Thị phần nhóm ngành này của Trung Quốc trên toàn cầu giảm xuống còn 29% vào năm 2022, từ mức 39,3% vào năm 2015.
Trong bối cảnh đó, Nikkei Asia đánh giá, Việt Nam dường như là nền kinh tế hưởng lợi nhiều nhất từ việc tái cấu trúc hoạt động xuất khẩu toàn cầu.
Không giống như ngành dệt may và da giày, hầu hết thị phần các ngành công nghiệp khác của Trung Quốc trên toàn cầu vẫn tiếp tục ghi nhận tăng trưởng, đặc biệt là trong các ngành có chuyên môn cao và công nghệ. Theo đó, thị phần của đất nước tỷ dân trong những ngành này, bao gồm máy móc và sản phẩm điện, đã tăng từ 17,9% vào năm 2015 lên 28,5% trong năm 2022.
“Mặc dù nhiều quốc gia trong Liên minh châu Âu (EU) và ASEAN đang mất thị phần xuất khẩu các ngành công nghiệp chất lượng cao trên thị trường toàn cầu, Việt Nam vẫn là một ngoại lệ đáng chú ý”, Nikkei Asia đánh giá.
Theo đó, thị phần xuất khẩu các mặt hàng sản xuất sử dụng lao động giá rẻ của Trung Quốc giảm sút trên toàn cầu đã phản ánh sự chuyển đổi tự nhiên của nền kinh tế. Quốc gia này đã dần dịch chuyển chính sách phát triển, từ những ngành thâm dụng lao động sang các ngành có giá trị gia tăng cao hơn và công nghệ lõi, thông qua quá trình tích lũy vốn, lao động chất lượng cao và công nghệ.
Điều này không chỉ ảnh hưởng tích cực đến tăng trưởng kinh tế trong nước mà còn có tác động lan truyền đối với các quốc gia khu vực khác.
Nikkei Asia cho hay: “Trong số các thành viên của ASEAN, Việt Nam là một trong những nước đã được lợi nhiều nhất cho đến nay. Không chỉ có được một phần đáng kể thị phần xuất khẩu các lĩnh vực sản xuất thâm dụng lao động, vốn đang suy giảm ở Trung Quốc, Việt Nam cũng đang ngày càng liên kết chặt chẽ với các lĩnh vực mới nổi ở quốc gia này”.
Theo Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế toàn cầu ASEAN+3, kinh tế của Việt Nam và Trung Quốc có sự tương đồng về cơ cấu sản xuất. Do đó, đất nước hình chữ S có tiềm năng tiếp tục thay thế một số mặt hàng xuất khẩu của Trung Quốc, vốn đang suy giảm do thuế quan tăng cao và các rào cản thương mại khác.
Song song với đó, Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của việc tích lũy năng lực và tài nguyên cần thiết trong các ngành công nghiệp công nghệ cao sáng tạo. Dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc đang ngày một gia tăng và dần tập trung vào các ngành công nghiệp chất lượng cao như điện tử, chất bán dẫn hay pin lưu trữ.
Nikkei Asia nhấn mạnh rằng, ngành xuất khẩu Việt Nam phát triển ngày càng mạnh đồng nghĩa với việc quốc gia này sẽ dễ bị tổn thương hơn đối với các cú “sốc” bên ngoài. Do đó, thời gian tới, đất nước phải tăng cường khả năng linh hoạt của chuỗi cung ứng để bảo vệ trước những biến động có thể xảy ra.
Cũng theo Nikkei Asia, bên cạnh Việt Nam, các nền kinh tế khác trong ASEAN cũng đã có lợi thế trên các thị trường xuất khẩu nhỏ hơn, đặc biệt trong các ngành sản xuất thâm dụng lao động, vốn đang suy giảm ở Trung Quốc. Kết quả này đáng ngạc nhiên khi ASEAN được kỳ vọng sẽ hưởng lợi đáng kể từ việc Trung Quốc mất thị phần xuất khẩu do căng thẳng địa chính trị và tái cấu trúc chuỗi cung ứng.
“Xuất khẩu của ASEAN đang gia tăng trong các ngành xuất khẩu công nghệ cao, tuy nhiên thị phần vẫn còn hạn chế. ASEAN có tiềm năng đủ lớn để hưởng lợi từ những thay đổi như vậy trong bối cảnh thương mại toàn cầu”, Nikkei Asia nhận định.
Gia Thành
