Sự trở lại của Trump và tỷ lệ tăng trưởng thấp đe dọa nền dân chủ mong manh của hai quốc gia
Trong khi cuộc luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol đang chiếm lĩnh các tiêu đề ở Hàn Quốc và Nhật Bản, chính quyền của cả hai quốc gia đang đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là thúc đẩy tăng trưởng trì trệ.
Sau khi tăng trưởng khá mạnh 1,3% trong ba tháng đầu năm, nền kinh tế Hàn Quốc đã giảm 0,2% trong quý tiếp theo và chỉ tăng 0,1% trong quý từ tháng 7 đến tháng 9. Mặc dù được hỗ trợ bởi tiêu dùng tư nhân và đầu tư vào thiết bị, đầu tư vào xây dựng và xuất khẩu lại suy giảm, khiến Viện Phát triển Hàn Quốc (KDI) phải hạ dự báo tăng trưởng năm 2024 xuống còn 2,2% từ 2,5%.
Và giờ đây, Hàn Quốc đối mặt với khả năng phải đối phó với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào tháng Giêng. Các chính sách bảo hộ mạnh mẽ của ông – bao gồm cam kết áp đặt thuế suất từ 10% đến 20% đối với tất cả hàng hóa – có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Hàn Quốc.
Hơn nữa, Trump đã công bố kế hoạch cắt giảm trợ cấp theo Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) cho các công ty ngành công nghiệp xanh xây dựng nhà máy tại Mỹ, cũng như cho các công ty trong ngành công nghiệp bán dẫn – những động thái có thể làm tổn hại đến các công ty lớn của Hàn Quốc.
Tính đến giữa tháng 11, chỉ số KOSPI đã giảm khoảng 9%, trong khi giá trị đồng won so với đồng đô la Mỹ mất 8% trong cùng khoảng thời gian, khiến thị trường chứng khoán và đồng tiền của Hàn Quốc trở thành một trong những yếu kém nhất trong các nền kinh tế lớn. KDI dự báo tăng trưởng 2% cho năm 2025, chủ yếu do xuất khẩu đình trệ. Các ngân hàng đầu tư nước ngoài thậm chí còn bi quan hơn, với Goldman Sachs dự báo tăng trưởng chỉ đạt 1,8%.
Chính phủ Hàn Quốc, dù do Yoon hay một người khác lãnh đạo vào năm tới, sẽ phải đóng vai trò chủ động hơn trong việc thúc đẩy nền kinh tế. Chính phủ đã duy trì lập trường tài chính bảo thủ, ưu tiên vai trò lớn hơn cho khu vực tư nhân trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nhấn mạnh chính sách thắt lưng buộc bụng tài khóa để đảm bảo tài chính nhà nước vững mạnh. Tăng trưởng chi tiêu chính phủ năm 2024 là 2,8%, không đủ để phục hồi nền kinh tế yếu kém, và dự báo sẽ đạt 3,2% vào năm 2025. Cả hai con số này đều thấp hơn nhiều so với tỷ lệ tăng trưởng GDP danh nghĩa.
Mặc dù chính phủ đã nói về việc giảm thâm hụt tài khóa và nợ công, nhưng ngược lại, họ lại thực hiện cắt giảm thuế cho các tập đoàn và người giàu – theo đuổi các nguyên lý đã lỗi thời của kinh tế nhỏ giọt. Kết quả là, thu ngân sách thuế đã thiếu hụt nghiêm trọng, càng thêm trầm trọng bởi sự trì trệ của nền kinh tế. Năm 2023, thu ngân sách thuế thấp hơn khoảng 56 nghìn tỷ won (khoảng 39 tỷ USD) so với dự toán, tức là khoảng 2,5% GDP. Một thiếu hụt khác khoảng 30 nghìn tỷ won dự báo sẽ xảy ra vào năm 2024.
Nền kinh tế Nhật Bản dường như đang trên đà phục hồi chậm, với tỷ lệ tăng trưởng gần đây vượt qua Hàn Quốc. Sau khi thu hẹp 0,6% trong ba tháng đầu năm, nền kinh tế Nhật Bản đã tăng trưởng 0,5% trong quý hai và 0,2% trong quý ba.
Điều đáng chú ý là sự phục hồi gần đây chủ yếu được thúc đẩy bởi tiêu dùng tư nhân, vốn tăng 0,9% trong quý ba, mặc dù đầu tư suy giảm nhẹ và xuất khẩu giảm 0,4%. Sự phục hồi này gắn chặt với tăng trưởng tiền lương, khi tiền lương danh nghĩa tăng 5,6% trong các cuộc đàm phán lương mùa xuân Shunto năm nay – mức tăng lớn nhất trong 33 năm.
Tăng trưởng tiền lương thực (sau khi tính đến lạm phát) đã âm trong suốt 26 tháng liên tiếp cho đến tháng 5 do giá cả tăng cao nhưng cuối cùng đã chuyển sang dương vào tháng 6. Vì tiêu dùng trong nước chiếm tỷ trọng lớn nhất trong GDP, việc tăng lương và thu nhập hộ gia đình bền vững là rất quan trọng để phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tiền lương thực tế lại bắt đầu giảm trở lại vào tháng 8. Vào tháng 10, IMF đã hạ dự báo tăng trưởng của Nhật Bản, xuống còn 0,3% cho năm 2024 và 1,1% cho năm 2025.
Hàn Quốc và Nhật Bản đều đang đối mặt với lo ngại ngày càng lớn về triển vọng tăng trưởng kinh tế của mình. Sau cuộc bầu cử của Trump, lãi suất trái phiếu Mỹ đã tăng, làm mạnh lên đồng đô la. Chính sách kinh tế của chính quyền mới của Mỹ dự báo sẽ tạo ra những thách thức lớn cho các chính phủ Đông Á trong năm tới.
Các quốc gia láng giềng cần thúc đẩy nhu cầu trong nước, thông qua việc tăng trưởng tiền lương thực tế bền vững tại Nhật Bản và kích thích tài khóa mạnh mẽ hơn ở Hàn Quốc.
Vào ngày 22 tháng 11, chính phủ Hàn Quốc đã đưa ra một chương trình mới để giải quyết sự phân hóa kinh tế và hỗ trợ tầng lớp trung lưu, có thể báo hiệu sự chuyển hướng sang một chính sách tài khóa chủ động hơn.
Cùng ngày, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã công bố gói kinh tế với tổng chi tiêu chính phủ lên đến 21,9 nghìn tỷ yên (khoảng 140 tỷ USD), mặc dù tình hình tài chính của đất nước đang rất khó khăn. Tổng cộng, 10,4 nghìn tỷ yên sẽ được phân bổ để kích thích nền kinh tế và thúc đẩy tiền lương, bao gồm hỗ trợ các công ty tăng lương và trợ cấp cho ngành AI và bán dẫn. Gói này cũng bao gồm các biện pháp giảm tác động của lạm phát cao, như trợ cấp để hạn chế giá điện và xăng dầu, trợ cấp tiền mặt 30.000 yên và trợ cấp trẻ em bổ sung cho các hộ gia đình có thu nhập thấp.
Như ông Ishiba đã nhấn mạnh, điều quan trọng là phải đảm bảo sự tăng trưởng lương và thu nhập bền vững cả hiện tại và trong tương lai. Tuy nhiên, vẫn còn phải xem liệu lương ở Nhật Bản, đặc biệt là đối với những người lao động yếu thế, có tiếp tục tăng hay không.
Tại Hàn Quốc, có sự hoài nghi rộng rãi về việc liệu chính phủ có thực sự từ bỏ chính sách kinh tế bảo thủ, nhỏ giọt hay không.
Năm 2025 sẽ là một bài kiểm tra quan trọng đối với chính phủ của cả hai quốc gia – đặc biệt là khi Hàn Quốc phải đối mặt với khủng hoảng chính trị và Nhật Bản tiếp tục đi dưới chính phủ của Đảng Dân chủ Tự do thiểu số.
