Chính phủ Myanmar đang xem xét lại dự án cảng nước sâu trị giá hơn 9 tỷ đô la Mỹ do Trung Quốc trợ giúp vì lo ngại rằng chi phí cho xây dựng cảng này là quá đắt và cuối cùng nó có thể nằm dưới sự kiểm soát của Bắc Kinh nếu trong trường hợp Myanmar không trả được nợ. Theo các nguồn thạo tin cho biết hiện các quan chức kinh tế trong chính phủ bà Aung San Suu kyi đang tìm cách thương lượng để giảm chi phí cho cảng được dự kiến xây dựng tại Kyaukpyu thuộc bang Rakhine phía tây Myanmar. Cảng này nếu xây dựng xong sẽ là một trong những dự án cơ sở hạ tầng lớn nhất trong lịch sử Myanmar.
Dự án cảng tại Kyaukpyu nằm trong sáng kiến “một vành đai một con đường (BRI)” ước tính 1 nghìn tỷ đô la của Bắc Kinh, được xây dựng để cung cấp cho phía tây nam Trung Quốc một hành lang giao thương trực tiếp đến Ấn Độ Dương qua Myanmar, tạo ra tuyến đường cho phép tàu bè không phải đi qua eo biển Malacca để vận chuyển và cung cấp năng lượng và hàng hóa trên khắp Á Âu. Hiện tại, chi phí ước tính để xây dựng dự án cảng tại Kyaukpyu, nằm ở trạm cuối của dự án đường ống dẫn dầu và khí đốt mới được xây dựng gần đây dẫn đến tỉnh Vân Nam, phía nam Trung Quốc, là khoảng 9,5 tỷ đô la trong đó 7,5 tỷ đô la được dùng để xây dựng cảng và 2 tỷ đô la để xây dựng khu kinh tế liền kề. Dự án sẽ do Tập đoàn Citic tiến hành xây dựng. Citic là một trong những tập đoàn nhà nước hậu thuẫn lớn và mạnh nhất của Trung Quốc, đã thắng gói thầu dự án này vào năm 2015 trong đó phía Trung Quốc sẽ góp 70% kinh phí và phía Myanmar sẽ góp 30% kinh phí còn lại. “Dưới bất kỳ kịch bản hợp lý nào, một cảng với quy mô như vậy, có thể được Myanmar sử dụng một cách hữu ích thì kinh phí xây dựng cũng chỉ tốn một phần nhỏ so với kinh phí 9 tỷ nêu trên”, ông Sea Turnell, học giả người Australia, cố vấn thân cận cho chính phủ Myanmar về chính sách kinh tế nói. Ông cũng nói thêm rằng mặc dù đây là ý kiến riêng nhưng tin rằng các quan chức Myanmar sẽ sử dụng để thương lượng nhằm hạ kinh phí xây dựng dự án. Theo một nguồn tin giấu tên khác đã thẳng thừng tiết lộ: dự án cảng này đã khiến các nhà hoạch định chính sách Myanmar “gặp ác mộng” và họ thừa nhận đang lo ngại rằng cảng tại Kyaukpyu có thể thuộc quyền kiểm soát của Trung Quốc nếu dự án không hoạt động tốt và Myanmar không trả được nợ. Giống như trường hợp đã xảy ra với Sri Lanka vào năm ngoái sau khi Sri Lanka không trả được nợ dự án và buộc phải trao quyền kiểm soát cảng tại Hambantota cho Trung Quốc trong hợp đồng thuê 99 năm. Ông Turnell ước tính số tiền nợ cần thiết để Myanmar chia sẻ cho dự án là khoảng 2 tỷ đô la Mỹ, tương đương khoảng 3% tổng dự án trong nước. Đây cũng là khoản nợ bổ sung đáng kể trong tổng số tiền nợ mà Myamar đang gánh hiện nay.
Việc xem xét lại dự án của Myanmar diễn ra đúng vào thời điểm nhạy cảm khi mà Myanmar đang phải đối mặt với sự lên án từ các nước phương Tây về việc đàn áp quân sự đối với người Hồi giáo Rohingya. Điều này theo một số nhà phân tích tin rằng nó có thể đẩy Myanmar vào quỹ đạo của Trung Quốc./.
Tin từ ĐSQVN tại Bangladesh (theo The Financial Express 5/6).
