Trái dừa Việt Nam đã được xuất khẩu từ những năm 1990 – 1992, nhưng sản phẩm chủ yếu gia công các sản phẩm là nguyên liệu thực phẩm, người nông dân trồng dừa tự bơi do sản phẩm chưa có thương hiệu, chưa có bộ quy chuẩn sản xuất cụ thể.
Nếu những năm trước, xuất khẩu dừa và các sản phẩm chỉ đạt con số trên 100.000 USD/năm, thì đến năm 2022 đã vươn lên con số 940 triệu USD xuất khẩu dừa và các sản phẩm từ dừa.
Trong những tháng đầu năm 2023, tình hình kinh tế khó khăn nên ngành dừa sụt giảm nghiêm trọng. Tuy nhiên, quý II và III/2023, ngành dừa đón nhận nhiều tin vui khi trái dừa được xuất chính ngạch vào thị trường Hoa Kỳ và một số nước châu Âu, cùng với việc Trung Quốc đang xem xét tích cực cho nhập khẩu trái dừa Việt Nam vào thị trường này.
Hiện cả nước có 90 doanh nghiệp ngành dừa và liên quan đến dừa, trong đó, có 42 doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm từ dừa trên cả nước hiện nay. Đặc biệt, cộng đồng doanh nghiệp ngành dừa đã mạnh dạn đầu tư công nghệ, vùng trồng nguyên liệu hữu cơ, nhiều trang trại dừa rộng hàng trăm ha ra đời ở Tây Ninh, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bình Định… đón đầu xu hướng, đóng góp cho kim ngạch xuất khẩu vượt trội trong thời gian tới.
Được xem là thủ phủ dừa của cả nước, hiện tổng diện tích dừa toàn tỉnh Bến Tre ước là 78.310 ha, tăng 1,35% so cùng kỳ năm trước. Ông Huỳnh Quang Đức – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh cho biết, đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng thí điểm 6 vùng sản xuất dừa tập trung. Trong đó 5 vùng sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ và 1 vùng sản xuất dừa uống nước.
Từ đầu năm 2023 đến nay, tỉnh phát triển thêm 554 ha dừa hữu cơ, nâng tổng diện tích dừa sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ lên 17.846 ha (chiếm 22,9% trên tổng diện tích dừa toàn tỉnh), trong đó diện tích đạt chứng nhận là 11.418 ha. Đặc biệt, diện tích đạt chứng nhận hữu cơ theo tiêu chuẩn Mỹ, Nhật, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc… không ngừng duy trì và phát triển hàng năm.
Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp trong ngành, xuất khẩu dừa vẫn còn những khó khăn nhất định cần được giải quyết, nhất là về logistics. Đơn cử so sánh với Thái Lan, giá dừa của Việt Nam hiện đang khá tốt nhưng về logistics thì Thái Lan đang có nhiều lợi thế và chính phủ nước này còn có chính sách hỗ trợ cước vận tải. Ngoài ra, ngành xuất khẩu dừa trong nước hiện nay đang thiếu tính liên kết. Chẳng hạn như cùng một loại dừa xiêm xuất khẩu, có chất lượng ngang bằng với Thái Lan nhưng ở nước ta, bốn xưởng thì sẽ có bốn giá khác nhau. Trong khi đó ở Thái Lan, họ sẽ có chung một mức giá.
Rõ ràng, quá trình xây dựng thương hiệu và để ngành dừa Việt Nam hiện diện nhiều hơn trên thị trường thế giới, tạo đà phát triển cho nhiều nhóm ngành khai thác khác từ dừa, Việt Nam còn nhiều việc cần phải làm.
Theo bà Nguyễn Thị Kim Thanh, mục tiêu lớn nhất của Hiệp hội Dừa Việt Nam là đưa ngành dừa trở thành ngành sản xuất, xuất khẩu mũi nhọn; khai thác tối đa hiệu quả, nâng cao giá trị kinh tế cho các sản phẩm từ cây dừa. Kim ngạch xuất khẩu từ năm 2024 dự kiến sẽ đạt 1 tỷ USD/năm.
Hiệp hội sẽ tiếp tục kế hoạch xây dựng vùng nguyên liệu dừa đạt chuẩn, tiến đến hình thành bản đồ dừa trên cả nước làm dữ liệu cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp tham khảo, hỗ trợ ngành dừa phát triển. Đặc biệt, hướng tới xây dựng vùng nguyên liệu organic (hữu cơ) cho ngành dừa.
Đồng thời, sẽ đồng hành cùng nông dân trồng dừa trong canh tác, thu hoạch, chế biến nhằm góp phần bình ổn giá dừa. Hỗ trợ doanh nghiệp ngành dừa nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển thị trường và khẳng định thương hiệu sản phẩm trên thị trường trong và ngoài nước.
