1. Venezuela dự kiến thu 3,2 tỷ USD từ xuất khẩu dầu thô trong năm 2020. Công ty phân tích tài chính Ecoanalítica có trụ sở tại Caracas ước tính rằng xuất khẩu dầu thô năm 2020 của Venezuela sẽ chỉ đạt mức tối đa 3,2 tỷ USD trong năm 2020, phản ánh sự sụt giảm mạnh mẽ của nền kinh tế vốn phụ thuộc vào dầu thô những năm gần đây, trong năm 2018 doanh thu xuất khẩu dầu thô của quốc gia Nam Mỹ đạt mức 32 tỷ USD.
Báo cáo mới nhất của OPEC cho biết sản lượng khai thác dầu thô của Venezula trong tháng 9/2020 ở mức 383.000 thùng/ngày, tăng 32.000 thùng/ngày so với tháng 8/2020. Sản lượng dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng trong tháng 10/2020 khi các đối tác tải những lô hàng cuối cùng trước thời hạn cho phép của Bộ Tài chính Mỹ. Bắt đầu với các biện pháp trừng phạt tài chính vào năm 2017, Washington đã áp đặt một số biện pháp chống lại quốc gia Nam Mỹ, bao gồm lệnh cấm vận dầu mỏ vào tháng 01/2019, sau đó được mở rộng thành lệnh cấm toàn diện đối với tất cả các giao dịch với PDVSA. Sản lượng dầu của Venezuela đã giảm mạnh từ mức trung bình 1,911 triệu thùng/ngày vào năm 2017 xuống chỉ còn 796.000 thùng/ngày vào năm 2019. Con số này đã giảm một nửa trong 9 tháng đầu năm 2020. Bộ Tài chính Mỹ đã gia tăng sức ép vào năm 2020 bằng cách áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với các đối tác của PDVSA trong đó với Rosneft của Nga, Chevron của Mỹ và các công ty vận tải biển. Trong bối cảnh cuộc bầu cử ở Tổng thống Mỹ sắp diễn ra, Washington đã xiết chặt lệnh cấm và loại bỏ các công ty vẫn còn có liên quan đến lĩnh vực dầu mỏ của Venezuela, đặc biệt nhắm tới các giao dịch hoán đổi dầu thô lấy nhiên liệu. Các công ty còn lại là khách hàng lâu năm hiện đã và sắp kết thúc giao dịch với Venezuela bao gồm ENI (Ý), Repsol (Tây Ban Nha), Reliance (Ấn Độ) và Tipco Asphalt (Thái Lan).
Đối mặt với các biện pháp trừng phạt của Mỹ, Venezuela đã phải hợp tác với Iran nhằm được hỗ trợ thúc đẩy sản lượng khai thác dầu thô và giải quyết tình trạng thiếu nhiên liệu. Tehran gần đây đã cung cấp 500.000 thùng nước ngưng cần thiết để trộn dầu thô cực nặng của Venezuela thành các loại dầu có thể xuất khẩu, đổi lại Venezuela được cho là đã vận chuyển 1,9 triệu thùng dầu thô nặng Merey tới Iran.
Sản lượng dầu thô sụt giảm và khủng hoảng kinh tế trầm trọng cũng cho thấy Chính phủ Venezuela ngày càng tìm cách cải thiện điều kiện và chính sách cho các nhà đầu tư thuộc khu vực tư nhân. Cùng với “Luật chống phong tỏa” vừa được Quốc hội lập hiến thông qua (ANC), Tổng thống Nicolas Maduro đã tuyên bố thành lập Trung tâm Quốc tế về Đầu tư Hiệu quả do Phó Tổng thống Delcy Rodriguez điều hành, sẽ điều phối các dự án và đưa ra các kế hoạch liên doanh với các công ty nước ngoài nhằm tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ. Trung tâm cũng đã giới thiệu một loạt các cơ hội đầu tư cho Đoàn Ngoại giao tại Venezuela trong các lĩnh vực dầu mỏ, khai thác, khí đốt tự nhiên, nông nghiệp và du lịch.
Về kinh tế, trong giai đoạn 07 năm từ năm 2013-2020, nền kinh tế Venezuela đã thu hẹp 81,2%, mức lương tối thiểu giảm 97,8% và Venezuela hiện là quốc gia nghèo nhất ở khu vực Mỹ Latinh và Caribe, xếp sau Haiti. Vào năm 2013 GDP bình quân đầu người của Venezuela xếp hạng 16 thế giới với 8.695 USD, con số này năm 2020 dự báo ở mức 1.700USD. Dự báo GDP Venezuela sẽ giảm 32% vào năm 2020 và tiếp tục sụt giảm 10% vào năm 2021.
2. Venezuela trình Quốc hội Lập hiến ngân sách cho năm 2021 với mục tiêu tuân theo “Luật chống phong tỏa”. Chính phủ Venezuela mới đây đã trình ngân sách năm 2021 lên Quốc hội Lập hiến (ANC). Bộ trưởng Kế hoạch Venezuela Ricardo Menéndez cho biết ngân sách năm 2021 bao gồm 02 yếu tố trung tâm: (i) tận dụng “Luật chống phong tỏa” để tránh các lệnh trừng phạt kinh tế áp, (ii) nâng cao mức độ bảo trợ xã hội cho người dân Venezuela trong các lĩnh vực y tế, xã hội, khoa học, công nghệ và giáo dục. Tuy nhiên ông Ricardo Menéndez không công bố con số cụ thể.
Đây là năm thứ tư liên tiếp, ANC nhận được ngân sách quốc gia bất chấp thực tế là Hiến pháp Venezuela quy định rằng Quốc hội (hiện do phe đối lập kiểm soát) có quyền thảo luận và thông qua ngân sách quốc gia. Năm 2020, ANC đã phê duyệt ngân sách trị giá 5 tỷ 439 triệu USD, đây là sự sụt giảm mạnh xuống mức chỉ còn tương đương 7% so với ngân sách của năm 2014 (80 tỷ USD).
Đối với “Luật chống phong tỏa” mới được Quốc hội lập hiến thông qua gần đây. Các nhà phân tích kinh tế và chính trị gia đã chỉ trích Luật này và các hành động ngang ngược của Chính phủ đối với các nhà đầu tư là mở cửa cho tư nhân hóa không có nguyên tắc, đồng thời phá hoại chủ quyền của quốc gia trong các lĩnh vực chiến lược.
Giám đốc công ty phân tích tài chính Ecoanalítica Asdrúbal Oliveros cho biết “Luật chống phong tỏa” đã chính thức hóa nhiều hoạt động mà Chính phủ đã âm thầm thực hiện trong những năm gần đây với khung pháp lý mạnh mẽ hơn, bị Mỹ coi là bất hợp pháp của một số lĩnh vực.
Tư nhân hóa là cần thiết ở Venezuela, nhưng phải tư nhân hóa trong bối cảnh pháp quyền, với sự đảm bảo cho Nhà nước, người dân và nhà đầu tư. Điều quan trọng là phải thực hiện một hệ thống tư nhân hóa minh bạch, tuy nhiên luật đã không đáp ứng được yêu cầu này. Có thể nội dung của Luật có áp lực từ các đồng minh của đảng cầm quyền, những người đang tìm sự hỗ trợ pháp lý của Chính phủ. Dự kiến một loạt các vụ chuyển nhượng một số công ty Nhà nước sẽ diễn ra trong thời gian tới, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực kim loại và các liên doanh dầu khí mà Nhà nước hiện sở hữu bình quân 60% cổ phần với mục đích quản lý hiệu quả hơn trong lĩnh vực khai thác, sản xuất dầu thô và nhiên liệu. Về các dịch vụ công, Nhà nước sẽ không tư nhân hóa các dịch vụ như điện, nước vì sẽ phải đầu tư nguồn lực đáng kể và điều chỉnh tỷ lệ phù hợp.
Trong khi đó Cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính Venezuela Rodrigo Cabezas cho biết “Luật chống phong tỏa” sẽ không giải quyết được 4 vấn đề kinh tế của Venezuela hiện nay là: suy thoái, siêu lạm phát, sự sụp đổ của ngành công nghiệp dầu mỏ và khủng hoảng nhân đạo. Đồng thời chỉ trích hành động ban bố đạo luật của Chính phủ là chuyên quyền và độc đoán, vi phạm Hiến pháp Venezuela và sẽ tạo ra sự cô lập gần như tuyệt đối của Venezuela đối với các nước Mỹ Latinh.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Venezuela)
