– Lạm phát tại Thụy Điển tăng cao hơn mục tiêu
Cơ quan Thống kê Thụy Điển cho biết, tỉ lệ lạm phát CPIF (CPI với lãi suất cố định) đã tăng 0,3% trong tháng 4 so với tháng trước và tăng 2,5% so với cùng kỳ năm 2020. Còn theo khảo sát dự báo của Infront, mức tăng là 0,2% so với tháng trước và tăng 2,4% so với cùng kỳ 2020.
Caroline Neander, chuyên gia thống kê giá tại Cơ quan Thống kê Thụy Điển cho biết: “Đã một năm trôi qua kể từ khi đại dịch ảnh hưởng rõ rệt đến giá cả, giá giảm mạnh vào tháng 4/2020, hiện đã tác động làm lạm phát tăng lên”. Sự thay đổi trong tháng bị ảnh hưởng bởi giá đặt hàng cũng như giá đặt mua hàng cao hơn vào tháng 3. Giá quần áo, giày dép, thực phẩm, đồ uống không cồn đều tăng; chỉ có giá điện thấp là hơn. CPIF của tháng 3/2021 là 1,9%. Mục tiêu của Riksbank là giữ cho mức lạm phát CPIF khoảng 2%.
– Riksbank nhìn nhận về cách tính lạm phát mới
Ngày 12/5/2021, khi Cơ quan Thống kê Thụy Điển công bố số liệu lạm phát của tháng 4 vào, hầu hết đều mong đợi một kết quả cao hơn mục tiêu lạm phát 2% một chút. Riksbank sẽ ghi nhận điều này bằng một dự báo đo lường. Điều này chủ yếu là do lạm phát dự kiến sẽ giảm xuống dưới 1% vào mùa hè. Nhưng trong tương lai gần, việc dự báo về kết quả lạm phát vượt mục tiêu có thể là một phần được chính thức hóa trong chính sách tiền tệ của Thụy Điển.
Nó bắt đầu với việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ thay đổi công thức mục tiêu vào mùa thu. Thay vì cố gắng đưa lạm phát tới mức 2% trong bất kỳ tình huống nhất định nào, thì mục tiêu mới là hướng tới lạm phát ở mức trung bình 2%. Trên thực tế, điều này có nghĩa là Fed đang cố gắng bù đắp cho những sai lầm lạm phát trong lịch sử.
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy ECB sẽ làm theo khi việc đánh giá chiến lược đang diễn ra được hoàn thành vào mùa thu này. Tờ Financial Times ngày 09/5 đưa tin, Thống đốc ngân hàng trung ương Phần Lan Olli Rehn đã phát biểu tích cực về việc chuyển đổi sang mục tiêu lạm phát trung bình (gọi là AIT). Kinh tế trưởng của ECB là Philip Lane cũng đã phát biểu như vậy.
Nếu ECB cũng chuyển sang AIT, có lẽ chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi Ngân hàng trung ương Thụy Điển (Riksbank) làm điều tương tự. Ban điều hành Riksbank cho đến nay cũng đã thể hiện một cách tích cực trong những từ ngữ mập mờ. Phó Thống đốc thứ nhất Cecilia Skingsley cho biết trong một bài phát biểu vào tháng 10/2020 rằng, Riksbank đã để ngỏ cho mức lạm phát trên 2% mà không phải thực hiện bất kỳ biện pháp thắt lưng buộc bụng nào và “một khả năng có thể là có một chính sách chính thức hơn”.
Như với hầu hết các ngân hàng trung ương khác, có một số dư địa cho tăng trưởng trong tình huống sai lầm mục tiêu nếu Riksbank chuyển sang AIT. Trong mười năm qua, lạm phát CPIF biến động vượt mục tiêu 2% chỉ trong 15/120 tháng. Tính trung bình, CPIF chỉ hơn 1,2%.
Mức lạm phát cao hơn mục tiêu bao nhiêu, tồn tại bao lâu và việc bù đắp cho quá khứ bao xa thì chưa được rõ ràng. Fed, hiện đang làm việc với AIT, vẫn chưa chỉ rõ điều này. Điều này làm tăng mức độ tự do, nhưng cũng là một yếu tố góp phần vào cuộc khủng hoảng lạm phát trong 6 tháng qua; nó cũng đi ngược lại những nỗ lực của các ngân hàng trung ương trong 20 năm qua trong việc gia tăng khả năng dự đoán và tính minh bạch.
Nhưng bất kể Riksbank, trong trường hợp chuyển sang AIT, chọn cách trả lời những câu hỏi đó như thế nào, thì họ cũng khó có thể làm gì khác hơn là chính sách tiền tệ trong tương lai gần sẽ mở rộng hơn so với trước đây.
– Năng lượng gió của Thụy Điển sẽ vượt năng lượng hạt nhân
Theo dự báo mới của Cơ quan Năng lượng gió Thụy Điển (Svensk Vindenergi) năng lượng gió của nước này tiếp tục được phát triển với tốc độ kỷ lục và đến năm 2024 sẽ vượt qua sản lượng điện hạt nhân sản xuất hàng năm. Tuy nhiên, cơ quan này cảnh báo, những khó khăn trong việc xin giấy phép có nguy cơ ngăn cản sự bùng nổ điện gió và làm chậm quá trình điện khí hóa của Thụy Điển.
Trong quý đầu tiên của năm 2021, một quyết định đã được đưa ra để đầu tư thêm 979 MW, tương ứng với sản lượng 3,2 TWh điện hàng năm, vào năng lượng gió mới ở Thụy Điển. Điều này được nêu trong báo cáo hàng quý mới đây của cơ quan Svensk Vindenergi. Con số này tương ứng với khoản đầu tư khoảng 10 tỷ SEK (1,17 tỉ USD) và là một trong những con số cao nhất trong một quý cho đến nay. Daniel Badman, CEO của Cơ quan Năng lượng gió Thụy Điển cho biết: “Đây là hai hình ảnh hoàn toàn khác nhau đồng thời xuất hiện trong cuộc khảo sát và dự báo mới nhất của chúng tôi. Một mặt, chúng tôi thấy rằng việc mở rộng ồ ạt quy mô năng lượng gió ở Thụy Điển vẫn tiếp tục; đồng thời, chúng tôi nhận thấy sự thiếu hụt các dự án có thể xây dựng đang đến gần và đáng lo ngại do ngày càng ít giấy phép môi trường được cấp”.
Sau vài thập kỷ bị thống trị bởi chủ yếu là thủy điện và điện hạt nhân, nguồn cung cấp điện của Thụy Điển đang trong quá trình thay đổi mạnh mẽ. Điện hạt nhân đang nhanh chóng giảm tầm quan trọng, trong khi điện gió đã có bước đột phá lớn. Chỉ trong vài năm, bốn lò phản ứng, tương ứng với một phần đáng kể năng lượng hạt nhân của Thụy Điển, đã bị đóng cửa vì lý do kinh tế. Đồng thời, điện gió đang mở rộng với tốc độ chưa từng thấy kể từ khi điện hạt nhân được xây dựng vào những năm 1970 và 80.
Theo Cơ quan Năng lượng Thụy Điển, năm 2020, sản lượng điện từ năng lượng gió đã đạt kỷ lục mới là 27,6 TWh, tăng 7,7 TWh so với năm 2019. Thị phần điện gió trong sản xuất điện ở Thụy Điển tăng 5 điểm phần trăm lên 17%. Điện hạt nhân vẫn lớn hơn đáng kể, nhưng đã giảm 27% xuống 47 TWh vào năm 2020. Và vào đầu năm 2021, nhà máy điện hạt nhân Ringhals 1 bị đóng cửa, có nghĩa là năng lượng hạt nhân sẽ giảm hơn nữa trong năm nay. Việc tiếp tục mở rộng nhanh chóng của điện gió giờ đây có nghĩa chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi nó bắt kịp và vượt qua điện hạt nhân.
Theo dự báo mới của Svensk Vindenergi, Chỉ trong năm 2021 năng lượng gió mới tương ứng với 8,7 TWh sẽ được đưa vào hoạt động. Con số này bù đắp cho việc sản xuất hàng năm của Ringhals 1 đã ngừng hoạt động, dao động trong khoảng 3,6-6,7 TWh trong mười năm qua. Với việc bổ sung hợp đồng quý trước, sản lượng điện gió sẵn có vào cuối năm 2024 được dự báo sẽ đạt mức bình thường hàng năm lên tới 54 TWh và sau đó sẽ là sản lượng điện lớn thứ hai, chỉ sau thủy điện. Theo Daniel Badman, đây là một dấu mốc quan trọng và là một tín hiệu rõ ràng về tiềm năng to lớn và tầm quan trọng của điện gió để nhanh chóng góp phần đáp ứng nhu cầu điện đang tăng nhanh của Thụy Điển.
– Thụy Điển tăng trưởng nóng, có thể đạt 5%
Nền kinh tế Thụy Điển đang chứng tỏ mạnh hơn nhiều so với những gì Chính phủ và Ngân hàng trung ương (Riksbank) dự báo. Ngân hàng Nordea cảnh báo, đã đến lúc phải chuyển từ các biện pháp chống khủng hoảng sang các chính sách dài hạn. Kinh tế trưởng của Nordea là Annika Winsth bày tỏ sự lo ngại về sự phát triển quá nóng hơn là về sự thụt lùi. Từ đầu năm, Nordea đã nổi bật bởi sự lạc quan hàng đầu trong số các dự báo. Giờ đây, họ nâng mức dự báo tăng trưởng GDP của Thụy Điển lên 4,5% cho năm 2021. Tuy nhiên, trưởng bộ phận phân tích của Nordea là Torbjörn Isaksson cảnh báo rằng, ông và các đồng nghiệp có thể mới dự báo ở mức đáy: “chúng ta có thể tăng trưởng GDP 5% và không thể loại trừ rằng nó sẽ còn cao hơn thế nữa”.
Dự báo GDP mới của Nordea phù hợp với đánh giá được điều chỉnh mạnh của Ngân hàng SEB vào tuần trước. Theo Nordea, chính phủ và Riksbank sẽ buộc phải xóa bỏ đáng kể các giả định của họ. Vào cuối tháng 4, họ dự đoán mức tăng trưởng khiêm tốn hơn lần lượt là 3,2 và 3,7% cho năm 2021.
Ngành xuất khẩu đang phát triển mạnh và những điểm ngẽn đã ngăn cản nó nâng cao hơn nữa kinh tế Thụy Điển. Nhưng đến giữa mùa hè, Nordea hy vọng các hạn chế vì đại dịch sẽ chỉ là dĩ vãng. Khi đó, các nhà kinh tế sau đó ước tính 70% dân số được tiêm chủng hoặc đã bị nhiễm bệnh trước đó, cả ở Thụy Điển và Châu Âu.
Mức tiết kiệm cao kỷ lục và không tự nguyện trong đại dịch, cùng với sự gia tăng mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán và giá nhà dự kiến sẽ thúc đẩy chi tiêu hộ gia đình lên 5,5% trong năm nay, nóng nhất trong hai thập kỷ qua. Giá nhà ở dự kiến sẽ tiếp tục tăng 14% trong năm 2021, nhưng sẽ giảm xuống mức tăng 5% vào năm 2022. Torbjörn Isaksson đánh giá, chúng ta chưa từng thấy những điều kiện thuận lợi để tăng tiêu thụ như hiện nay.
Theo cách tính toán của Cơ quan Quản lý việc làm Công cộng Thụy Điển, các kế hoạch việc làm của các công ty, tình trạng thiếu lao động kỹ năng gia tăng và khu vực dịch vụ mở cửa trở lại, Nordea dự báo, tỷ lệ thất nghiệp sẽ giảm xuống dưới 8% vào tháng 6; số lượng người thất nghiệp dài hạn cũng bắt đầu giảm dần. Annika Winsth nhấn mạnh, đã đến lúc phải từ bỏ chính sách khủng hoảng, thay vào là phải nhìn lên; đồng thời cảnh báo: chính sách tài khóa có nguy cơ vướng vào các biện pháp hỗ trợ sai lầm mà không bắt tay vào cải cách cơ cấu. Về phần mình, Riksbank đang “đổ dầu vào lửa” trên thị trường nhà đất vốn đã nóng rẫy, thay vì lường định nguy cơ mất cân bằng dài hạn. Chúng ta đang ở trong một giai đoạn mới mà các yếu tố kích thích nên giảmđi hơn là tăng lên.
Kỳ vọng của Nordea đối với Riksbank là tỷ lệ lãi suất repo sẽ không thay đổi, ít nhất cho đến năm 2023, vì lạm phát CPIF vượt tạm thời mức đỉnh vào mùa xuân sẽ thấp hơn nhiều so với lạm phát mục tiêu 2%. Trong một nền kinh tế ngày càng nóng, nếu các nhà kinh tế của Nordea được phép lựa chọn, họ sẽ chọn tăng lãi suất vào cuối năm 2021 nhằm hạ nhiệt nền kinh tế.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Thuỵ Điển)
