Một động thái mang tính bước ngoặt tượng trưng cho tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của Indonesia trong lĩnh vực kỹ thuật số, đó là gã khổng lồ công nghệ nổi tiếng của Mỹ Nvidia đã công bố kế hoạch thành lập một trung tâm phát triển trí tuệ nhân tạo trị giá 200 triệu USD tại Surakarta, Trung Java.
Tờ Jakarta Post bình luận, dự án đầy tham vọng này, hợp tác với Indosat Ooredoo Hutchinson, nhấn mạnh kế hoạch chiến lược của quốc gia vạn đảo hướng tới trở thành trung tâm phát triển AI tại Đông Nam Á.
Kế hoạch thành lập một trung tâm AI đã được củng cố trong chuyến thăm gần đây của CEO Nvidia Jensen Huang đến Jakarta, nhấn mạnh tiềm năng của Indonesia trong việc củng cố cơ sở hạ tầng viễn thông địa phương và phát triển nhân tài địa phương. Sáng kiến này phù hợp với việc Indosat gần đây tích hợp kiến trúc chip thế hệ tiếp theo Blackwell của Nvidia, nhằm mục đích đưa đất nước vào kỷ nguyên mới của AI có chủ quyền và tiến bộ công nghệ. Khi Indonesia khao khát dẫn đầu về AI, nước này phải đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến quản trị và tội phạm thường đi kèm với những bước phát triển công nghệ nhanh chóng.
Các vấn đề như vi phạm dữ liệu và tấn công mạng, đặc biệt là trong khu vực công, đã làm dấy lên mối lo ngại về tính dễ bị tổn thương của các trung tâm dữ liệu không được bảo vệ đầy đủ. Những thách thức này đòi hỏi các khuôn khổ quản trị mạnh mẽ hơn để đảm bảo rằng các lợi ích của AI được hiện thực hóa mà không làm ảnh hưởng đến các chuẩn mực xã hội và các tiêu chuẩn pháp lý hiện hành.
Số liệu thống kê gần đây từ Bộ Truyền thông và Tin học Indonesia cho thấy một xu hướng đáng lo ngại: Từ năm 2019 đến năm 2024, Indonesia đã trải qua 124 vụ vi phạm dữ liệu cá nhân, bao gồm 111 vụ việc liên quan trực tiếp đến vi phạm dữ liệu. Đáng báo động là một phần ba trong số các vụ vi phạm này liên quan đến phần mềm tống tiền hoặc các hình thức tống tiền khác.
Điều đó nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về các biện pháp an ninh mạng được tăng cường trước các mối đe dọa kỹ thuật số ngày càng gia tăng. Nhận thấy nhu cầu cấp thiết về tăng cường bảo mật dữ liệu, Indonesia đã thiết lập một khuôn khổ pháp lý toàn diện với việc ban hành Luật số 27/2022 về bảo vệ dữ liệu cá nhân (PDP). Luật này nhằm mục đích bảo vệ dữ liệu cá nhân và đảm bảo rằng các hoạt động quản lý dữ liệu tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, cung cấp cơ sở vững chắc để bảo mật các giao dịch kỹ thuật số và bảo vệ quyền riêng tư của công dân.
Nhưng Luật PDP rõ ràng là không đủ để hỗ trợ tham vọng trở thành trung tâm AI khu vực của Indonesia. Chiến lược của Indonesia có thể hưởng lợi đáng kể từ các chuẩn mực toàn cầu. Ví dụ, cách tiếp cận toàn diện của Trung Quốc trong việc xây dựng các trung tâm dữ liệu, đầu tư hơn 6 tỷ USD và lập kế hoạch ra mắt các trung tâm dữ liệu khu vực, cung cấp một khuôn mẫu để mở rộng cơ sở hạ tầng trong khi hỗ trợ các nền kinh tế khu vực.
Tương tự như vậy, việc Ấn Độ tập trung vào xây dựng hiệu quả về mặt chi phí và các ưu đãi về mặt quy định đối với việc sử dụng năng lượng mặt trời mang lại cái nhìn sâu sắc về phát triển cơ sở hạ tầng bền vững. Mô hình của Hoa Kỳ, nhấn mạnh vào các ưu đãi đầu tư và tỷ lệ lấp đầy cao cho các trung tâm dữ liệu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra một môi trường đầu tư thuận lợi.
Các quy định về trung tâm dữ liệu của Indonesia hiện tập trung vào quyền xây dựng và bảo vệ dữ liệu, nhưng thiếu các ưu đãi phù hợp với nhu cầu của nhà đầu tư và động lực của hoạt động trung tâm dữ liệu. Rút kinh nghiệm từ những ví dụ toàn cầu này, Indonesia cần xây dựng các chính sách không chỉ quản lý mà còn khuyến khích lĩnh vực trung tâm dữ liệu, đặc biệt tập trung vào tính bền vững và đổi mới.
Việc xử lý các vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật là điều bắt buộc, nhưng việc xây dựng một khuôn khổ quản lý AI vững chắc cũng cần thiết để hỗ trợ các dự án cơ sở hạ tầng AI. Việc quản lý cơ sở hạ tầng AI kém có thể dẫn đến một số tác động tiêu cực, bao gồm sử dụng tài nguyên không hiệu quả, tác động môi trường gia tăng và tiềm ẩn nguy cơ chia rẽ kinh tế xã hội nếu lợi ích kỹ thuật số không được phân bổ đồng đều. Ngoài ra, các biện pháp an ninh mạng không đầy đủ có thể làm trầm trọng thêm các lỗ hổng, dẫn đến vi phạm dữ liệu đáng kể và làm suy yếu lòng tin của công chúng.
Để tối ưu hóa lợi ích của cơ sở hạ tầng AI đang phát triển, Indonesia cần tập trung vào một số lĩnh vực chính. Đầu tiên, chính phủ nên xây dựng một khuôn khổ pháp lý và quy định rõ ràng và toàn diện hơn, giải quyết cả các cơ hội và thách thức do AI và hoạt động của trung tâm dữ liệu đặt ra, bao gồm các biện pháp an ninh mạng mạnh mẽ hơn.
Thứ hai, Indonesia nên tham gia đánh giá rủi ro liên tục để chủ động giải quyết các rủi ro liên quan đến môi trường, hoạt động và an ninh.
Thứ ba, chính phủ nên thúc đẩy quan hệ đối tác công tư để thúc đẩy đổi mới và đầu tư vào lĩnh vực AI.
Cuối cùng, chính phủ nên ưu tiên phát triển tài năng địa phương và đảm bảo lực lượng lao động được trang bị các kỹ năng cần thiết để phát triển trong nền kinh tế số. Điều này cũng bao gồm việc tích hợp các khóa học về AI và quản lý dữ liệu vào chương trình giảng dạy của các trường đại học và trường kỹ thuật để chuẩn bị cho một thế hệ chuyên gia am hiểu công nghệ mới.
Khi Indonesia đang trong quá trình chuyển đổi công nghệ, việc Nvidia thành lập trung tâm AI hợp tác với Indosat đánh dấu một bước tiến quan trọng. Tuy nhiên, để thực sự tận dụng cơ hội này và dẫn đầu trong lĩnh vực AI trong khu vực, các chuyên gia cho rằng Indonesia cần áp dụng cách tiếp cận quản lý chủ động hơn, toàn diện hơn và mang tính chiến lược hơn. Điều này không chỉ liên quan đến việc thiết lập cơ sở hạ tầng mà còn đảm bảo rằng khuôn khổ quản trị mạnh mẽ, rủi ro được quản lý tốt và lợi ích của AI được cung cấp cho mọi bộ phận của xã hội.
Bằng cách khai thác AI một cách chiến lược với khuôn khổ pháp lý toàn diện, Indonesia có thể thúc đẩy nền kinh tế số của mình đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ công trong tương lai. Nếu được thực hiện nghiêm túc, cách tiếp cận này có thể định vị Indonesia trở thành quốc gia dẫn đầu về đổi mới công nghệ trên khắp Đông Nam Á và xa hơn nữa.
Indonesia đang thúc đẩy phát triển AI trong bối cảnh nhiều chuyên gia dự đoán lĩnh vực này sẽ đóng góp 366 tỷ USD vào tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2030, chiếm khoảng 12% nền kinh tế của quốc gia này. Dữ liệu này được cung cấp bởi công ty tư vấn quản lý toàn cầu Kearney, cho thấy AI không chỉ là xu hướng mà còn là động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển trong tương lai gần.
Từ năm 2020, Indonesia đã đưa ra chiến lược quốc gia về phát triển AI nhằm định hướng vai trò của công nghệ này trong việc thúc đẩy nền kinh tế và xã hội. Nhìn chung, AI đang trở thành một phần quan trọng trong sự phát triển kinh tế và xã hội của Indonesia, mang lại tiềm năng to lớn trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống và thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành công nghiệp. Tuy nhiên, việc phát triển và sử dụng AI cần phải được điều chỉnh bởi những quy định chặt chẽ để đảm bảo nó không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn duy trì các giá trị đạo đức và bảo vệ quyền lợi của con người.
Nhìn chung, AI vẫn còn trong giai đoạn đầu phát triển và chính phủ đang nỗ lực thiết lập các khung pháp lý cho việc sử dụng AI. Bộ Truyền thông và Công nghệ thông tin Indonesia đã ra thông tư về đạo đức AI, khuyến khích các doanh nghiệp duy trì các giá trị như tính minh bạch, uy tín và trách nhiệm giải trình.
Đặng Trung
