Mới đây, trả lời phỏng vấn Mạng Observer, chuyên gia tài chính, ngân hàng Cao Đức Thắng, Phó chủ tịch Ngân hàng Trung Quốc chi nhánh Johannesburg đã nhận định: Lạm phát liên tục tăng vọt khiến Mỹ tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm kích thích nền kinh tế đứng trước áp lực và tình thế tiến thoái lưỡng nan. Một mặt, lạm phát dữ dội như hổ dữ, tiền tệ cần được thắt chặt để kiềm chế; và nếu muốn kiểm soát lạm phát, Fed buộc phải thắt chặt chính sách tiền tệ, điều này không chỉ mang lại sự phục hồi kinh tế mong manh của Mỹ, đồng thời cũng gây ra nguy cơ sụt giảm trên thị trường chứng khoán Mỹ.
Hiện nay thị trường chứng khoán Mỹ đã xuất hiện bong bóng cực đoan. Chính sách tiền tệ nới lỏng liên tục và dòng tiền vào đều đặn đã khiến thị trường chứng khoán Mỹ tiếp tục leo lên mức cao nhất trong lịch sử. Sự thịnh vượng rõ ràng của thị trường chứng khoán Mỹ trong suốt thời gian qua hoàn toàn phụ thuộc vào chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo của Cục Dự trữ Liên bang, vốn ngày càng không phù hợp với hoạt động của nền kinh tế thực của Mỹ. Tính đến ngày 1 tháng 6, tổng giá trị thị trường của thị trường chứng khoán Mỹ theo ước tính của Chỉ số Wilshire đã đạt 44,3 nghìn tỷ đô la Mỹ, trong khi GDP mới nhất của Mỹ cho quý đầu tiên của năm nay được ước tính là khoảng 22,1 nghìn tỷ đô la Mỹ. Chỉ số giá trị thị trường tổng thị trường chứng khoán/GDP) đã vượt 200%, cao hơn nhiều so với mức 167% khi bong bóng Internet sụp đổ vào năm 2000. Buffett tin rằng nếu chỉ số này đạt mức cao kỷ lục thì đó là một “tín hiệu cảnh báo va chạm rất mạnh”.
Ngoài chỉ báo Buffett, Roberts, trưởng chiến lược gia đầu tư tại RIA Advisors, một cơ quan tư vấn đầu tư, cũng cảnh báo rằng 5 chỉ số chính để đo lường rủi ro thị trường chứng khoán đều cho thấy thị trường chứng khoán Mỹ đang trong tình trạng bong bóng nghiêm trọng, rắc rối có thể kích hoạt bán hàng hoảng loạn và dẫn đến sự sụp đổ của thị trường chứng khoán. Ngân hàng đầu tư nổi tiếng Goldman Sachs đã nhiều lần cảnh báo thị trường chứng khoán Mỹ sắp lao dốc. Với sự gia tăng nhanh chóng của lạm phát Mỹ, thị trường chứng khoán Mỹ vốn đã “bất khả chiến bại” và tâm lý nhà đầu tư đang trở nên rất mong manh. Một khi bong bóng chứng khoán Mỹ nổ, nó sẽ gây ra một cú sốc lớn trên thị trường tài chính Mỹ. Mặt khác, nếu Mỹ thắt chặt chính sách tiền tệ, khoản nợ khổng lồ của Mỹ sẽ đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan không thể bền vững.
Hầu hết các quỹ kích thích tài khóa khổng lồ của chính phủ Mỹ đều dựa vào việc mua nợ của Cục Dự trữ Liên bang để đảm nhận, Cục Dự trữ Liên bang hiện duy trì quy mô mua nợ hàng tháng là 120 tỷ USD, trong đó 80 tỷ USD dùng để mua trái phiếu kho bạc Mỹ. Nếu Fed giảm hoặc ngừng mua tài sản Kho bạc Mỹ, nó sẽ thiếu sự hỗ trợ lớn nhất cho trái phiếu Kho bạc Mỹ. Việc các nhà đầu tư khác mua lại trái phiếu Kho bạc Mỹ sẽ không thể đáp ứng quy mô khổng lồ của các khoản vay mới ở Mỹ. Các quốc gia có thể đối mặt với nguy cơ đấu giá sai, và chính phủ Mỹ sẽ dựa vào đó Mô hình phát hành nợ mới và trả nợ cũ là không bền vững. Điều này không chỉ khiến không thể trả được khoản nợ 29 nghìn tỷ USD hiện có mà các dự luật kích cầu quy mô lớn tiếp theo của chính phủ Mỹ cũng sẽ không còn cơm áo gạo tiền. Không chỉ vậy, đằng sau mô hình phát hành trái phiếu – in tiền, chính phủ Mỹ còn che giấu một bí mật: Với tỷ lệ lạm phát cao ở Mỹ, tài sản nợ của Mỹ đã trở thành tài sản có lợi suất âm. Ví dụ, theo lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 30 năm hiện tại là 1,9%, trừ đi tỷ lệ lạm phát là 5,4%, lợi suất thực tế là -3,5%; trong khi lợi suất trái phiếu kho bạc hai năm của Mỹ chỉ là 0,22%, và thực tế năng suất tương đương -5,18%. Điều này cho thấy trái phiếu kho bạc dài hạn của Mỹ có lợi suất âm.
Không những phải đi vay nợ mà còn phải cho phép các chủ nợ chiết khấu, đây chắc chắn là một hoạt động kinh doanh không có lãi của chính phủ Mỹ. Nếu không có biện pháp cuối cùng, Mỹ hoàn toàn không có ý định tự mình dừng lại. Đây là lý do tại sao Chủ tịch Fed Powell đã nhiều lần ca ngợi “lý thuyết tạm thời về lạm phát”. Tuy nhiên, tình hình lạm phát cao cũng khiến Mỹ phải chơi trò chơi tài chính “phát hành tiền in trái phiếu” để hỗ trợ nền kinh tế sắp đi đến hồi kết. Khi Fed tiếp tục tăng cường in tiền, thị trường tài chính Mỹ tràn ngập thanh khoản, một lượng lớn tiền mặt không còn và phải quay trở lại Fed. Vào ngày 12 tháng 8, quy mô mua lại ngược của Fed đã vượt quá 1,1 nghìn tỷ đô la Mỹ lịch sử, điều này cho thấy rằng một lượng lớn các quỹ đô la Mỹ đã hình thành sự bất ổn nội bộ giữa Cục Dự trữ Liên bang và các tổ chức tài chính. Hoạt động bơm thanh khoản đang đạt đến giới hạn của nó: hệ thống tài chính không có chỗ để chấp nhận. Với sự gia tăng nợ, nợ của Mỹ, vốn từng là nơi trú ẩn an toàn của các quỹ toàn cầu, ngày càng bị đặt dấu hỏi nhiều hơn, việc mở rộng nợ của Mỹ cũng sẽ phải đối mặt với mức trần của thị trường. Ngoài Fed, các nhà đầu tư bên ngoài đang bắt đầu ít sẵn sàng trả cho Mỹ hơn.
Ngày nay, Fed đang phải đối mặt với các mục tiêu chính sách bền vững và mâu thuẫn nhau là kiềm chế lạm phát cao và đấu tranh để duy trì nợ của Mỹ. Khủng hoảng “đình trệ” đang âm thầm, trong khi Chủ tịch Fed Powell vẫn tuyên bố rằng lạm phát hiện tại ở Mỹ là “tạm thời”, nhưng thực tế hoàn toàn khác.
(Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Nam Ninh)
