Theo Tổng cục thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), kết thúc đợt kiểm tra tại Việt Nam (từ ngày 16-24/5/2018), Ủy ban châu Âu (EC) đã gửi công thư ngày 25/6/2018 (Ares(2018)3356871) cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thông báo ý kiến của EC đối với các nội dung Đoàn Thanh tra đã kiểm tra tại Việt Nam.
Để triển khai có hiệu quả chống khai thác IUU, Đoàn Thanh tra EC cho rằng, việc chống khai thác IUU cần được Việt Nam hành động cụ thể, tích cực, mạnh mẽ hơn trong thực tiễn và đưa ra các nội dung Việt Nam cần phải ưu tiên trong thời gian tới.
Cụ thể, thành lập Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU đủ mạnh, thiết lập cơ chế phối hợp hiệu quả từ Trung ương đến địa phương và thường xuyên kiểm tra, tăng cường kết nối để thực thi nghiêm túc, thực chất trong việc chống khai thác IUU.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định hướng dẫn thực thi Luật thủy sản chưa toàn diện, chưa bao quát hết một số quy định về chống khai thác IUU nên Việt Nam và EC cần phải hợp tác về mặt kỹ thuật để hoàn thiện nhằm đảm bảo tính thực thi hiệu quả nhất.
Dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính cần đảm bảo chế tài xử phạt phải phù hợp với quy định của quốc tế và đủ tính răn đe. Đồng thời, cần bổ sung định nghĩa về mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm để đưa ra mức phạt tương ứng vào dự thảo Nghị định (cần bổ sung một số điều liên quan đến chế tài xử phạt như: tịch thu sản phẩm, ngư cụ, giấy phép).
Đoàn Thanh tra cũng đề nghị, Việt Nam nhanh chóng phê duyệt gia nhập Hiệp định đàn cá di cư của Liên hợp quốc và Hiệp định biện pháp quốc gia có cảng của FAO, để kịp thời gian lồng ghép các điều khoản của các Hiệp định này trong Nghị định hướng dẫn thi hành Luật thủy sản, đặc biệt là các Điều khoản của Hiệp định biện pháp quốc gia có cảng.
Về hệ thống kiểm tra, kiểm soát và giám sát tàu cá, Đoàn Thanh tra cho rằng, Việt Nam chưa thể hiện được trách nhiệm đầy đủ của quốc gia treo cờ (quản lý tàu cá) và trách nhiệm của quốc gia ven biển (bảo vệ nguồn lợi thủy sản) như: chưa kiểm soát chặt chẽ được tàu thuyền ra vào cảng và hoạt động của tàu thuyền trên biển cũng như xác nhận loài, sản lượng cập bến.
Việt Nam cần có kế hoạch và lộ trình cụ thể về lắp thiết bị giám sát hành trình đối với tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên, đảm bảo việc thực thi các qui định về lắp đặt, bật thiết bị giám sát hành trình, ngay khi Luật thủy sản có hiệu lực từ ngày 1/1/2019.
Do đó, Đoàn Thanh tra đề nghị, từ nay đến tháng 1/2019 toàn bộ tàu cá có chiều dài từ 24m trở lên phải được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình công nghệ vệ tinh.
Cùng đó, đảm bảo thực thi đầy đủ các quy định về lắp đặt, bật thiết bị giám sát hành trình đối với đội tàu có chiều dài từ 24m trở lên và đội tàu có chiều dài từ 15m trở lên hiện nay đang sử dụng thiết bị giám sát hành trình của hệ thống trạm bờ VX-1700.
Về quản lý hoạt động của tàu cá và xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, Đoàn Thanh tra cho rằng, việc thực thi pháp luật trong việc kiểm soát tàu cá để bảo đảm không vi phạm khai thác bất hợp pháp tại vùng biển nước ngoài chưa hiệu quả, như chưa quản lý hiệu quả tàu khai thác bất hợp pháp tại vùng biển nước ngoài, chưa có được biện pháp xử lý, ngăn chặn kịp thời, hiệu quả khi phát hiện tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.
Vì vậy, Việt Nam cần phải quản lý chặt chẽ hoạt động của tàu cá và xử lý nghiêm tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, bảo đảm kịp thời, hiệu quả. Các quy trình xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài cần phải được xem xét lại để có biện pháp ngăn chặn tức thời, hiệu quả.
Đối với việc chứng nhận, xác nhận sản phẩm thủy sản, Đoàn Thanh tra cho rằng, việc xác nhận, chứng nhận sản phẩm có nguồn gốc từ khai thác còn chưa đáp ứng được yêu cầu, quy định châu Âu về kiểm soát truy xuất nguồn gốc sản phẩm về khai thác bất hợp pháp xuất khẩu sang thị trường châu Âu; hiện tại, Việt Nam chưa kiểm soát được sản phẩm khai báo trên giấy tờ so với thực tế.
Do vậy, cần tăng cường kiểm soát tàu cá tại cảng, trên biển và sử dụng dữ liệu giám sát hành trình của tàu cá một cách hệ thống, chính xác để đảm bảo sản phẩm xuất khẩu sang thị trường châu Âu phải được truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tính hợp pháp của các sản phẩm được xác nhận, chứng nhận.
Bên cạnh đó, Đoàn Thanh tra cũng đề nghị Việt Nam kiểm soát số lượng tàu cá đóng mới thay thế không vượt quá quy hoạch. Hệ thống kiểm soát nguyên liệu tại doanh nghiệp của cơ quan thẩm quyền hiện nay chưa đảm bảo sự tin cậy vì vậy cần có điều chỉnh phù hợp.
Liên quan đến nguồn lực và vật lực, cũng như cơ cấu tổ chức quản lý thủy sản của Việt Nam, Đoàn Thanh tra cho rằng, chưa đảm bảo cho việc thực thi các qui định quốc tế về chống khai thác IUU nên cần phải tăng cường nguồn lực đủ mạnh, có cơ cấu tổ chức quản lý phù hợp, hiệu quả.
Để khắc phục các tồn tại, thiếu sót, bất cập và thực hiện các nội dung của Đoàn Thanh tra EC đưa ra trong đợt kiểm tra, đánh giá vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đề nghị các Bộ, ngành, Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố ven biển tăng cường quản lý nghề cá, tạo sự chuyển biến thật sự của toàn hệ thống quản lý khai thác thủy sản, nhất là thực tiễn của các địa phương… để EC xem xét gỡ “thẻ vàng” trong thời gian tới.
Theo TTXVN.
