Tận Dụng Sự Hợp Tác Kinh Tế ASEAN – Australia: Một Tầm Nhìn Chung Cho Thế Giới Tự Do Và Bền Vững
Không ai đến Jakarta vào năm 2023 mà không nhận ra điều này: thủ đô Indonesia đã được trang trí rực rỡ với khẩu hiệu “ASEAN – Tâm điểm của tăng trưởng” trong năm ASEAN làm Chủ tịch, qua đó khẳng định Đông Nam Á là “epicentrum of growth”.
Đây là một lĩnh vực mà sự tự hào của ASEAN thực sự phù hợp với hiện thực. Tăng trưởng GDP của ASEAN được ước tính duy trì ổn định quanh mức 4% trong suốt phần còn lại của thập kỷ này – mạnh hơn mức tăng trưởng trung bình của các quốc gia G7 hay Liên minh châu Âu, và ngang bằng với Trung Quốc.
Tuy nhiên, như bất kỳ nhà đầu tư nào trong khu vực cũng sẽ nói, ASEAN không phải là một thị trường duy nhất. Và mặc dù ASEAN đã nỗ lực suốt nhiều thập kỷ để tăng cường sự hội nhập kinh tế giữa các quốc gia thành viên, mục tiêu tạo ra một “thị trường chung”, chỉ khoảng 20% thương mại của ASEAN là với các quốc gia ASEAN khác, trong khi khoảng 40% thương mại của Bắc Mỹ là với các đối tác Bắc Mỹ, và 60% thương mại của Châu Âu diễn ra trong nội bộ châu lục này.
Tuy nhiên, ASEAN không thể — và có lẽ cũng không nên — lấy độ sâu của thương mại giữa các thành viên làm thước đo thành công của quá trình hội nhập; thực tế, mô hình hội nhập của ASEAN luôn từ chối cách tiếp cận khép kín như EU hay NAFTA/USMCA. Các kế hoạch dài hạn của ASEAN trong việc xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN – một thị trường chung – nhấn mạnh tầm quan trọng của hội nhập như một công cụ để xây dựng cơ sở cho sự hội nhập của ASEAN vào nền kinh tế toàn cầu.
ASEAN đã tăng cường hội nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu
ASEAN đã và đang gia tăng sự hội nhập vào các chuỗi cung ứng toàn cầu. Xuất khẩu từ ASEAN đã tăng 480% kể từ đầu thế kỷ này, giúp thị phần xuất khẩu của ASEAN trên thế giới từ 5.4% lên 7.8%. ASEAN đã thành công trong việc phát triển thương mại lên hơn 100% GDP tập thể, so với 70% của châu Âu và 22% của Bắc Mỹ.
Điều này có nghĩa là ASEAN hiện là một người chơi chủ chốt trong quá trình toàn cầu hóa. Thành công kinh tế của ASEAN trong thế kỷ này có phần lớn nhờ vào sự bảo vệ của hệ thống thương mại toàn cầu theo quy tắc và các thành tựu hội nhập của chính mình. Đây là một câu lạc bộ các quốc gia có quy mô nhỏ và vừa, nhận thức được giá trị của hành động tập thể nếu không muốn trở thành những “người tiếp nhận chính sách” trong môi trường toàn cầu, nơi thương mại tự do và dựa trên quy tắc đang ngày càng bị ảnh hưởng bởi các mục tiêu địa chính trị.
ASEAN – Australia: Hợp tác kinh tế trong khuôn khổ đề án hội nhập toàn cầu
Tuy nhiên, ASEAN sẽ cần thể hiện sự lãnh đạo để đối mặt với những thách thức lớn này – và ASEAN cần sự tham gia chủ động của các đối tác đối thoại như Australia, những quốc gia có chung lợi ích trong việc chống lại chủ nghĩa bảo hộ và củng cố quản lý đa phương đối với các thách thức kinh tế chung.
Hợp tác kinh tế với ASEAN là nơi mà mục tiêu của ASEAN hòa nhập với lợi ích cấp bách của Australia trong việc xây dựng các quan hệ chính trị mới để bảo vệ những gì Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong gọi là “các thỏa thuận thương mại mở, tự do và có thể dự đoán được”, những thỏa thuận mà cả Australia và Đông Nam Á đều phụ thuộc vào để đạt được sự thịnh vượng.
Chính phủ Australia đã đánh dấu sự tham gia sâu hơn vào việc hợp tác kinh tế với các chính phủ Đông Nam Á nhằm nâng cao quan hệ thương mại và đầu tư với khu vực này, một lĩnh vực chưa được phát triển đầy đủ so với tiềm năng của nó. Điều này cũng hỗ trợ các khuyến nghị trong báo cáo Moore về chiến lược kinh tế của Australia với Đông Nam Á.
Tăng cường hợp tác với ASEAN: Một hướng đi mang lại lợi ích lâu dài
Hợp tác kinh tế với Đông Nam Á, hỗ trợ chiến lược hội nhập của ASEAN, sẽ mang lại lợi ích lâu dài cho các nhà xuất khẩu và nhà đầu tư Australia trong việc tiếp cận thị trường Đông Nam Á, điều này đáng để theo đuổi. Tuy nhiên, đây không phải là lý do duy nhất để hợp tác kinh tế Australia – ASEAN. Mục tiêu chính của hợp tác kinh tế Australia – ASEAN không chỉ là mở rộng các mối quan hệ thương mại với khu vực, mà còn phải định vị hợp tác với ASEAN là một phần quan trọng trong chiến lược ngoại giao toàn cầu của Australia.
Để làm được điều này, Australia cần chủ động tham gia vào các quá trình hội nhập của ASEAN — cả những quá trình tập trung vào hội nhập của chính các thành viên cũng như những sáng kiến khu vực rộng lớn hơn — để vạch ra một chương trình hợp tác kinh tế nhằm giảm bớt các rào cản thương mại và đầu tư trong khu vực, bảo vệ và củng cố hệ thống thương mại đa phương dựa trên WTO, và điều chỉnh các quy định để mở khóa tài chính và công nghệ nhằm đạt được mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính ở khu vực.
Tập trung vào đầu tư xanh: Hợp tác vì tương lai bền vững
Một trọng tâm quan trọng hiện nay là vấn đề “xanh”, bởi sự rút lui của Mỹ không chỉ khỏi các cuộc đàm phán về quản trị kinh tế đa phương mà còn khỏi hợp tác khí hậu đa phương. Australia nên hợp tác với ASEAN để đạt được mục tiêu xây dựng một Thị Trường Xanh Chung (Single Green Market), tạo ra tự do thương mại và đầu tư trong các sản phẩm xanh, tín dụng, công nghệ và tài chính. Điều này có thể đạt được thông qua việc hợp tác hài hòa các quy định giữa các quốc gia, mở khóa đầu tư tư nhân vào các công nghệ và chiến lược giảm thiểu khí thải cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của Đông Nam Á.
Nền tảng hợp tác ASEAN – Australia: Một cơ hội vàng
Các nền tảng quan trọng trong việc này là Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN–Australia–New Zealand (AANZFTA) và trụ cột hợp tác kinh tế và kỹ thuật của Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).
Tại Hội nghị Thượng đỉnh đặc biệt ASEAN–Australia năm 2024, ASEAN và Australia đã khẳng định mục tiêu chung trong việc hợp tác để đạt được lợi ích chung trong một trật tự kinh tế mở, dựa trên quy tắc và bền vững. Mục tiêu này cần được thực hiện nhanh chóng trong thực tế thay vì chỉ tồn tại trên lý thuyết, bởi vì Australia cần phải nhìn nhận lại một cách thực tế về các đồng minh nào thật sự là “các đối tác cùng chí hướng” trong một thế giới mà những người bạn lâu năm đang dao động trước chủ nghĩa bảo hộ, điều này hoàn toàn trái ngược với lợi ích quốc gia của chúng ta./.
(Chi Đan)
