Việt Nam đã tham gia nhiều Hiệp định thương mại (FTA) thế hệ mới, giúp tăng trưởng kim ngạch và đa dạng hóa thị trường xuất, nhập khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, mang lại những tác động tích cực đối với phát triển kinh tế – xã hội.
Tại Tọa đàm có chủ đề “Trợ lực cho các địa phương, gia tăng hiệu quả thực thi FTA” được tổ chức ngày 31/10, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên – Bộ Công Thương chia sẻ, các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), FTA Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) và FTA Việt Nam – Anh (UKVFTA) là các FTA mà Chính phủ có kế hoạch thực thi và cũng giao cho các bộ, ngành, các địa phương thực thi.
Kế hoạch thực thi tập trung vào 5 nhóm giải pháp: Nhóm giải pháp về tuyên truyền; nhóm giải pháp về pháp luật; nhóm giải pháp về hỗ trợ; nhóm giải pháp liên quan đến phát triển bền vững và nhóm giải pháp liên quan đến các vấn đề về xã hội.
Theo thống kê, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của 5 thành phố trực thuộc trung ương với các thị trường có FTA trong giai đoạn 2021-2022 ước đạt 449 tỷ USD, trong đó, xuất khẩu ước đạt 189,5 tỷ USD.
Riêng kim ngạch xuất khẩu của 5 thành phố với các thị trường CPTPP đạt 79,75 tỷ USD, thị trường EVFTA đạt 14,18 tỷ USD trong 2 năm 2021-2022.
Báo cáo của Bộ Công Thương cũng chỉ rõ, năm 2022, có 52/63 tỉnh, thành phố có hoạt động xuất khẩu sang thị trường CPTPP và 49/63 tỉnh, thành phố có hoạt động xuất khẩu sang thị trường EVFTA, tăng 11 địa phương so với năm 2021. Tương tự, có 44/63 tỉnh, thành phố có hoạt động xuất khẩu sang thị trường UKVFTA, tăng 13 địa phương so với năm 2021.
Bà Đỗ Thị Thúy Hương thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam thông tin, tại nhiều tỉnh, thành phố, việc kết nối các doanh nghiệp lớn, hỗ trợ doanh nghiệp ngành điện tử đào tạo nâng cao tay nghề, nâng cấp nhà máy thông minh, quy trình hoạt động được triển khai rất thường xuyên.
Nhờ vậy, cộng đồng doanh nghiệp ngành điện tử đã đạt kết quả sản xuất, kinh doanh rất ấn tượng, dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu trong các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Năm 2022, ngành điện tử đạt giá trị xuất khẩu 114 tỷ USD, xuất siêu 11,24 tỷ USD.
Dù vậy, kết quả thực thi FTA những năm vừa qua được đánh giá chưa cao như kỳ vọng. Nguyên nhân là bởi việc thực thi FTA tại các địa phương còn nhiều khó khăn; mức độ quan tâm tới triển khai các FTA của mỗi địa phương vẫn chưa đủ và chưa đồng đều. Do đó, rất cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn nữa từ các cơ quan quản lý, cũng như những đột phá trong tư duy.
Ông Ngô Chung Khanh nhận thấy, thời gian qua, các địa phương tuyên truyền rất nhiều nhưng hiệu quả chưa cao. Thứ nhất, các địa phương có nhiều hội nghị chung chung nhưng những buổi hội thảo hay tọa đàm chuyên đề đi sâu vào các vấn đề mà doanh nghiệp quan tâm, đi sâu vào vấn đề mới thì chưa có nhiều.
Thứ hai, số lượng cán bộ trực tiếp triển khai thực hiện nhiệm vụ thực thi FTA ở tỉnh thành còn rất hạn chế. Có những nơi chỉ có 1 người phụ trách mà một người đấy không chỉ làm FTA mà làm cả hội nhập, logistics…
Thứ ba, liên quan đến các chương trình hỗ trợ. Nhiều tỉnh thành đều có nhiều báo cáo về các chương trình hỗ trợ, những phải phân phân biệt rất rõ ràng là hỗ trợ chung cho các doanh nghiệp để phát triển kinh tế và hỗ trợ để tận dụng FTA cụ thể thì khác nhau.
Thứ tư, sự chú ý tập trung của tất cả các tỉnh thành trong việc tối ưu hóa các FTA cũng còn là một điểm cần cố gắng. Bởi theo thống kê, tỉ trọng của các thị trường FTA thế hệ mới như là EU, Canada, Mexico hay là Vương quốc Anh trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của tỉnh còn khiêm tốn.
Ông Ngô Chung Khanh cho rằng, tại các địa phương chưa có chính sách riêng hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA, do đó còn mang tính dàn trải, chưa tập trung cho các lĩnh vực, ngành hàng có thế mạnh. Thông tin về các FTA dù được đẩy mạnh nhưng cần tiếp tục nâng cao chất lượng theo chiều sâu, đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp.
Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp các bộ, ngành, địa phương và hiệp hội ngành nghề xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA.
Bộ phối hợp, thống nhất phương pháp thống kê số liệu về đầu tư, xuất, nhập khẩu liên quan đến thực thi các FTA cũng như cơ chế chia sẻ thông tin, hỗ trợ, liên kết giữa các địa phương nhằm tận dụng hiệu quả các FTA.
Đặc biệt, Bộ đang hoàn thiện và tiến tới công bố bộ chỉ số đánh giá việc thực thi các FTA của các địa phương (FTA Index) vào cuối năm nay.
“Chúng tôi hy vọng bộ chỉ số FTA Index sẽ giúp các tỉnh, thành phố cả nước đo lường kết quả thực thi FTA, từ đó quan tâm hơn nữa việc tận dụng các FTA thời gian tới”, ông Ngô Chung Khanh nhấn mạnh.
Gia Thành
