Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra nhiều cơ hội để làm cho thế giới trở nên kết nối hơn. Nhờ có công nghệ số chính phủ, doanh nghiệp và người dân có những cách thức mới để tận dụng công nghệ nhằm tăng năng suất, nâng cao hiệu quả và tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển kinh tế cũng như nâng cao chất lượng sống.
Chính phủ tập trung hướng tới chính phủ điện tử để điều hành đất nước hiệu quả, doanh nghiệp sử dụng công nghệ số để tăng sức cạnh tranh sản xuất, kinh doanh hàng hóa và dịch vụ, và người dân nhờ đó được mua sắm, sinh hoạt và đi lại thuận tiện hơn.
Trong quá trình đó, sự sử dụng hiệu sự quả công nghệ số của doanh nghiệp sẽ là động lực quan trọng để một quốc gia có thể thành công trong thời đại công nghệ số. Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính rằng “70% giá trị mới được tạo ra trong nền kinh tế trong thập kỷ tới sẽ dựa trên các mô hình kinh doanh nền tảng kỹ thuật số.”
Trong bối cảnh hội nhập các thị trường quốc tế ngày càng sâu rộng với chuỗi cung ứng sản phẩm đang được toàn cầu hóa và thay đổi nhanh chóng, sự thành công của doanh nghiệp ngày càng phụ thuộc vào sự kết nối bên ngoài (ví dụ như mạng lưới Keiretsu của Nhật Bản), cả ở trong nước và quốc tế.
Chiến lược của doanh nghiệp xây dựng dựa trên chuyển đổi kỹ thuật số sẽ giải quyết triệt để sự kết nối này và đem lại kết quả thiệt thực. Trong quá trình đó, thực tế cho thấy bất kể công ty đang ở đâu trong hành trình kỹ thuật số, điều cần thiết là phải thiết lập một hệ sinh thái số để cải thiện hiệu suất và hỗ trợ các hoạt động tương tác bên ngoài công ty.
Hệ sinh thái số cho phép doanh nghiệp tập trung năng lượng của mình vào các lĩnh vực cốt lõi để tạo ra giá trị kinh doanh lớn hơn nhiều so với các cách thức kết nối truyền thống B2B cũ và lỗi thời. Những nền tảng này đã tạo ra thị trường mới và thay đổi các ngành công nghiệp truyền thống, thường dẫn đến tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm mới đáng kể.
Hệ sinh thái số là một môi trường thông tin đảm bảo cho các tài nguyên công nghệ thông tin của các bên đối tác được kết nối với nhau có thể hoạt động thống nhất như một hệ thống. Hệ sinh thái số bao gồm các doanh nghiệp đối tác, cơ sở nghiên cứu và đào tạo, con người, dữ liệu, quy trình và những thứ được kết nối bằng cách sử dụng chung các nền tảng kỹ thuật số. Các hệ sinh thái hợp tác này được tạo ra để cho phép cộng tác và mang lại kết quả cùng có lợi cho tất cả các bên liên quan. Ý tưởng là tạo ra một tập hợp các dịch vụ linh hoạt có thể thay đổi và nhanh chóng thích ứng với nhu cầu luôn thay đổi của một doanh nghiệp. Ví dụ như: Amazon Alexa sử dụng hệ sinh thái nền tảng số để trang bị các kỹ năng và ứng dụng được sử dụng để tăng cường các dịch vụ do Alexa cung cấp.
Khác với các cấu trúc doanh nghiệp khép kín và các quy trình kinh doanh cứng nhắc truyền thống, các hệ sinh thái số được tạo ra bởi các nền tảng kỹ thuật số, được tạo ra bởi nền tảng cuối cùng: Internet. Các nền tảng hệ sinh thái kỹ thuật số và sự tiến bộ của các công nghệ hỗ trợ sẽ định hình cách các doanh nghiệp thúc đẩy thành công. Sự linh hoạt và tốc độ được cung cấp bởi các nền tảng này cung cấp cơ sở hạ tầng cho các hệ sinh thái kỹ thuật số mô-đun tồn tại góp phần tăng năng suất lao động và quyết định sức cạnh tranh của doanh nghiệp và cả nền kinh tế trong tiến trình hội nhập. Chính vì vậy, hệ sinh thái kỹ thuật số không chỉ đơn giản là xây dựng một doanh nghiệp kỹ thuật số, mà là một xã hội kỹ thuật số được kết nối và hiệu quả.
Tuy nhiên, chìa khóa thành công trong kinh doanh không chỉ nằm ở việc nắm bắt các lợi thế công nghệ của môi trường kỹ thuật số mà còn là lựa chọn và nuôi dưỡng các mối quan hệ đối tác kỹ thuật số phù hợp. Các công ty có tư duy tiến bộ chuyển đổi từ hoạt động tự lực sang hệ sinh thái kỹ thuật số phân tán cần lưu ý đến tầm nhìn chiến lược khi tham gia vào các mối quan hệ đối tác kỹ thuật số này. Nhìn vào bức tranh toàn cảnh, các doanh nghiệp đang phải đối mặt với thách thức xác định ai sẽ ảnh hưởng đến thế hệ dịch vụ kinh doanh tiếp theo khi xây dựng hệ sinh thái độc đáo của họ.
Ở Việt Nam, những năm gần đây kinh tế số đã có sự phát triển ấn tượng trong các lĩnh vực như chính phủ điện tử, tài chính, giao thông, thương mại điện tử, y tế và giáo dục… Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng cũng khẳng định: “…chú trọng đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, phát triển nền kinh tế số, xã hội số”. Trong tiến trình chuyển đổi, chắc chắn việc ứng dụng công nghệ số nói chung và phát triển hệ sinh thái nói riêng trong cộng đồng doanh nghiệp sẽ đóng vai trò rất quan trọng. Để kinh tế số trở thành một trong những động lực tăng trưởng quan trọng nhất ở Việt Nam trong những thập niên tới, nên chăng cần tập trung vào bốn chiến lược chủ yếu:
– Đầu tư vào hạ tầng số: bao gồm mạng lưới viễn thông 5G, Internet băng thông rộng và các trung tâm dữ liệu… Bên cạnh đó, cần xây dựng tiêu chuẩn số chuẩn mực và nhất quán (chú trọng hợp tác với các quốc gia có nền kinh tế số phát triển và các công ty kỹ thuật số hàng đầu để học hỏi kinh nghiệm) để xây dựng nền kinh tế số mạnh mẽ và bền vững.
– Tập trung phát triển kinh tế số vào các ngành kinh tế có tính đột phá và lan tỏa như nông nghiệp, năng lượng, logistics và công nghệ cao…
– Đầu tư đào tạo và phát triển nhân lực công nghệ thông tin. Tập trung vào bồi dưỡng tài năng trẻ công nghệ thông tin và ngoại ngữ Anh văn.
– Xây dựng môi trường pháp lý kinh tế số thuận lợi để phát triển hệ sinh thái số cho doanh nghiệp. Hệ sinh thái số của doanh nghiệp hoạt động hiệu quả sẽ không những đem lại lợi ích cho doanh nghiệp mà còn là cơ sở vững chắc tạo nên một môi trường thuận lợi cho việc phát triển nền kinh tế số đất nước.
TS. Đoàn Duy Khương
