Cuối tháng 10 vừa qua, Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) cũng đã đi vào hoạt động tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Đây không chỉ một không gian đổi mới sáng tạo của quốc gia, mà còn là biểu tượng, tượng trưng cho sự quyết tâm của Việt Nam trong việc thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nhanh, bền vững.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, NIC là một trong những mô hình trung tâm đổi mới sáng tạo đầu tiên trên thế giới do Nhà nước làm chủ với mục tiêu để Việt Nam nắm bắt thời cơ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư bứt phá vươn lên.
Chỉ số đổi mới sáng tạo (GII) của Việt Nam đã được cải thiện, tăng từ vị trí 59 năm 2016 lên 46 năm 2023. Thực tế cho thấy, Việt Nam đang ngày càng chủ động thúc đẩy các hoạt động đổi mới sáng tạo; khuyến khích từ nghiên cứu đến ứng dụng công nghệ hiện đại thông qua huy động tối đa nguồn lực trí tuệ và vật chất để phục vụ đổi mới sáng tạo; trong đó, cộng đồng doanh nghiệp được trông đợi như lực lượng tiên phong và quan trọng nhất trong thực hiện đổi mới sáng tạo.
Hiện nay, mạng lưới khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo đang phát triển mạnh mẽ tại các địa phương trên cả nước. Các tỉnh, thành phố tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong việc chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và sở hữu trí tuệ. Việc thiết lập mạng lưới đổi mới sáng tạo quốc gia; trong đó, có ba đại diện vùng là Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Ðà Nẵng là điểm nhấn kết nối, khẳng định vị thế Việt Nam trong khởi nghiệp.
Việt Nam đã có hơn 200 quỹ đầu tư, hơn 100 tổ chức về thúc đẩy kinh doanh, hơn 130 trường đại học, cao đẳng có không gian hỗ trợ đổi mới sáng tạo, tạo ra bức tranh khá đầy đủ cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, Việt Nam vẫn đang đối diện nhiều khó khăn, thách thức.
Đơn cử như phát triển khoa học công nghệ, hoạt động đổi mới sáng tạo tuy có những bước phát triển nhưng chưa đáp ứng yêu cầu cũng như chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế nhất là tiềm năng trí tuệ của người Việt Nam. Trên thực tế, tốc độ tăng năng suất lao động quốc gia còn khá thấp; hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng trên mỗi sản phẩm cũng chỉ ở mức trung bình…
Bên cạnh đó, mức độ ứng dụng công nghệ từ mức khá đến tiên tiến chỉ chiếm không quá 30% trong số doanh nghiệp Việt Nam và nhiều đơn vị sử dụng dây chuyền sản xuất lạc hậu từ 2-3 thế hệ.
Ngoài ra, ý thức, khát vọng cũng như nguồn lực dành cho đổi mới sáng tạo của không ít doanh nghiệp rất hạn chế, bị động. Thực tế đó ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, gây tiêu hao nhiều năng lượng dẫn đến suy giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế…
Theo các chuyên gia, khả năng đổi mới sáng tạo chính là lợi thế cạnh tranh trong thời đại ngày nay; đồng thời, đặt ra thách thức và cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt Nam. Các tập đoàn, doanh nghiệp lớn được coi là thành phần đặc biệt quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tác động đến tốc độ và kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế…
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất nhiều giải pháp, chương trình hỗ trợ cho đổi mới sáng tạo.Đó là: Chương trình hỗ trợ cho hơn 100.000 doanh nghiệp Việt Nam các công cụ, giải pháp chuyển đổi số; chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; đào tạo, phát triển nhân tài; xây dựng và phát triển mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam…
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang hợp tác với các trường đại học lớn như: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Bách Khoa, Trường Đại học CMC… hiện thực hóa mục tiêu hình thành đội ngũ 50.000 kỹ sư trong lĩnh vực bán dẫn, một trong những ngành công nghiệp trọng tâm trong thời gian tới.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: “Để đổi mới sáng tạo đi vào thực chất, hiệu quả, có sức lan tỏa, ngoài sự chỉ đạo, định hướng từ Đảng, Nhà nước, sự quan tâm phối hợp của các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, sự tham gia của các doanh nghiệp, thì rất cần sự chung tay, đồng lòng của toàn xã hội”.
Khánh Ly
