Với mục tiêu và cũng là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu: xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình, phát triển bền vững, năm 2013, thành phố đã thành lập Ban chỉ đạo phát triển bền vững, với mong muốn xây dựng và triển khai các chính sách phát triển thành phố phù hợp với các Mục tiêu Toàn cầu về phát triển bền vững. Trong quá trình này, công tác ngoại giao giữ vai trò quan trọng.
Công tác ngoại giao góp phần mở rộng hợp tác vì mục tiêu phát triển bền vững.
Một trong những mục tiêu bền vững mà Liên hợp quốc đề ra đến năm 2030 là tăng trưởng kinh tế, đổi mới và phát triển cơ sở hạ tầng. Là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật và du lịch của cả nước, hằng năm, thành phố đón tiếp gần 150 đoàn khách quốc tế, trong đó có nhiều đoàn nguyên thủ quốc gia đến từ khắp nơi trên thế giới. Ngoài ý nghĩa chính trị, lượng doanh nghiệp hùng hậu tháp tùng các đoàn cấp cao đến Thành phố Hồ Chí Minh để xúc tiến thương mại – đầu tư – du lịch, là dấu hiệu khẳng định sự quan tâm của cộng đồng quốc tế và giới đầu tư vào triển vọng phát triển kinh tế của Việt Nam nói chung, Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. Đây cũng là dịp để thành phố giới thiệu đến Lãnh đạo các nước trên thế giới về môi trường đầu tư, chính sách thúc đẩy hợp tác kinh tế cũng như các dự án ưu tiên kêu gọi đầu tư. Bên cạnh đó, các chuyến đi công tác nước ngoài của Lãnh đạo cấp cao thành phố được tổ chức với chương trình hoạt động đa dạng, có chiều sâu, chủ động lồng ghép các nội dung thúc đẩy kinh tế, kêu gọi đầu tư, nghiên cứu, học tập kinh nghiệm về xây dựng chính quyền đô thị, quản lý và phát triển đô thị.
Thành phố đã vận dụng linh hoạt và hiệu quả chính sách mở rộng quan hệ đối ngoại và chủ động hội nhập quốc tế để kêu gọi đầu tư vào hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ cho chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng phát triển đi vào chiều sâu và bền vững. Với sự năng động, tích cực trong việc xây dựng các mối quan hệ ở cả cấp quốc gia và địa phương, thành phố đã huy động được 4,5 tỷ USD vốn ODA phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội của thành phố, trong đó có đầu tư vào nhiều cơ sở hạ tầng quan trọng. Bên cạnh đó, tính đến hết tháng 7/2016, thành phố có 6.239 dự án đầu tư, với tổng số vốn 40,58 tỷ USD với các dự án có giá trị kinh tế lớn như Dự án Phát triển Trung tâm Thương mại của Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc), Trường Đại học Fullbright, Hầm Thủ Thiêm vượt sông Sài Gòn, Đại lộ Đông – Tây, Đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Trung Lương; dự án đầu tư Xử lý bùn Nhà máy nước Thủ Đức – Thành phồ Hồ Chí Minh, Dự án Hỗ trợ kỹ thuật Quản lý Công nghệ Thông tin Truyền thông (ICT) cho hệ thống cấp nước thành phố… Cho đến nay, các tuyến đường bộ, đường trên cao, metro và xe điện, kết hợp đường thủy… không ngừng được hoàn thiện, không chỉ góp phần nâng cao chất lượng đời sống người dân mà còn đóng vai trò đòn bẩy thúc đẩy phát triển, thu hút đầu tư vào các ngành mũi nhọn.
Hợp tác cấp địa phương được đẩy mạnh toàn diện.
“Các quan hệ đối tác cho phát triển bền vững” cũng là một trong những mục tiêu được xác định của Liên hợp quốc về phát triển bền vững. Có thể nói, quan hệ cấp địa phương đã được Thành phố Hồ Chí Minh xem là hướng đi hiệu quả và thiết thực. Nếu như trước năm 2001, thành phố chỉ có quan hệ với 9 địa phương nước ngoài, đa phần ở Trung Quốc, Lào và Campuchia, thì đến nay, Thành phố Hồ Chí Minh đã thiết lập quan hệ hữu nghị và hợp tác với 41 địa phương nước ngoài trên cả năm châu lục. Thành công của mô hình hợp tác này là điều kiện quan trọng không chỉ thúc đẩy kinh tế thành phố phát triển mà còn góp phần giúp Thành phố thực hiện tốt các mục tiêu phát triển bền vững khác về cơ sở hạ tầng, môi trường, y tế, giáo dục…
Về kinh tế, quan hệ hợp tác cấp địa phương đã góp phần tạo ra lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp thành phố với sự hỗ trợ về cơ chế, chính sách của cả chính quyền thành phố và các địa phương bạn trong quá trình đầu tư kinh doanh ở nước bạn. Kết quả nổi bật của thành phố trong hợp tác về kinh tế với địa phương bạn là thành công của Hội chợ Triển lãm Thương mại – Dịch vụ Việt Nam – Campuchia (HCMC Expo) được định kỳ tổ chức tại Viêng Chăn, Champasak (Lào), Phnom Penh, Battambang (Campuchia), Yangoon (Myanmar), Moscow (Nga)… Các sự kiện xúc tiến thương mại, đầu tư do thành phố tổ chức tại địa phương bạn luôn nhận được sự quan tâm của cả lãnh đạo Trung ương và chính quyền địa phương, thể hiện qua việc trong các lễ khai mạc, thường xuyên có sự tham dự của Lãnh đạo cấp Bộ phụ trách về kinh tế và Lãnh đạo cấp cao địa phương Bạn.
Về văn hóa, thành phố và các địa phương nước ngoài luân phiên hỗ trợ nhau tổ chức sự kiện “Những ngày địa phương bạn tại Thành phố Hồ Chí Minh” và “Những ngày Thành phố Hồ Chí Minh tại địa phương bạn”. Với nhiều hoạt động văn hóa đa dạng như biểu diễn nghệ thuật, triển lãm, ẩm thực, sự kiện đã mang tính lan tỏa sâu rộng khi trung bình thu hút hàng ngàn lượt người/ngày tại các địa phương như Viêng Chăn (Lào), Busan (Hàn Quốc), Rhône-Alpes (Pháp), Kolkata (Ấn Độ)… Các hoạt động giao lưu văn hóa đó đã giúp chuyển tải một cách sinh động và hiệu quả hình ảnh Thành phố Hồ Chí Minh năng động, phát triển và quyến rũ với những nét văn hóa đặc sắc. Các hoạt động này đã góp phần đưa người dân của thành phố và các địa phương bạn gần nhau hơn thông qua sự hiểu biết về văn hóa, lịch sử.
Về giáo dục – đào tạo, trong khuôn khổ quan hệ hữu nghị và hợp tác với các địa phương nước ngoài, hơn 1.000 lượt cán bộ của thành phố đã được đào tạo trong và ngoài nước thông qua các chương trình trao đổi, các khóa thực tập, đào tạo chuyên môn ngắn và dài hạn ở những lĩnh vực ưu tiên phát triển của thành phố như quản lý nước, bảo vệ môi trường, quy hoạch, chỉnh trang đô thị… Hợp tác đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giáo dục hay giao lưu giữa giáo viên, học sinh, thiết lập quan hệ kết nghĩa giữa các trường trung học, phổ thông trung học cũng diễn ra thường xuyên trong thời gian qua.
Trong những năm gần đây, Thành phố Hồ Chí Minh được đánh giá là một trong những địa phương chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Do đó, các hoạt động hợp tác quốc tế cấp địa phương đã chú trọng nhiều hơn đến lĩnh vực quy hoạch kiến trúc, quản lý đô thị, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, một số ví dụ điển hình như hợp tác với thành phố Rotterdam (Hà Lan) trong xây dựng và triển khai “Chương trình Thành phố Hồ Chí Minh Phát triển về phía Biển Thích ứng với Biến đổi Khí hậu”, với Thành phố Osaka về “phát triển Thành phố Hồ Chí Minh phát thải các-bon thấp” hay Trung tâm Nghiên cứu và Dự báo Đô thị (PADDI) tại Thành phố Hồ Chí Minh hợp tác với Vùng Rhône-Alpes (Pháp); các dự án cụ thể như với thành phố Lyon (Pháp) về chiếu sáng nghệ thuật Trụ sở Ủy ban Nhân dân thành phố, Nhà hát thành phố, Bưu điện thành phố; dự án Monorail 2 với Thành phố Busan (Hàn Quốc)… Những hoạt động trên không chỉ giúp thành phố nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ, mà còn thu hút được vốn, kỹ thuật, ứng dụng được các kinh nghiệm phù hợp với tình hình thực tiễn của thành phố.
Ngoại giao đa phương góp phần nâng cao vị thế và thúc đẩy phát triển.
Hoạt động ngoại giao đa phương đã diễn ra sôi động, hiệu quả, phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế theo hướng bền vững và nâng cao vị thế của thành phố. Trong thời gian qua, bên cạnh việc thúc đẩy quan hệ song phương, thành phố đã tham gia tích cực và trở thành thành viên có trách nhiệm, chủ động của các cơ chế hợp tác quốc tế đa phương trong nhiều lĩnh vực như: quy hoạch đô thị, giao thông công cộng với Mạng lưới khu vực các chính quyền hành chính địa phương về quản lý định cư (Citynet), phát triển bền vững và bảo vệ môi trường với Nhóm các Thành phố lớn ứng phó với biến đổi khí hậu C40, chiếu sáng mỹ thuật đô thị với Hiệp hội chiếu sáng đô thị (LUCI)… Việc tham gia tích cực, chủ động của Thành phố Hồ Chí Minh tại các cơ chế hợp tác quốc tế đã góp phần quảng bá hình ảnh thành phố, tăng cường kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn, học hỏi từ các chuyên gia, bạn bè quốc tế…góp phần vào việc xây dựng và phát triển thành phố.
Trong nỗ lực chung của cả nước góp phần tích cực xây dựng và phát triển Cộng đồng Kinh tế ASEAN, Thành phố Hồ Chí Minh luôn là địa phương tích cực trong việc triển khai và thực hiện hiệu quả các hoạt động hợp tác song phương, đa dạng với các nước thành viên ASEAN trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt trong hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, du lịch…. Thành phố đã tổ chức và hình thành các cơ chế hợp tác đa phương hiệu quả điển hình là Hội Chợ Du lịch Quốc tế TPHCM (ITE) được tổ chức từ năm 2005, Hội nghị Thị trưởng các Thành phố Du lịch hạ nguồn Mê Công với chủ đề “Năm thành phố, một điểm đến” với sự tham gia tích cực của địa phương trong khối ASEAN… Những hoạt động trên không chỉ cho thấy vai trò chủ động của thành phố trong việc triển khai các hoạt động hợp tác đa phương mà còn góp phần quan trọng thu hút đầu tư, tăng cường thương mại của thành phố và các đối tác.
Thành phố Hồ Chí Minh tự hào về những thành tựu quan trọng đã đạt được trong quá trình phát triển của mình. Hiện nay, Thành phố Hồ Chí Minh đang phấn đấu hết sức mình để tiếp tục vững chắc ở vị trí đầu tàu, tiếp tục dẫn dắt sự phát triển cho cả khu vực phía Nam, tiếp tục là động lực cho những mục tiêu chiến lược của cả nước. Khát vọng lớn hơn là giành lại cho thành phố ngôi vị trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học công nghệ của khu vực Đông Nam Á của khu vực Đông Nam Á, là “hòn ngọc chiếu sáng Biển Đông” như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc.
TL. TP. Hồ Chí Minh
