Khảo sát Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) của EuroCham do Decision Lab thực hiện cho thấy, sau bốn năm thực thi (1/8/2020 – 1/8/2024), EVFTA đã mở ra cánh cửa cho các doanh nghiệp châu Âu, nhưng vẫn còn nhiều thách thức.
Theo Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), gần 2/3 số người tham gia khảo sát cho rằng, họ đã nhận được lợi ích, tuy nhiên ở những mức độ khác nhau. Đáng chú ý, 27% công ty – tăng đáng kể so với 18% vào năm 2023 – hiện đang nhận được những lợi ích từ mức độ vừa đến rất lớn. Trong khi đó, 1/4 số người tham gia khảo sát – giảm so với 31% vào năm 2023 – vẫn chưa thấy bất kỳ lợi ích hữu hình nào.
Theo EuroCham, EVFTA đã thúc đẩy đáng kể xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu, tăng vọt từ 35 tỷ Euro vào năm 2019 lên tới hơn 48 tỷ Euro vào năm 2023. Sự tăng trưởng được thể hiện rõ trong các lĩnh vực như điện tử, dệt may, giày dép, nông nghiệp và hải sản. Mức tăng xuất khẩu của EU sang Việt Nam khiêm tốn hơn nhiều, chỉ tăng từ 11 tỷ Euro lên 11,4 tỷ Euro trong cùng kỳ, làm tăng thêm sự mất cân bằng thương mại đáng kể.
Hiệp hội nhận thấy, EVFTA chắc chắn đã củng cố sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư châu Âu. EU – vốn là nhà đầu tư lớn tại quốc gia này – đã rót 28 tỷ Euro vào 2450 dự án. Điều này nhấn mạnh niềm tin của EU vào tiềm năng của Việt Nam. Đáng chú ý, các nhà đầu tư EU đã bổ sung 800 triệu Euro vào đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2023, đi ngược lại xu hướng FDI đang giảm trên toàn cầu.
Về thách thức, khảo sát của BCI cho thấy một số trở ngại mà các doanh nghiệp châu Âu phải đối mặt khi tận dụng tối đa EVFTA. Những trở ngại này bao gồm các yêu cầu pháp lý phức tạp và việc chính quyền địa phương không công nhận các tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, việc các bên liên quan không hiểu rõ thỏa thuận, kết hợp với các vấn đề về định giá hải quan và thủ tục thông quan chưa minh bạch, làm phức tạp hóa hoạt động thương mại. Các rào cản kỹ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực chứng nhận và thử nghiệm sản phẩm cũng là thách thức còn hiện hữu.
Chủ tịch EuroCham Việt Nam Dominik Meichle khẳng định: “Hiệp định đã tạo ra những cơ hội mới cho doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam. Khảo sát của chúng tôi cho thấy, dù đã đạt được tiến triển, nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Khi chúng ta bước vào năm thứ năm của thỏa thuận, điều quan trọng là phải tiếp tục nỗ lực đơn giản hóa các thủ tục, thống nhất các tiêu chuẩn và đảm bảo mọi người đều hiểu cách thức hoạt động của EVFTA”.
Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet cũng lưu ý rằng, những điều chỉnh chính sách gần đây tại Việt Nam đã tạo ra thách thức cho các doanh nghiệp châu Âu hoạt động theo EVFTA.
Ông nhấn mạnh: “Những thay đổi này, bao gồm thuế tiêu dùng và thuế nội địa mới, cùng các rào cản kỹ thuật khi gia nhập, đang kìm hãm toàn bộ tiềm năng của thỏa thuận. Chúng tôi đang tích cực tham gia vào các cuộc thảo luận mang tính xây dựng để giải quyết những vấn đề này và tìm ra các giải pháp có lợi cho cả Việt Nam và châu Âu”.
Về các sáng kiến chiến lược của EuroCham nhằm giải quyết các thách thức và tối đa hóa lợi ích của EVFTA, ông Jean-Jacques Bouflet cho rằng, EuroCham cam kết hợp tác với các bên liên quan để hợp lý hóa việc tuân thủ quy định, vận động để các tiêu chuẩn quốc tế được công nhận rộng rãi hơn và phát triển các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức toàn diện về EVFTA.
Ông nhấn mạnh: “Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy các giải pháp cho các rào cản kỹ thuật đối với thương mại, đặc biệt là trong chứng nhận và thử nghiệm, đồng thời vận động cắt giảm thuế quan hơn nữa và đơn giản hóa các thủ tục hải quan”.
Ngoài ra, EuroCham Việt Nam đang tích cực ủng hộ việc phê chuẩn đầy đủ Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam-EU (EVIPA) như một bước quan trọng để mở khóa toàn bộ tiềm năng của EVFTA nhằm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Gia Thành
