1. Căng thẳng thương mại Mỹ – Trung tiếp tục leo thang: Mới đây, Bộ Thương mại Mỹ đã mở cuộc điều tra đối với tập đoàn TSMC của Đài Loan – nhà sản xuất chip bán dẫn theo hợp đồng lớn nhất thế giới do có cáo buộc TSMC đã bán chip AI và chip tiên tiến khác cho tập đoàn Hoa Vi của Trung Quốc. Cuộc điều tra diễn ra trong bối cảnh các nhà lập pháp Mỹ tăng cường kêu gọi ngăn chặn Hoa Vi mua thiết bị chip của Mỹ sau khi có lo ngại rằng Hoa Vi đang xây dựng một mạng lưới các nhà máy sản xuất chíp bán dẫn bí mật. Trong một tuyên bố vào ngày 18/10/2024, TSMC cho biết họ đã tuân thủ luật pháp và sẽ có hành động nhanh chóng để đảm bảo việc mình làm đúng luật.
Ngoài ra, các quy định hạn chế đầu tư vào Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ đang được Mỹ xem xét ở giai đoạn cuối cùng. Cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ Laura Black cho biết Bộ Tài chính Mỹ đang cố gắng đưa các quy định mới nói trên có hiệu lực chính thức trước cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp diễn ra vào tháng 11/2024.
2. Căng thẳng thương mại với giữa Trung Quốc với Liên minh châu Âu (EU): Ngày 04/10/2024, EU thông qua kế hoạch áp thuế lên đến 45% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Thời gian áp thuế từ 31/10/2024, kéo dài ít nhất 5 năm. Mức thuế áp dụng đối với các nhà sản xuất xe điện lần lượt là 17% với xe của BYD, 18,8% với xe của Geely và 35,3% với xe SAIC. Các nhà sản xuất xe điện khác tại Trung Quốc, bao gồm các công ty phương Tây như Volkswagen và BMW, sẽ phải chịu mức thuế 20,7%. Riêng xe Tesla được EC áp mức thuế riêng là 7,8%. Các mức mới nói trên được áp thêm trên mức thuế hiện hành là 10%, đồng nghĩa với việc trên thực tế, một số nhà sản xuất ôtô Trung Quốc sẽ sớm phải đối mặt với tổng mức thuế trên 45%.
Ngày 08/10/2024, Trung Quốc tuyên bố sẽ áp thuế tạm thời đối với rượu mạnh nhập khẩu từ EU. Trong đó, Trung Quốc nhắm vào các thương hiệu của Pháp bao gồm Hennessy và Remy Martin. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, kết quả điều tra sơ bộ đã xác định việc bán phá giá rượu mạnh từ EU gây ra thiệt hại đáng kể cho ngành công nghiệp của nước này. Trong khi đó, Bộ Thương mại Pháp cho biết các biện pháp tạm thời của Trung Quốc là khó hiểu và vi phạm tự do thương mại. Pháp sẽ làm việc với Ủy ban châu Âu (EC) để khiếu nại động thái này lên WTO. Ngoài ra, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng cho biết đang cân nhắc tăng thuế đối với xe có động cơ lớn nhập khẩu từ EU. Điều này sẽ ảnh hưởng nặng nề nhất đến các nhà sản xuất Đức do xuất khẩu xe có động cơ 2,5 lít trở lên của Đức sang Trung Quốc đã đạt 1,2 tỷ USD vào năm ngoái.
3. Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Canada: Ngày 02/10/2024, Bộ Thương mại Trung Quốc nộp đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc Canada áp thuế nhập khẩu 100% đối với xe điện từ ngày 01/10/2024 và 25% đối với một số sản phẩm nhôm thép của Trung Quốc từ ngày 22/10/2024. Bộ Thương mại Trung Quốc cho rằng Canada đã vi phạm các quy tắc về nền kinh tế thị trường và cạnh tranh công bằng, làm suy giảm hợp tác kinh tế và thương mại hai nước. Việc này có thể gây gián đoạn, bóp méo chuỗi cung ứng và sản xuất công nghiệp toàn cầu. Bộ Thương mại Trung Quốc thúc giục Canada xem xét lại quan hệ kinh tế và thương mại song phương, đồng thời tuân thủ quy định của WTO. Trung Quốc sẽ thực hiện tất cả biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp trong nước.
Ngày 18/10/2024, Chính phủ Canada cho biết các doanh nghiệp nước này có thể nộp đơn đề nghị miễn thuế tạm thời đối với hàng nhập khẩu gồm xe điện, các sản phẩm thép và nhôm sản xuất tại Trung Quốc. Động thái trên nhằm hỗ trợ cho ngành công nghiệp Canada trong bối cảnh điều chỉnh chuỗi cung ứng. Chính phủ Canada cho biết sẽ xem xét các yêu cầu miễn thuế bổ sung trong trường hợp doanh nghiệp phải phụ thuộc vào sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc và chưa thể tìm ra nguồn cung ứng từ nơi khác, phải thực hiện nghĩa vụ hợp đồng đã có từ trước khi công bố mức thuế mới, hoặc một số trường hợp ngoại lệ khác.
5. Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc với Thổ Nhĩ Kỳ: Ngày 8/10/2024, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo đã đệ trình yêu cầu tham vấn đối với Thổ Nhĩ Kỳ tại WTO về các biện pháp thuế quan bổ sung và giấy phép nhập khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ đối với xe điện và các loại xe khác của Trung Quốc. Trước đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã áp dụng mức thuế quan bổ sung 40% cũng như các hạn chế giấy phép nhập khẩu đối với xe điện và các loại xe khác nhập khẩu từ Trung Quốc. Theo đó, mức thuế quan bổ sung được ấn định ở mức tối thiểu là 7.000 USD cho mỗi xe.
6. Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Úc dịu đi:Ngày 10/10/2024, sau cuộc gặp với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Lào, Thủ tướng Úc Anthony Albanese thông báo Trung Quốc sẽ dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu tôm hùm từ Úc vào cuối năm 2024. Điều này báo hiệu sự kết thúc được mong đợi từ lâu đối với chiến dịch trừng phạt thương mại của Trung Quốc áp dụng đối với Úc như một hành động trả đũa chính trị đối với chính phủ của Thủ tướng Morrison vào năm 2020.
7. Trung Quốc dần dần khôi phục nhập khẩu các sản phẩm hải sản của Nhật Bản. Cụ thể, ngày 22/10, Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản cho biết Trung Quốc nối lại nhập khẩu cá koi Nhật Bản sau một khoảng thời gian đình chỉ do Trung Quốc ngừng gia hạn giấy phép nhập khẩu cho các trang trại nuôi cá của Nhật Bản. Động thái này diễn ra sau khi Nhật Bản và Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đồng ý để các thanh tra viên bên thứ ba, bao gồm cả những người từ Trung Quốc tham gia vào chương trình giám sát nước thải mở rộng tại Fukushima.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc)
