Cam kết của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump áp thuế quan cứng rắn đối với 3 đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ được dư luận dự đoán sẽ đẩy giá tiêu dùng lên cao hơn, điều này sẽ tạo điều kiện cho Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) ngừng cắt giảm lãi suất và có thể tăng lãi suất.
Chủ tịch FED Jerome Powell cho biết trong bài phát biểu gần đây tại Dallas rằng vẫn còn quá sớm để xem các kế hoạch áp thuế của Trump sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế Mỹ như thế nào. Diễn văn vận động tranh cử là một chuyện, nhưng chính sách ban hành lại là chuyện khác.
Tuy nhiên, ông Trump cho biết ông sẽ không lãng phí thời gian, và tuần trước ông đã đe dọa sẽ áp thuế 25% đối với Mexico và Canada và thêm 10% thuế đối với hàng hóa Trung Quốc vào ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai của ông – 20/1.
Chính sách thuế quan của Trump gần như chắc chắn sẽ đẩy giá hàng hóa nhập khẩu như bơ, ô tô và rượu tequila lên cao. Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, điều đó sẽ ảnh hưởng đến khoảng 1,5 nghìn tỷ USD hàng hóa lưu thông trên khắp Bắc Mỹ.
Phố Wall đã thể hiện phần nào lo ngại về khả năng lạm phát bùng phát trở lại dưới nhiệm kỳ thứ hai của Trump, với lợi suất trái phiếu tăng cao hơn trước Ngày bầu cử và trong cả những tuần sau đó. Mặt tích cực là vì lạm phát liên tục ở mức cao, do thuế quan cao, sẽ ngăn FED hạ chi phí đi vay, nên các khoản đầu tư bằng tiền mặt và trái phiếu có thể duy trì được một phần sức hấp dẫn của chúng trong một thời gian dài hơn.
Những màn trả đũa thuế quan
Trang edition.cnn.com phân tích, các quan chức FED cuối cùng sẽ phát triển các mô hình kinh tế về cách nền kinh tế Mỹ có thể hoạt động theo các kịch bản thuế quan khác nhau. Hai diễn biến tiềm năng mà họ sẽ cân nhắc là liệu những biện pháp đáp trả bằng thuế quan nổi lên từ các kế hoạch của Trump, nếu được ban hành, và liệu người Mỹ có tin rằng lạm phát sẽ tăng hay không. Đó chính xác là những gì FED đã làm vào năm 2018 khi chính quyền Trump đầu tiên thực hiện một loạt chính sách thuế quan, áp thuế đối với hàng hóa nước ngoài, từ tấm pin mặt trời đến máy giặt.
Trong một kịch bản, giả sử có sự trả đũa đối với mức thuế quan phổ cập 15%, FED cho rằng tốt nhất là tăng lãi suất nếu người Mỹ cũng dự kiến là lạm phát sẽ tăng. Đó là công thức để FED tăng lãi suất: một cuộc chiến thương mại và những người tiêu dùng hoảng sợ (theo một tài liệu năm 2018 được tiết lộ của FED, trong đó chi tiết các lựa chọn chính sách thay thế được gọi là “tealbook”).
Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã đề xuất áp thuế trả đũa để phản ứng lại lời đe dọa của Trump. FED rất chú ý đến nhận thức của người Mỹ về lạm phát, nhưng điều đó không phải là vấn đề vào lúc này: Theo khảo sát người tiêu dùng mới nhất của The Conference Board, kỳ vọng của người Mỹ về lạm phát trong năm tới đã giảm đáng kể vào tháng 11, giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 3/2020. Mặc dù triển vọng tăng giá tốt hơn, nhưng The Conference Board cho biết thêm “người tiêu dùng hầu hết vẫn coi giá cao hơn là mối quan tâm hàng đầu và giá thấp hơn là mong muốn hàng đầu của họ cho năm mới”.
Stephanie Aliaga, chiến lược gia về thị trường toàn cầu tại JPMorgan Asset Management, cho biết: “Môi trường kinh tế ngày nay khác biệt đáng kể so với năm 2018, (và) trong khi sức nóng lạm phát hầu như đã qua, thì tàn dư của nó vẫn còn sót lại. Kỳ vọng của người tiêu dùng (về lạm phát) đã dao động quanh mức 3% kể từ tháng 5/2021, cao hơn nửa phần trăm so với phạm vi này trong năm 2018 và 2019”.
Vẫn có những nới lỏng ở phía trước?
Hiện tại, FED đang chuẩn bị tiếp tục cắt giảm lãi suất dựa trên các điều kiện hiện tại. Tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức thấp, người tiêu dùng vẫn đang chi tiêu và lạm phát đã chậm lại và dự kiến sẽ chậm hơn nữa, bất chấp một cú sốc gần đây. Mặc dù vậy, có thể không có nhiều sự nới lỏng từ chi phí đi vay trong tương lai. Powell cho biết trong bài phát biểu tại Dallas vào giữa tháng 11: “Nền kinh tế không phát đi bất kỳ tín hiệu nào cho thấy chúng ta cần phải vội vàng hạ lãi suất”.
Và mặc dù FED đã bắt đầu cắt giảm lãi suất, lãi suất thế chấp, vốn kéo theo lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm, đã tăng kể từ lần cắt giảm lãi suất đầu tiên của Fed vào tháng 9.
Tuy nhiên, các quan chức FED trong các bài phát biểu gần đây tin rằng chi phí vay vẫn còn quá cao, điều đó có nghĩa là họ sẽ thực hiện thêm một vài lần cắt giảm lãi suất để giảm bớt sự kìm kẹp đối với nền kinh tế. Quincy Krosby, chiến lược gia trưởng về tài chính toàn cầu tại LPL Financial, đã viết trong một lưu ý hôm 27/11: “Với bối cảnh kinh tế được hỗ trợ bởi thị trường lao động phục hồi và chi tiêu tiêu dùng vững chắc, FED vẫn lo ngại về những người có thu nhập thấp vẫn đang phải vật lộn với lãi suất cao hơn”.
Bích Ngọc
