Chiều 1/6/2023, giải trình trước ý kiến của đại biểu Quốc hội về năng lượng tái tạo, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, điện gió, điện mặt trời phát triển khá mạnh trong vài năm gần đây do nhu cầu điện năng tăng nhanh, cơ chế khuyến khích của Nhà nước khá hấp dẫn.
“Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng để phát triển điện gió, điện mặt trời. Nhưng nghịch lý là nơi có tiềm năng về nắng, gió lại là nơi có phụ tải thấp. Muốn sử dụng nguồn điện tiềm năng này phải đầu tư khá lớn cho hệ thống truyền tải điện hoặc lưu trữ điện.
Muốn phát huy hiệu quả năng lượng tái tạo phải có một số nguồn điện nền ổn định, phát liên tục 24/24h để bù đắp cho những khi không có cái nắng, cái gió thì phải có cái đó để chen vào”, ông Diên nói.
Theo lãnh đạo Bộ Công Thương, tại Việt Nam, điện than, dầu, khí, sinh khối được xem là điện nền, riêng các nước có thêm điện hạt nhân. Dù đắt hơn, phát thải lớn hơn nhưng trong bối cảnh chưa có các nguồn thay thế thì điện than, dầu, khí vẫn phải được duy trì, huy động để đảm bảo an toàn hệ thống điện.
Ông Diên cho biết, giá than, dầu, khí do thế giới ấn định giá. Mấy năm qua do đứt gãy nguồn cung khiến giá thành điện dầu, khí cao hơn các nguồn khác chưa tính phí truyền tải.
Về điện gió, điện mặt trời dù không mất tiền mua nhưng giá thành phụ thuộc công nghệ và thiết bị. Theo tính toán của thế giới, công nghệ liên tục phát triển nên giá thành thiết bị giảm 6 – 8% hằng năm. Về lâu dài đây là nguồn rẻ nhất nếu chưa tính phí truyền tải điện.
Về giá năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương xây dựng dựa trên cơ sở các luật hiện hành và từ hợp đồng với 102 nhà máy điện mặt trời, 109 nhà máy điện gió đã ký với Bộ Công Thương.
“Có thể khẳng định cơ chế giá cho các dự án năng lượng chuyển tiếp phù hợp thực tiễn thế giới và trong nước”, ông Diên nói.
Đáng chú ý, về việc xử lý các dự án điện mặt trời không đủ điều kiện áp giá FIT, Bộ trưởng Công Thương cho rằng “không thể phủ nhận lãng phí nếu hàng chục dự án điện mặt trời, điện gió được đầu tư nhưng không được sử dụng”.
Tuy nhiên, theo ông Diên, để không lãng phí nhưng cũng không hợp thức hóa cái sai, vi phạm pháp luật hiện hành, rất cần có ý kiến của các cấp thẩm quyền, sự chấp nhận, nỗ lực của các chủ đầu tư và vào cuộc của chính quyền.
“Các dự án năng lượng tái tạo này chủ đầu tư chạy đua với thời gian để hưởng giá FIT nên bỏ qua, thậm chí vi phạm các quy định pháp luật chuyên ngành. Chính sách giá FIT hết thời hiệu đã được thể hiện trong quyết định của Thủ tướng chứ không phải dừng đột ngột”, ông Diên nói.
Ông Diên cho hay, 85 dự án năng lượng tái tạo đã ký hợp đồng với EVN nhưng không đủ để hưởng giá FIT có tổng công suất hơn 4.700 MW.
Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Công Thương ban hành Thông tư 15 về khung giá áp cho các dự án năng lượng chuyển tiếp. Bộ đã chỉ đạo EVN thống nhất giá điện để đưa vào vận hành. Tuy nhiên, tới cuối tháng 3 chỉ có 1 nhà đầu tư đến nộp hồ sơ, sau đó có thêm 58 nhà máy. Hiện tại vẫn còn 36 nhà máy chưa gửi hồ sơ, lý do không muốn đàm phán với EVN vì giá ban hành thấp.
“Bộ Công Thương đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm cho chủ trương tháo gỡ, xử lý dứt điểm, tránh lãng phí nguồn lực cũng như các tổ chức thực thi không bị xem là vi phạm pháp luật”, ông Diên nói.
Đặc biệt, liên quan đến việc nhập khẩu điện, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, nhập khẩu điện là chiến lược dài hạn, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Từ năm 2020 đã nhập khẩu than, dầu để phát điện và sắp tới là nhập khẩu khí. Việt Nam cũng đã nhập khẩu điện từ Trung Quốc và Lào.
“Việc nhập khẩu điện từ Lào không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn tăng cường quan hệ toàn diện Việt Nam – Lào, đảm bảo mối quan hệ ngoại giao, an ninh quốc phòng”, ông Diên nói và lý giải tỷ lệ nhập khẩu điện rất nhỏ, chỉ mới 572 MW, bằng 0,73% toàn hệ thống.
(Quang Phong/baomoi)
