Sau 17 năm chờ đợi, dự án do Nhật Bản dẫn đầu đã sẵn sàng phục vụ hành khách
Hàng trăm người xếp hàng, một số người hát vang trong chuyến đi đầu tiên trên tuyến Metro số 1 dài 19,7 km của Thành phố Hồ Chí Minh. Thành phố gần 10 triệu dân này là một trong những trung tâm đô thị lớn cuối cùng của châu Á chưa có hệ thống metro.
Tuyến metro này dự kiến sẽ mang lại lợi ích kinh tế và môi trường. Việt Nam là một trong những thị trường lớn nhất thế giới về xe máy, một phương tiện thiết yếu của hàng triệu người, nhưng cũng nổi tiếng với thói quen lái xe liều lĩnh.
“Giao thông có thể rất nguy hiểm đối với mọi người, ví dụ như xe máy di chuyển trên vỉa hè,” ông Hiroki Saito, giám đốc kỹ thuật của Japan International Consultants for Transportation, đơn vị cung cấp đào tạo cho tuyến metro, cho biết với Nikkei Asia. “Và tình trạng kẹt xe rất nghiêm trọng, đặc biệt là trên các tuyến đường (dọc) metro.”
Với chi phí hơn 1,7 tỷ USD, gấp hơn hai lần so với dự toán ban đầu, tuyến metro được xây dựng với sự hỗ trợ từ chính phủ và các công ty Nhật Bản, bao gồm Hitachi và Sumitomo.
Dự án này nhằm giúp đất nước cộng sản chuyển đổi không chỉ từ phương tiện hai bánh sang giao thông công cộng nhanh mà còn từ tiền mặt sang thanh toán điện tử. Vietjet và HDBank đã hợp tác với Mastercard để phát triển một thẻ giúp hành khách thanh toán khi lên tàu.
“Đây là một cách để giáo dục công dân sử dụng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt,” bà Trần Thùy Hương, Giám đốc vận hành của ngân hàng, cho biết trong một cuộc phỏng vấn khi đang đi trên tuyến metro, khi tàu lao qua Sở thú Sài Gòn.
Lính hải quân, phụ nữ mặc áo dài và hành khách hát những bài hát yêu nước coi việc khai trương tuyến metro như một lễ hội.
Ruby Nguyễn, 24 tuổi, hy vọng phương tiện giao thông sạch sẽ sẽ giúp giảm ô nhiễm và trở thành thói quen của thế hệ trẻ. “Thật tốt khi chúng ta đang hỗ trợ bảo vệ môi trường,” cô nói.
Cô và những người khác cho biết tuyến metro sẽ giúp thúc đẩy các doanh nghiệp quanh 14 ga của nó và tạo điều kiện di chuyển dễ dàng cho du khách, người lao động, sinh viên và những người nhập cư. Tuyến bắt đầu từ Chợ Bến Thành ở Quận 1 và kết thúc tại Công viên Suối Tiên ở Thành phố Thủ Đức, phía đông bắc. Ga áp chót là Đại học Quốc gia, trước đó là Khu Công nghệ Cao Sài Gòn, nơi có các công ty lớn như Intel và các nhà sản xuất lớn khác.
“Chúng ta là một cộng đồng chung,” Nguyễn nói. “Nó giúp ích cho doanh nghiệp, sinh viên — cả hệ sinh thái đang trở nên tốt hơn.”
Chính quyền thành phố đã phê duyệt dự án metro từ năm 2007, nhưng nhiều năm trì hoãn đã khiến chi phí vượt quá dự toán cho tiền lương và vật liệu. Hitachi đã yêu cầu trọng tài để đòi thanh toán khi chi phí gia tăng.
Tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của đất nước đã được khai trương vào tháng 11 năm 2021 với tuyến số 2A ở Hà Nội. Vào tháng 8 năm nay, thành phố này cũng đã bắt đầu vận hành tuyến số 3. Cả hai tuyến đều dài khoảng 13 km và cho đến nay vẫn chưa đủ để thúc đẩy người dân chuyển từ xe máy sang tàu điện ngầm, nhưng sự phát triển của giao thông công cộng đang tiến triển đều đặn tại Việt Nam.
Cư dân tại Thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ niềm tự hào về dự án của Nhật Bản, nhưng cũng không khỏi thất vọng khi tuyến metro do Trung Quốc xây dựng ở Hà Nội đã hoàn thành trước.
Ông Saito, giám đốc kỹ thuật, cho biết Nhật Bản thường mất chưa đến 10 năm để xây dựng một tuyến metro. Công việc của ông là cung cấp dịch vụ bảo trì và huấn luyện viên, bao gồm huấn luyện về an toàn, lái xe và trung tâm điều khiển. Đối với nhiều đồng nghiệp địa phương, đây là lần đầu tiên họ làm việc trên một tuyến metro.
Dù có những khó khăn trong quá trình phát triển, không khí vào sáng Chủ nhật vẫn tràn đầy sự phấn khởi. Các gia đình và nhóm người tụ tập tại các ga tàu, chụp ảnh tự sướng khi họ chờ lên tàu. Một số người vỗ tay khi tàu bắt đầu chuyển động, trong khi những người khác hát vang bài “Mùa Xuân Trên Thành Phố Hồ Chí Minh,” một bài hát về mùa xuân ở thành phố.
“Đây như một giấc mơ trở thành hiện thực, đặc biệt đối với người Sài Gòn. Đặc biệt với thế hệ cha mẹ tôi, thật ý nghĩa khi họ được chứng kiến điều này,” chị Lê Phương Uyên, 30 tuổi, chia sẻ. Cô và một người bạn đã chụp một bức ảnh trên tàu, tạo dáng với tay hình trái tim, khi tàu rời ga Nhà Hát Lớn và lên khỏi mặt đất, mang đến tầm nhìn bao quát sông Sài Gòn, công viên giải trí và những ngôi nhà màu pastel kéo dài đến tận chân trời.
“Không nhiều người đã được nhìn Sài Gòn từ góc độ này, từ trên cao,” Uyên nói. “Đây cũng là một góc nhìn mới đối với chúng tôi.”
