Qua 100 năm kể từ khi cây dừa sáp đầu tiên của Việt Nam “bén duyên” ở vùng đất Cầu Kè, cùng đặc tính kén thổ nhưỡng và hiếm quả, dừa sáp Trà Vinh đã khẳng định được vị trí “độc tôn” trong các loại dừa trồng ở Việt Nam.
Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo Dừa sáp Trà Vinh – 100 năm hình thành và phát triển diễn ra mới đây.
Huyện Cầu Kè – vùng đất trù phú nhất tỉnh Trà Vinh – đã trở thành vùng chuyên canh cây ăn trái đặc sản của tỉnh Trà Vinh, với nhiều loại như: sầu riêng, măng cụt, chôm chôm…. Đặc biệt, nhất là dừa sáp, loại quả đứng ở “ngôi vị” cao nhất trong tất cả các loại trái cây đặc sản của địa phương.
Qua 100 năm kể từ khi cây dừa sáp đầu tiên của Việt Nam “bén duyên” ở vùng đất Cầu Kè, cùng đặc tính kén thổ nhưỡng và hiếm quả, dừa sáp Trà Vinh đã khẳng định được vị trí “độc tôn” trong các loại dừa trồng ở Việt Nam. Từ đó, đỉnh Trà Vinh trở thành “thủ phủ dừa sáp” của cả nước.
Đến nay, địa phương này đã có hơn 171.400 cây, được trồng trên diện tích 1.145 ha, với sản lượng trung bình hàng năm trên 3 triệu quả. Với giá bán cao hơn nhiều lần so với dừa thường nên mang lại hiệu quả kinh tế rất cao cho người dân, cải thiện đáng kể thu nhập của hơn 2.000 hộ trồng dừa sáp huyện Cầu Kè; trong đó, hộ Khmer chiếm trên 70%.
Ông Đoàn Văn Minh, Phó trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Trà Vinh (thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Trà Vinh) cho biết, khoảng 20 năm trở lại đây, diện tích dừa sáp của tỉnh Trà Vinh tăng rất nhanh, từ 43 ha năm 2005, đến nay trên 1.277 ha, với khoảng 250.000 cây dừa.
Trong số đó, dừa sáp đang cho trái trên 903 ha, tương đương 180.000 cây, khoảng 70 ha được các nhà vườn trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, áp dụng phương pháp thụ phấn trợ lực để tăng tỷ lệ sáp trên mỗi buồng dừa.
Trong tổng diện tích dừa sáp của tỉnh có 1.246,5 ha dừa sáp thường (truyền thống) và 31.1 ha dừa sáp nuôi cấy phôi. Hiện tỉnh Trà Vinh có 5 giống dừa sáp được trồng phổ biến gồm: sáp tròn, sáp dài, sáp có cạnh, sáp vỏ xanh, sáp vỏ vàng.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Trà Vinh Lê Văn Đông cho biết, dừa sáp giống truyền thống thường cho tỷ lệ sáp từ 20-30%/buồng, khoảng 20-25 trái/cây/năm; dừa sáp nuôi cấy phôi cho tỷ lệ trái sáp từ 75-80%/buồng, bình quân khoảng 55-60 trái/cây/năm. Đây là loại dừa có giá cao nhất Việt Nam hiện nay, dao động khoảng 70.000-120.000 đồng/trái tùy chất lượng và thể tích, trọng lượng trái.
Hiện với những vườn dừa sáp bắt đầu cho năng suất ổn định ở Trà Vinh, người trồng dừa sáp có thu nhập bình quân khoảng 320 triệu đồng/ha/năm đối với dừa sáp thường và 770 triệu đồng/ha/năm đối với dừa sáp nuôi cấy phôi.
Tháng 8/2012, dừa sáp Cầu Kè, Trà Vinh chính thức được đưa vào danh sách là 1 trong 50 đặc sản trái cây nổi tiếng Việt Nam (theo Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam). Ngày 5/8/2024, Hiệp hội Dừa Việt Nam đã công nhận “Cây dừa sáp được trồng tại tỉnh Trà Vinh là Cây dừa Việt Nam”.
Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý “Trà Vinh” với sản phẩm “Quả dừa sáp”.
Thời gian tới, để dừa sáp và các sản phẩm chế biến từ dừa sáp được nâng cao giá trị, có thị trường tiêu thụ bền vững trong nước và quốc tế, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh Nguyễn Trung Hoàng cho biết, tỉnh Trà Vinh đang thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp; trong đó, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển liên kết giữa doanh nghiệp với các hộ trồng dừa sáp để thắt chặt liên kết các khâu từ sản xuất, chế biến sâu đến thị trường tiêu thụ, hướng đến xuất khẩu.
“Cùng với việc quy hoạch, đầu tư hạ tầng vùng trồng, mở rộng canh tác, sản xuất theo hướng hữu cơ, VietGAP, tỉnh Trà Vinh áp dụng công nghệ giống tiên tiến, đặc biệt là giống dừa cấy phôi, cấy mô có tỷ lệ sáp cao nhằm cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm; đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển thị trường”, ông Nguyễn Trung Hoàng nói.
Song song với đó, tỉnh khuyến khích doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị; hỗ trợ xây dựng các cơ sở thu mua và chế biến tại địa phương để giảm chi phí vận chuyển và nâng cao giá trị sản phẩm; tạo điều kiện tổ chức, cá nhân tiếp cận các chính sách Trung ương, địa phương trong sản xuất, kinh doanh, chế biến, chứng nhận, quản lý vùng dừa sáp.
Tại hội thảo, các chuyên gia khẳng định tiềm năng, vị thế của dừa sáp Trà Vinh so với các cây trồng khác do giá trị kinh tế cao.
Nhiều nhà khoa học đề xuất các giải pháp liên kết giữa doanh nghiệp và nông hộ trong việc xây dựng vùng nguyên liệu dừa sáp chất lượng cao, vườn dừa sáp hữu cơ, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính; đề xuất xây dựng chuỗi giá trị dừa sáp gắn với đa dạng hoá các dòng sản phẩm từ dừa sáp, phát triển thị trường trong và ngoài nước để đảm bảo ổn định đầu ra cho nông dân.
Gia Thành
