Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2023, Nhật Bản nằm trong top 2 thị trường nhập khẩu thủy sản nhiều nhất của Việt Nam, chỉ sau Mỹ.
Về mặt hàng, xuất khẩu tôm chân trắng và tôm sú sang Nhật Bản giảm sâu là yếu tố chính tác động đến kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang thị trường này. Trong khi đó, nhiều mặt hàng khác sang Nhật Bản đạt tăng trưởng dương trong năm nay.
Đáng chú ý, xuất khẩu cua sang Nhật Bản đã tăng 36% so với cùng kỳ năm 2022 và cua trở thành sản phẩm xuất khẩu đứng thứ 3 sang thị trường này, chỉ sau tôm chân trắng và cá hồi.
Xuất khẩu cá nục, cá minh thái, cá thu, cá sòng, cá bơn, cá cam, tôm sắt, cá tráo và rất nhiều loài cá khác có doanh số xuất khẩu sang Nhật cao hơn năm trước.
Phần đáng kể trong số các mặt hàng có tăng trưởng sang Nhật trong năm nay là sản phẩm có nguyên liệu nhập khẩu để gia công và chế biến xuất khẩu, duy trì thu nhập cho công nhân chế biến, đồng thời tận dụng công suất, thiết bị chế biến của các nhà máy. Ví dụ như cua tuyết, cá hồi, cá minh thái, cá thu…
Lũy kế 11 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Nhật Bản đạt 1,38 tỷ USD, trong đó tôm thẻ chân trắng đạt 302 triệu USD, tôm sú đạt 86 triệu USD, xuất khẩu mực đạt trên 72 triệu USD, bạch tuộc đạt gần 70 triệu USD. Xuất khẩu cá hồi sang Nhật đạt 227 triệu USD, cua đạt 87 triệu USD, cá nục đạt 77 triệu USD. Ước tính cả năm 2023, xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản sẽ thu về trên 1,5 tỷ USD, giảm 12% so với năm 2022.
Theo VASEP, sau hơn hai thập kỷ giá cả ổn định hoặc giảm, nền kinh tế Nhật Bản đã trải qua đợt tăng giá liên tục trong hơn một năm rưỡi qua do các yếu tố địa chính trị toàn cầu cũng như sự suy yếu đáng kể của đồng yên Nhật so với đồng USD. Kể từ tháng 3/2023, giá thực phẩm đã tăng với tốc độ hơn 8% so với cùng kỳ năm ngoái với một số sản phẩm tăng ở mức hai con số.
Thời gian quan, Nhật Bản cũng chứng kiến sự sụt giảm về nhu cầu đối với mặt hàng thủy sản. Tiêu thụ hải sản hộ gia đình đứng ở mức khoảng 14 kg bình quân đầu người vào năm 1995, đến năm 2021 con số này chỉ còn dưới 8kg (tương ứng đã giảm hơn 40% so với năm 1995).
Chính phủ Nhật Bản ước tính tiêu thụ thủy sản bình quân đầu người đã giảm 14% vào năm 2022. Tiêu thụ giảm một phần do giá tăng cũng như sở thích của người tiêu dùng chuyển sang các loại thịt khác như thịt bò, lợn và gà khi các loại thực phẩm này đã trở nên dễ tiếp cận hơn.
Hiệp hội cho hay, các dự báo về tăng trưởng kinh tế Nhật Bản trong năm 2024 không có sự đồng nhất, nhưng nhìn chung sẽ không có sự đột phá ở thị trường này về mặt nhu cầu. Tuy nhiên, so với các thị trường lớn khác như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu (EU), Trung Quốc… thì thương mại thủy sản với Nhật Bản được đánh giá là ổn định hơn.
VASEP nhấn mạnh: “Doanh nghiệp Việt sẽ phải tính toán kỹ hơn bài toán về giá thành và giá bán cạnh tranh, đồng thời nắm bắt tận dụng xu hướng tiêu thụ tại Nhật Bản”.
Khánh Ly
