Trong khi các thị trường xuất khẩu chủ lực của ngành thuỷ sản Việt Nam có xu hướng sụt giảm, một số thị trường ngách như Bắc Phi, Trung Đông…lại đang có dấu hiệu khởi sắc.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, các mặt hàng thủy sản xuất khẩu chính của Việt Nam là tôm, cá tra và cá ngừ đều ghi nhận sự kém lạc quan trong các tháng đầu năm 2023.
Sự sụt giảm của các mặt hàng chính diễn ra khi các thị trường trọng điểm như: CPTPP, Mỹ, châu Âu, Trung Quốc đều giảm nhu cầu. Trong hai quý đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản sang các thị trường này giảm khá sâu, từ 30- 45%, thị trường Mỹ còn giảm tới 51%.
Dù vậy, theo ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký VASEP, ngành thủy sản đang dần cho thấy tín hiệu tích cực khi mức giảm tổng ngành hiện chỉ âm 22% trong 9 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm trước, trong khi đó tổng 6-7 tháng đầu năm 2023 luôn trên mức âm 30% và cận âm 40%.
Một số thị trường ngách của thuỷ sản Việt Nam đang có dấu hiệu khởi sắc. Đơn cử như thị trường Ai Cập, ông Nguyễn Duy Hưng – Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Ai Cập cho biết, đây là một trong những cửa ngõ cho hàng thủy sản vào khu vực các nước Ả rập và Bắc Phi.
Theo ông Nguyễn Duy Hưng, Ai Cập chủ yếu nhập khẩu phi lê cá tra/basa đông lạnh từ Việt Nam và phi lê cá hồi đông lạnh từ NaUy. Năm 2022, kim ngạch nhập khẩu phi lê cá đông lạnh của Ai Cập đạt 40 triệu USD, tăng 42,5% so với năm 2021 trong đó nhập khẩu từ Việt Nam và NaUy lần lượt chiếm 92% và 5,5% tổng kim ngạch nhập khẩu.
Đối với mặt hàng tôm đông lạnh, Ai Cập nhập khẩu tôm đông lạnh chủ yếu từ UAE (chiếm 90% tổng kim ngạch nhập khẩu trong năm 2022) và Saudi Arabia (6%) trong khi Việt Nam hầu như không xuất khẩu được sang thị trường do không cạnh tranh về giá, một phần do thuế nhập khẩu khá cao (lên đến 20%) và chi phí vận chuyển.
Đặc biệt, năm 2022, Việt Nam là đối tác cung cấp cá ngừ đóng hộp lớn thứ 2 cho Ai Cập nhưng chỉ chiếm 7,9% về kim ngạch và kém xa nước đứng đầu Thái Lan với thị phần 89,5% trong năm 2022. Ngoài cá ngừ, Ai Cập còn nhập khẩu một số loại cá khác đã qua chế biến như cá mòi (sadines), cá thu (mackerel) và cá cơm (anchovies).
Tương tự, đối với Các Tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE), Việt Nam nằm trong Top 4 nước cung cấp hàng đầu thủy sản sang thị trường này, gồm: Ấn Độ, Thái Lan, Na Uy. Ấn Độ có thị phần chi phối 20%-24% với mặt hàng chủ lực là tôm đông lạnh, trong khi Việt Nam dao động từ 6% -9% với mặt hàng chính là cá tra phile đông lạnh.
VASEP cho rằng, UAE là thị trường có nền kinh tế phát triển, có nhu cầu cao về hàng thủy sản. Quốc gia Tây Á này là nhà nhập khẩu ròng thủy hải sản và nhập khẩu tới 90% lượng thực phẩm tiêu thụ. Ước tính, mỗi năm UAE nhập khẩu khoảng 250.000 tấn thủy sản, trị giá 750-800 triệu USD. Gần 90% dân số UAE là người nhập cư, do vậy, các sản phẩm cá, hải sản là một phần không thể thiếu trong mỗi bữa ăn truyền thống của họ.
Thêm vào đó, hiện nay, Việt Nam đang tích cực thúc đẩy đàm phán Hiệp định Thương mại tự do (FTA) song phương với UAE. Do vậy, các chuyên gia kinh tế cũng như cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu kỳ vọng thị trường này sẽ rộng mở hơn cho sản phẩm thủy sản của Việt Nam nếu thuế nhập khẩu thủy sản vào UAE được hai nước thỏa thuận về 0%.
Để tăng xuất khẩu thuỷ sản sang thị trường Ai Cập, Tham tán Nguyễn Duy Hưng cho rằng, doanh nghiệp trong nước cần giữ vững và tăng thị phần ở mặt hàng thế mạnh, nên tập trung thêm vào sản phẩm cá chế biến đông lạnh. Mặt khác, doanh nghiệp cần tìm hiểu nhiều hơn thị trường.
Hồng Châu
