Năm 2022 được cho là năm mà ngành du lịch Đông Nam Á sẽ bắt đầu phục hồi kể từ khi đại dịch xảy ra. Nhưng sự trở lại này có bị ảnh hưởng gì không khi biến thể Omicron vẫn đang phát triển; nguồn nhân lực bị sụt giảm và nhiều yếu tố khác?
Tháng 2/2022, các đường biên giới của nhiều quốc gia Đông Nam Á bắt đầu mở ra một lần nữa. Những du khách đã tiêm chủng hoàn toàn không còn cần phải kiểm dịch ở Thái Lan kể từ ngày 01/02/2022 hoặc Philippines, bắt đầu từ ngày 10/02/2022. Thái Lan đang mong đợi 300.000 du khách trong tháng này – khác xa so với mức trung bình hàng tháng trước đại dịch là 3 triệu, nhưng là một sự khởi đầu. Theo Hội đồng Thương mại và Du lịch thế giới, nền kinh tế Đông Nam Á phụ thuộc vào du lịch nhiều hơn bất kỳ khu vực nào khác trên thế giới kể cả vùng Caribê. Vào năm 2019, năm cuối cùng mà mọi người có thể đi du lịch tự do, du lịch đóng góp gần 12% GDP của khu vực. Ngành công nghiệp này chiếm khoảng 1/7 nền kinh tế Campuchia và sử dụng 1/5 lực lượng lao động của Thái Lan.
Những du khách từ bên ngoài khu vực chi một nửa tổng số đô la du lịch mặc dù ở các quốc gia có nền du lịch nội địa phát triển mạnh, họ chỉ chiếm 33% lượng du khách và đôi khi chỉ chiếm 5%. So với năm 2019, lượng khách quốc tế đến Đông Nam Á giảm 82% vào năm 2020 và 98% vào năm 2021. Những con số này sẽ được cải thiện phần nào trong năm nay. Khi khu vực này mở ra, người châu Âu và Mỹ sẽ đổ xô trở lại những bãi biển đầy cát ở Bali và Phuket. Nhưng sự phục hồi sẽ là dự kiến. Hầu hết khách du lịch Đông Nam Á đến từ những nơi khác ở châu Á. Trung Quốc, nguồn lớn nhất, không có dấu hiệu cho phép công dân của mình đi du lịch nước ngoài. Sự vắng mặt này đã gây thiệt hại cho nền kinh tế. Vào năm 2020, đóng góp của du lịch cho GDP khu vực đã giảm hơn một nửa. Thu từ khách du lịch quốc tế giảm 78%, nhiều hơn bất kỳ khu vực nào khác. Nhiều doanh nghiệp đã đóng cửa. Vào tháng 5, khi làn sóng covid-19 tràn qua Campuchia, khoảng 47% doanh nghiệp vừa và nhỏ do Asia Foundation, một tổ chức phi chính phủ của Mỹ tính toán, đã đóng cửa. Theo Hội đồng du lịch Thái Lan, 1/4 các công ty du lịch Thái Lan đã đóng cửa vĩnh viễn kể từ sau đại dịch.
Nhiều người Đông Nam Á không có việc làm. Bảy triệu trong số 43 triệu việc làm du lịch tồn tại vào năm 2019 đã biến mất một năm sau đó. Nhiều công nhân bám trụ được công việc đã bị cắt giảm ca làm việc hoặc lương. Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), một cơ quan của Liên hợp quốc, cho biết tại Philippines, số giờ đã giảm trung bình 38%. Tác động của đại dịch đối với lĩnh vực du lịch ở châu Á và Thái Bình Dương “không có gì là thảm khốc như thế”. Tuy nhiên, ngay cả khi khách du lịch quốc tế quay trở lại với số lượng trước đại dịch chỉ sau một đêm, thì những khó khăn vẫn sẽ tiếp tục và có thể bị trầm trọng hơn. Tình trạng thiếu lao động đang diễn ra ở các quốc gia có nền du lịch nội địa phát triển mạnh hoặc đã bắt đầu mở cửa trở lại. Kongsak Khoopongsakorn thuộc Hiệp hội Khách sạn Thái Lan, cho biết các khách sạn ở Phuket đang gặp khó khăn trong việc thuê kỹ sư, thợ điện và đầu bếp. Ngành nhà hàng của Singapore phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực từ 20-30%. Nhà điều hành khách sạn lớn nhất của Singapore là Accor, có nhiều vị trí cần tuyển dụng trong các bộ phận bếp, dọn phòng và an ninh.
Vào tháng 11, Hiệp hội Khách sạn Malaysia cho biết rằng việc thiếu nhân công có nghĩa là các khách sạn không chuẩn bị sẵn sàng để đón khách khi đất nước mở cửa trở lại. Các khách sạn và nhà hàng ở những nước này từ lâu đã phụ thuộc vào lao động nhập cư từ các nước láng giềng nghèo hơn, chẳng hạn như Indonesia và Myanmar. Nhưng tình trạng thiếu việc làm, các quy tắc nhập cư gay gắt và không có nhiều mạng lưới an toàn đã khiến nhiều người trong số họ phải trở về nhà trong thời gian xảy ra đại dịch. Lực lượng lao động nước ngoài của Singapore đã giảm 16% trong 18 tháng tính đến tháng 6/2021. Malaysia đã giảm 800.000, từ 1,9 triệu vào năm 2018, một phần do giấy phép lao động hết hạn và không thể gia hạn. Ít nhất 1/5 trong số 2,5 triệu lao động nước ngoài của Thái Lan đã rời đi kể từ sau đại dịch. Liên đoàn các ngành công nghiệp Thái Lan cho biết ngành du lịch và các doanh nghiệp liên quan cần ngay lập tức 300.000 lao động nhập cư.
Ngay cả ở những quốc gia mà hầu hết người lao động là người dân địa phương, người sử dụng lao động cũng rất lo lắng. Nhiều người Campuchia đang chống chọi với đại dịch ở nông thôn. Việc quay trở lại các trung tâm du lịch đòi hỏi phải trả chi phí đi lại và ăn ở – những chi phí có thể phải chịu nếu công việc ổn định đang trong giai đoạn hoàn thiện. Nhưng sự ổn định chính là điều mà các nhà tuyển dụng không thể đưa ra. Vấn đề là sự không chắc chắn kéo dài về thời gian phục hồi của ngành. Một số công nhân rời bỏ công việc kinh doanh tốt. Theo Hiệp hội Thực phẩm, Đồ uống và Công nhân đồng minh, một nhóm vận động hành lang của Singapore, ngày càng có nhiều công nhân khách sạn nhận việc làm trong các ngành khác có mức lương tốt hơn và đảm bảo việc làm tốt hơn.
Một cuộc khảo sát do Tổng cục Du lịch Việt Nam thực hiện vào tháng 6 năm ngoái cho thấy gần 1/4 “lao động có trình độ cao” trong ngành du lịch đã chuyển sang làm việc khác. Hậu quả là khách du lịch không nhận được tiêu chuẩn dịch vụ mà họ mong đợi.
Khách của khách sạn ở Singapore phàn nàn về việc phải xếp hàng để được ngồi vào bữa sáng. Du khách đến Penang, ở Malaysia, hiểu rằng phải mất hàng giờ để nhận phòng khách sạn của họ. Các khiếu nại đang chồng chất trên các trang web như TripAdvisor, một trang web đánh giá trực tuyến khổng lồ. Những sự thất vọng như vậy có thể sẽ tồn tại trong một thời gian. Nhưng về lâu dài, những trải nghiệm này sẽ là ngoại lệ, giống như trước đại dịch. Một khi người di cư có thể dễ dàng vượt qua biên giới và vi rút trở thành dịch bệnh đặc hữu, do đó cho phép một số sự khác biệt về tính bình thường, người lao động sẽ quay trở lại vị trí của họ. Ngành công nghiệp này vẫn hấp dẫn người lao động Đông Nam Á, đặc biệt là những người đến từ các nước nghèo trong khu vực.
(Việt Dũng/congthuong.vn)
