Trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021 với chủ đề “Phục hồi và phát triển bền vững” sáng 5/12. Chương trình do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương và Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức mới đây, Ts. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV đề nghị, cần lưu ý vì nếu không có chương trình hỗ trợ đặc biệt thì Việt Nam sẽ lỡ cơ hội phục hồi và tụt hậu, tăng trưởng năm 2022 có thể chỉ tăng 4-4,5%.
“Không có chương trình đặc biệt thì chúng ta sẽ “lỡ nhịp”, không thực hiện được các kế hoạch mà Đảng, Quốc hội đề ra” – chuyên gia Cấn Văn Lực nhấn mạnh. Ông gợi ý chính sách cần tác động cả tổng cung và tổng cầu vì, trong đó ưu tiên nâng cao năng lực y tế; hỗ trợ DN và người dân về nghĩa vụ tài chính và tiếp cận vốn, an sinh xã hội, trong đó có hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động quay trở lại, đào tạo nghề; giảm tiền điện, hỗ trợ nâng cao năng lực công nghệ…
Chuyên gia này đề xuất phân theo 3 giai đoạn: Kích hoạt, thúc đẩy và chốt chương trình hỗ trợ vào 2023 với tổng gói tài khoá, tiền tệ, an sinh và chính sách khác ước tính khoảng 844 nghìn tỷ đồng về danh nghĩa, thực chi tầm 445 nghìn tỷ đồng.
TS. Cấn Văn Lực dự báo, trong nhiều năm tới vẫn còn rủi ro vì phục hồi kinh tế trên thế giới không đồng đều, lạm phát tăng dẫn đến phải tăng lãi suất và xu hướng các nước thu hẹp dần gói hỗ trợ; lợi nhuận của DN giảm. Biến thể Omicron tác động tiêu cực, dự báo kinh tế thế giới giảm 0,2-0,4 điểm %.
“Với kinh tế Việt Nam, tác động của dịch bệnh rất lớn. Năm ngoái chúng ta thực hiện rất tốt nhưng năm nay có vẻ như đang bị “lỡ nhịp”. Về xã hội, thất nghiệp, việc làm, y tế đều bị tác động tương đối mạnh”. Dẫn số liệu thống kê cho thấy kinh tế Việt Nam đang phục hồi theo hình chữ U thay vì chữ V như thế giới, vị chuyên gia này đề nghị cần lưu ý vì nếu không có chương trình hỗ trợ đặc biệt thì Việt Nam sẽ lỡ cơ hội phục hồi và tụt hậu, tăng trưởng năm 2022 có thể chỉ tăng 4-4,5%.
Phân tích bài học kinh nghiệm của quốc tế, chuyên gia này cho biết hiện đại đa số các nước coi dịch bệnh là bệnh đặc hữu chứ không phải đại dịch, từ đó thực hiện đa mục tiêu vừa chống dịch vừa phát triển kinh tế, tính đến phát triển lâu bền trong tương lai.
Các nước dùng cả chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ, trong đó chính sách tài khoá là chủ yếu, tiền tệ phải đi kèm. Cơ cấu gói hỗ trợ tập trung cao hơn vào hạ tầng y tế thay vì giãn, giảm, hoãn thuế (chỉ gần 7% tổng lượng hỗ trợ) và cho phép bảo lãnh của Chính phủ với khoản vay vốn của DN, nhất là DNNVV.
Với Việt Nam, ông Cấn Văn Lực cho biết dư địa chính sách tài khoá tương đối khả quan do mấy năm qua củng cố tương đối tốt, được quốc tế đánh giá thuận lợi để mở rộng trong một vài năm tới. Chính sách tiền tệ tuy ít hơn nhưng vẫn còn một phần dư địa khi có biện pháp cả gián tiếp và trực tiếp để phấn đấu giảm lãi suất 0,5-1% trong thời gian tới.
Về chính sách tiền tệ, theo ông Lực, có vai trò quan trọng, hỗ trợ chính sách tài khoá. TS. Cấn Văn Lực đưa ra dự kiến quy mô gói hỗ trợ cho vay nhà ở là 65.000 tỷ đồng, giá trị thực tế 6.100 tỷ đồng (chiếm 0,08% GDP 2021).
Cụ thể, tiếp tục thực hiện Thông tư 14 (cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm phí, giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng bị ảnh hưởng Covid-19) đến hết 6/2022 và có thể gia hạn nếu cần. Dự kiến hệ thống tín dụng sẽ bị giảm thu nhập khoảng 30.000 tỷ đồng.
Sử dụng hàng loạt công cụ tác động khác để hỗ trợ các tổ chức tín dụng giảm thêm lãi suất cho vay 0,5-1%/năm trong năm 2022 và duy trì ổn định trong 2023.
Nghiên cứu cho vay tái cấp vốn các tổ chức tín dụng để cho vay nhà ở (nhà thu nhập thấp, nhà ở xã hội, cải tạo chung cư cũ…).
Về an sinh xã hội, theo ông Lực, tiếp tục thực hiện các gói hỗ trợ đang triển khai. Ngoài ra, ông Lực đề xuất thêm hai hạng mục là hỗ trợ tiền thuê nhà cho lao động ngoại tỉnh quay về phía Nam làm việc trong ba tháng, mỗi tháng 1 triệu đồng (ngân sách mất khoảng 6.000 tỷ đồng) và hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động mất 6.800 tỷ đồng. Tổng gói an sinh xã hội là 12.800 tỷ đồng (khoảng 0,16% GDP 2021).
Các gói hỗ trợ khác được đề xuất bao gồm giảm tiền điện với giá trị 26.650 tỷ đồng, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số 2.000 tỷ đồng, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo 4.000 tỷ đồng…, tổng cộng gần 38.000 tỷ đồng (0,46% GDP).
Theo phân tích của TS. Cấn Văn Lực gói hỗ trợ nói trên đã đủ lớn, đủ đặc biệt và có khả năng hấp thu trong thời gian tới. Nguồn lực dự kiến cho chương trình này bao gồm: Tiết giảm chi phí 29.000 tỷ đồng; thúc đẩy cổ phần hoá, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước 80.000 tỷ đồng; Cho phép Bảo hiểm tiền gửi, Bảo hiểm xã hội dùng tiền nhàn rỗi mua trái phiếu doanh nghiệp thu về 51.100 tỷ đồng; Chính phủ có thể phải cân nhắc phát hành trái phiếu Chính phủ (và cho phép Ngân hàng Nhà nước tham gia mua ) thu về 220.000 tỷ đồng.
Ngoài ra, nguồn tiền do rà soát các quỹ ngoài ngân sách, sử dụng một phần dự trữ ngoại hối nếu cần và vay quốc tế nếu điều kiện vay phù hợp.
Đánh giá về tác động đến vĩ mô, TS. Lực cho rằng khả thi. Cụ thể, đặt giả định GDP năm 2021 là 2%, nếu không có chương trình phục hồi đặc biệt này, dự kiến GDP năm 2022 sẽ đạt 4- 4,5%; nếu có chương trình này, GDP có thể đạt tới 6-7,5%.
Chu Văn
