1. SEB tăng mức dự báo về GDP của Thụy Điển
Báo cáo về dự báo chu kỳ kinh doanh của Ngân hàng SEB công bố ngày 04/5/2021 cho biết, tiết kiệm hộ gia đình cao cùng với kích thích tài chính tạo ra triển vọng phục hồi mạnh mẽ cho nền kinh tế Thụy Điển trong nửa cuối năm 2021. Tăng trưởng GDP của Thụy Điển dự kiến sẽ tăng 4,5% cho năm 2021 và 4,0% vào năm 2022; năm 2020 giảm 2,8%. Dự báo của tháng 1/2021 là GDP tăng 2,8% cho năm 2021 và 4,8% vào năm 2022.
SEB đánh giá, sau khi sụt giảm mạnh vào năm 2020, GDP toàn cầu dự kiến sẽ tăng 5,9% trong năm nay. Sự tăng trưởng nhanh ở Hoa Kỳ được thúc đẩy bởi các gói kích thích của Joe Biden và sự vững vàng nói chung trước các hạn chế mới vào đầu năm này góp phần làm cho triển vọng tươi sáng, bất chấp sự lây nhiễm lan rộng vào mùa xuân. Ngoài ra, sự giảm áp lực hiện nay dường như diễn ra tại hầu hết các nước Tây Âu, nhưng liệu việc tiêm chủng có thể mang lại sự bình thường hóa hoàn toàn cho xã hội hay không vẫn còn phải chờ xem. Dự báo tăng trưởng đã được nâng lên, với GDP của Mỹ dự kiến sẽ tăng 6,5% trong năm nay và của khu vực đồng Euro là 3,8%.
Rủi ro quá nóng từ các gói kích thích tài khóa lớn ở Hoa Kỳ đã khiến môi trường lạm phát thấp trở thành thử thách lớn nhất trong nhiều thập kỷ. Một kịch bản rủi ro là nguồn cung lao động ở Hoa Kỳ không theo kịp nhu cầu gia tăng và điều này kết hợp với kỳ vọng lạm phát gia tăng. Tuy nhiên, kịch bản chính vẫn là lạm phát sẽ tăng ở mức vừa phải. Các lãi suất chủ chốt dự kiến sẽ duy trì ở mức gần zero ở hầu hết các nền kinh tế phát triển trong cả năm nay và 2022. Khung mềm mới của Fed tạo dư địa để chờ với việc tăng lãi suất cho đến năm 2023. Tuy nhiên, việc mua trái phiếu sẽ giảm dần kể từ cuối năm nay và kết thúc vào mùa thu năm 2022.
Sự khác biệt về tăng trưởng ngày càng lớn giữa Mỹ và Tây Âu cho thấy mô hình ngân hàng trung ương truyền thống trong đó Fed, mặc dù có chiến lược mới mềm hơn, bắt đầu bình thường hóa trước cả Ngân hàng trung ương Châu Âu ECB, vốn có thể tiếp tục vật lộn với lạm phát thấp không mong muốn.
Tại Thụy Điển, sự sụt giảm vào đầu năm nhỏ hơn so với lo ngại, mặc dù có những hạn chế mới. Cộng đồng doanh nghiệp đang cho thấy sự lạc quan đáng kể; xuất khẩu hàng hóa dự kiến sẽ quay lại xu hướng trước đó vào Quý II, mặc dù có nguy cơ thiếu hụt chất bán dẫn. Sự phục hồi trong xuất khẩu dịch vụ cần nhiều thời gian hơn; dường như các chuyến công cán khó có thể quay trở lại mức trước đó, kể cả trong dài hạn. Sự gia tăng giá nhà cao kỷ lục sẽ chậm lại khi nền kinh tế mở cửa và tiêu dùng mở rộng; tiết kiệm ở mức kỷ lục cũng đồng nghĩa tiêu dùng sẽ tăng mạnh trong nửa cuối năm. Việc đánh giá tình hình thị trường lao động là khó, nhưng đến cuối năm 2022, tỷ lệ thất nghiệp được dự báo sẽ quay trở lại mức trước khủng hoảng.
Lạm phát đã tăng vào đầu năm do tác động cơ bản và sự thay đổi theo thời vụ. Cả hai yếu tố đều bị đảo ngược trong mùa hè, có nghĩa là lạm phát rõ ràng đang quay đầu giảm trở lại. Sự gia tăng mức lương thấp và áp lực giá cả đối với hàng hóa nhập khẩu do đồng krona mạnh có nghĩa là lạm phát sẽ duy trì ở mức thấp trong vài năm tới. Vào cuối kỳ, lạm phát CPIF chỉ hơn 1%. SEB đánh giá, “Triển vọng tốt cho nền kinh tế thực và kỳ vọng lạm phát tăng nhất định đã làm giảm nhu cầu nới lỏng chính sách tiền tệ mới”. Dự kiến, Riksbank sẽ giảm dần lượng mua trái phiếu trong năm nay theo kế hoạch trước đó. Do đó, mặc dù lạm phát thấp, Riksbank vẫn đi trước cả Fed và ECB. Nguồn cung trái phiếu chính phủ hạn chế và sự miễn cưỡng mua thêm trái phiếu thế chấp trong một thị trường nhà ở ngày càng nóng là hai lý do.
Các bộ phận của Ban Điều hành Riksbank đề xuất, việc cắt giảm lãi suất là bước tiếp theo nếuphải cần thêm hỗ trợ. Không thể loại trừ mức giảm lãi xuất, nếu đồng krona mạnh đẩy lạm phát xuống dưới 0,5%; tuy nhiên, kịch bản chính vẫ là lãi suất ở mức 0% trong suốt thời gian dự báo. Đồng krona tiếp tục mạnh lên một cách thận trọng và tỉ giá giữa Euro/SEK đạt đến mức cân bằng dài hạn là 9,70 SEK/Euro vào cuối năm 2022. Nếu đồng krona mạnh lên rõ ràng trong thời gian cân bằng, khả năng cao về việc cắt giảm lãi suất mới sẽ xuất hiện.
2. Cách nhìn của Riksbank về lạm phát
Ngày 04/5/2021, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Thụy Điển (Riksbank) Stefan Ingves cho báo chí biết, các động lực của lạm phát đã thay đổi, điều này có nghĩa là cần phải tìm hiểu, suy nghĩ và suy ngẫm thêm. Göran Hjelm, Chủ tịch (Chancellor) Hội đồng Chính sách tài khóa cho biết rõ trong cuộc điều trần tại Ủy ban Tài chính rằng, sự hiểu biết của Riksbank về các động lực của lạm phát đã xấu đi. Nhận xét này ít nhất được Phó Thống đốc Riksbank Martin Flodén ủng hộ khi cho rằng, sự hiểu biết về lạm phát đã tốt hơn 20 năm trước.
Stefan Ingves nói rằng, 20 năm trước, “sự điều độ lớn” (great moderation) vẫn đang diễn ra và sau đó quan điểm của cả các nhà lý thuyết và các nhà thực hành đều cho rằng, mọi thứ sẽ được tổ chức rất tốt và có hệ thống (theo một nghĩa nào đó) trong tương lai. “Sau đó, diễn ra cuộc khủng hoảng tài chính lớn và tiếp đó, không có gì thành sự thật như chúng tôi tưởng tượng. Nó không chỉ xảy ra đối với Riksbank mà còn đối với nhiều ngân hàng trung ương khác”. Điều này đã dẫn đến sự thay đổi trong cấu phần của chính sách tiền tệ, chẳng hạn như bảng cân đối tài chính được sử dụng ở một mức độ lớn hơn nhiều, điều mà 20 năm trước chưa từng nhắc tới.
Stefan Ingves bình luận, thế giới là như vậy, nó thay đổi liên tục, khi đó bạn phải cố gắng hiểu thế giới tốt nhất có thể. Bạn phải tìm hiểu và suy ngẫm sâu hơn. Đó là điều chúng ta đang phải làm ngày hôm nay và cả trong tương lai. Đại dịch không nằm trong dự kiến, nhưng nó xuất hiện và mọi thứ trở nên rất khác. Sau đó, là một phần chức năng của mình, Riksbank đã đưa ra các biện pháp mở rộng chính sách tài khóa mà không ai có thể tưởng tượng được ở thời điểm 4-5 năm về trước. Câu hỏi đặt ra là: ở đâu và điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Với Riksbank, điều này có nghĩa là nó phải làm việc và cố gắng hiểu các mối quan hệ (connections) tốt nhất có thể. Nhưng không có mối quan hệ nào ổn định, ít nhất là không phải trong ngắn hạn, vì vậy tất nhiên đó là một thách thức.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Thuỵ Điển)
