1. Con đường hẹp đi tới thỏa thuận Brexit
Ngày 16/12/2020, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu (EC) Ursula von der Leyen trong bài phát biểu tại Nghị viện Châu Âu (EP) cho biết, có một con đường hẹp tiến tới việc đạt được thỏa thuận giữa EU và Anh, nhưng chưa thể nói, liệu sẽ có một thỏa thuận Brexit hay không. Theo bà, hai bên đã tìm thấy hướng đi về phía trước trong hầu hết các vấn đề; giờ đây nó đã rất gần, nhưng lại rất xa nhau; hững ngày tới rất quan trọng.
Trong ba vấn đề lớn tồn tại, bà cho rằng vấn đề giải quyết tranh chấp hầu như đã được giải quyết; vấn đề cạnh tranh công bằng đạt được nhiều tiến bộ; vấn đề đánh bắt cá vẫn còn rất khó khăn. Để đảm bảo cạnh tranh công bằng trên thị trường nội bộ EU, cần có các cơ chế mạnh mẽ dựa trên các quy định và tiêu chuẩn về hỗ trợ của nhà nước. Bước tiến đạt được dựa trên các nguyên tắc chung, đảm bảo rằng các quy định cũng sẽ được thực hiện tại Anh và khả năng đối với EU tự mình đưa ra các biện pháp đáp trả trong trường hợp bị Anh chà đạp. Đối với các tiêu chuẩn, hai bên đã thống nhất về một cơ chế mạnh, đảm bảo rằng các quy định không bị hạ thấp. Bà đánh giá, đó là một bước tiến quan trọng để đảm bảo rằng, các tiêu chuẩn cao chung về thị trường lao động, các vấn đề xã hội và môi trường không bị phá hoại.
Đối với bế tắc trong vấn đề đánh bắt cá, von der Leyen nói rằng, đôi khi có cảm giác không bao giờ có thể giải quyết được vấn đề này; phải tiếp tục cố gắng tìm giải pháp. Ngư dân EU cần có khả năng dự đoán được và ổn định để đánh bắt trong vùng biển của Anh.
Trong một diễn biến khác cùng ngày, các nước EU đã thông qua các giải pháp khẩn cấp đối với giao thông và đánh bắt cá trong trường hợp Brexit cứng mà trước đó EC đã đưa ra từ ngày 10/12/2020. Các giải pháp khẩn cấp sẽ có hiệu lực vào ngày 01/01/2021 nếu EU không đạt được thỏa thuận với Anh. Các quy định tạm thời sẽ đảm bảo cho các hoạt động cơ bản về giao thông hàng không và đường bộ cơ bản, có hiệu lực 6 tháng; chứng chỉ an toàn hàng không sẽ tiếp tục được áp dụng trong thời gian này; các tàu cá tiếp tục được tiếp cận vùng biển của nhau trong cả năm 2021. Các giải pháp khẩn cấp đòi hỏi Anh về phía mình cùng đưa ra các quy định tương tự. Chủ tịch EU là Đức sẽ đàm phán với các đại diện EP để thông qua văn bản cuối cùng của các quy định.
2. Thỏa thuận Brexit: khó nhưng không phải không thể
Chỉ còn hai tuần nữa là đến “Brexit cứng”, nhưng các nhà đàm phán vẫn hy vọng đạt được thỏa thuận. Trưởng đoàn đàm phán EU Michel Barnier vẫn để mở khả năng đạt được một thỏa thuận Brexit với Anh, có thể vào ngày 18/12/2020; tiếp đó, Nghị viện Châu Âu (EP) phải có thông tin chậm nhất là ngày 20/12/2020. Các nguồn tin trong EP cho hãng tin AFP biết, Barnier coi đó là việc khó, nhưng không phải không thể để đạt được thỏa thuận toàn diện về hợp tác và thương mại với Anh, sớm nhất là ngày 18/12/2020.
Tuy nhiên, Barnier vẫn thận trọng viết trên Twitter sau khi thông báo cho lãnh đạo nhóm của EP rằng: có tiến triển tốt, nhưng trở ngại cuối cùng vẫn còn; chúng tôi sẽ chỉ thông qua một thỏa thuận bảo vệ các lợi ích và nguyên tắc của EU.
Sau đó, các nhà lãnh đạo nhóm đã thông qua tuyên bố chung, gây áp lực lên các nhà đàm phán để sẵn sàng vào cuối tuần này. Tuyên bố thúc giục Ủy ban Châu Âu (EC) cung cấp cho các nước thành viên các văn bản tạm thời càng sớm càng tốt. EP “sẵn sàng tổ chức một phiên họp bất thường vào cuối tháng 12, nếu thỏa thuận đạt được vào nửa đêm ngày 20/12/2020”. Thỏa thuận về thương mại, hợp tác cần được cả EP và Nghị viện Anh thông qua./.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Thuỵ Điển)
