Ông Max Baucus, nguyên Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, hiện đang cố vấn cho ông Biden về chính sách với Trung Quốc, đã trả lời phỏng vấn với Phòng Thương mại Mỹ tại Bắc Kinh và nhận định: Quan hệ của Mỹ với Trung Quốc – bao gồm cả Thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 – sẽ không thay đổi nhiều bất kể ai sẽ thắng cử vào tháng 11 tới. “Ở một mức độ nhất định, mọi thứ sẽ không thay đổi nhiều. Các không gian quyền lực đang dịch chuyển, giữa một cường quốc đang lên và một cường quốc đã được khẳng định, không thể tránh khỏi sự căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất, đặc biệt là khi mỗi nước có nền tảng văn hóa rất khác nhau”.
Tuy nhiên, chiến thắng của Biden có phần dẫn đến một số thay đổi. Ông có thể thay đổi “quy trình” bằng cách tập hợp các đồng minh của Mỹ để đối đầu với Bắc Kinh một cách có phối hợp hơn. Baucus nói thêm – “Về cơ bản lúc đầu không có quá nhiều thay đổi, nhưng sẽ có một sự thay đổi quy trình đáng kể. Tổng thống Biden sẽ không tweet hai đến ba lần một ngày. Ông ấy đã hoạt động trong chính quyền cả đời và rất hiểu các quy trình và tổ chức truyền thống của Chính phủ Mỹ”. Baucus cho biết Biden cũng “muốn làm việc” với các thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới để đối đầu với Trung Quốc.
Biden sẽ tập trung đầu tiên vào nền kinh tế Mỹ, đang khó khăn bởi đại dịch. Baucus cho biết mục tiêu đầu tiên của Biden sẽ là “kiểm soát corona virus tốt hơn”, sau đó “tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng sẽ mang lại việc làm. Sẽ có rất nhiều khoản chi tiêu để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và các ngành năng lượng tái tạo”.
Hiện Biden chưa cho biết liệu ông có duy trì thuế quan 301 của Trump đối với Trung Quốc hay không, nhưng ông sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh đối phó với Trung Quốc, nếu ông giành chiến thắng. Trong khi đó, Trump đã phản đối WTO là một trong những thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất từng được thực hiện, và đại diện thương mại của ông, Robert Lighthizer, đã cản trở quá trình kháng cáo lên WTO và kêu gọi cải cách rộng rãi.
Theo cựu Chánh văn phòng của Lighthizer, Jamieson Greer, cách tiếp cận cứng rắn đối với WTO sẽ không thay đổi nếu Trump tái đắc cử. Viết trên tờ Barron’s, Greer nói rằng “đường lối cứng rắn về cải cách” sẽ “buộc WTO phải chấp nhận sự thay đổi thực sự hoặc mất đi vai trò”. Greer, người đã rời USTR vào tháng 4/2020 và hiện là đối tác tại King & Spalding LLP, cũng dự đoán rằng Trung Quốc sẽ “là mặt trận chính trong chính sách thương mại” nếu Trump tái cử. “Chính quyền Trump có thể sẽ duy trì các mức thuế hiện có. Đồng thời, chính quyền sẽ giám sát chặt chẽ việc Trung Quốc tuân thủ thỏa thuận thương mại giai đoạn 1. Nếu người Trung Quốc phải đối mặt với 4 năm nữa của Trump và muốn giảm mức thuế quan, họ có thể tiếp cận ông ấy sớm trong nhiệm kỳ thứ hai của mình để đề nghị chuyển sang đàm phán giai đoạn 2”.
Các ưu tiên khác cho Trump trong nhiệm kỳ thứ hai có thể bao gồm nhiều lệnh cấm nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc “liên quan đến lạm dụng lao động và môi trường”, cấm đầu tư vào Trung Quốc và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu ngày càng khắt khe, các biện pháp trừng phạt và các hạn chế khác đối với hoạt động kinh doanh với các công ty Trung Quốc.
Tuy nhiên, Greer cũng nhấn mạnh thỏa thuận giai đoạn 1 là “điều duy nhất giữ mối quan hệ hai nước lúc này. Và vì thế, tôi nghĩ rằng cả hai bên đều muốn tiếp tục thực hiện thỏa thuận. Doanh nghiệp Mỹ đều mong muốn bán đậu nành và ngô cũng như các sản phẩm chế tạo và năng lượng cho Trung Quốc”.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ)
