1. Siêu lạm phát tại Venezuela.
Venezuela sẽ trải qua 36 tháng siêu lạm phát liên tiếp vào tháng 11/2020 tới đây. Ngân hàng Trung ương Venezuela (BCV) cho biết lạm phát tích lũy trong 09 tháng đầu năm 2020 là 844,1%, trong khi đó con số do Ủy ban Tài chính của Quốc hội (đối lập) đưa ra là 1.433,58%. Cả hai con số trên đều thể hiện mức lạm phát cao nhất thế giới. IMF cho biết GDP của Venezuela đã giảm 70,1% trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2019, đây là chỉ số tồi tệ nhất châu Mỹ trong nhiều thập kỷ qua.
Theo các chuyên gia kinh tế, nền kinh tế Venezuela hiện nay đã không còn là nền kinh tế dầu mỏ. Việc Venezuela không sản xuất hàng hóa mà phụ thuộc vào nhập khẩu sẽ dẫn đến khó có thể duy trì giá cả ổn định do quy luật cung cầu. Sự phục hồi sản xuất trong nước là điều quan trọng để vượt qua siêu lạm phát. Vì vậy Chính phủ cần tái kích hoạt các dây chuyền sản xuất (nhà máy, các công ty vừa và nhỏ,…) nhằm tạo ra đủ việc làm và gia tăng sức mua.
Ngoài ra để chống siêu lạm phát, cần có một chính sách tài khóa tốt hơn với quyền tự chủ của Ngân hàng Trung ương và quan trọng nhất là phải thiết lập được một đồng tiền quốc gia mới, cố định với ngoại tệ mạnh như USD hoặc euro để tránh mất giá trong thời gian dài. Đồng bolivar của Venezuela liên tục mất giá trong những năm qua. Năm 2018 và 2019, Chính phủ đã thực hiện 02 lần đổi tiền bằng cách xóa bỏ tám số không. Từ đầu năm 2020 cho đến nay đồng bolivar đã mất giá đến hơn 900% (tháng 01/2020, 01USD quy đổi 50.000 bolivar và tỷ giá hiện nay là gần 460.000 bolivar), đồng tiền này bị người dân Venezuela từ chối và hiện không còn được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch phổ thông do tỷ lệ đô la hóa cao.
Nhà kinh tế học và là Phó Chủ tịch Quốc hội (đối lập) José Guerra cho biết siêu lạm phát là kẻ thù của người dân Venezuela. Ngay sau khi một thay đổi chính trị xảy ra ở Venezuela, họ sẽ dừng việc in tiền bolivar để bù đắp thâm hụt tài chính quốc gia đồng thời thiết lập một loại tiền tệ mới. Bên cạnh đó, Ngân hàng Trung ương Venezuela sẽ được các tổ chức IMF, WB và các tổ chức tài chính đa phương hỗ trợ với các khoản vay ưu đãi. Hỗ trợ nước ngoài sẽ giúp khôi phục hạn mức tín dụng cho xuất nhập khẩu, tăng cường sản xuất trong nước và tài trợ cho các chương trình xã hội. Ông José Guerra dự báo các chính sách kinh tế này sẽ giúp siêu lạm phát của Venezuela giảm xuống trong thời hạn “nhanh chóng” là 06 tháng và nền kinh tế sẽ dần đi vào quỹ đạo ổn định.
2. Venezuela dựa vào doanh nghiệp Thái Lan để trốn tránh lệnh trừng phạt của Mỹ.
Các biện pháp trừng phạt kinh tế mà Mỹ hiện áp đặt đối với Công ty Dầu khí Nhà nước Venezuela (PDVSA) đã gây ra việc đóng băng và đóng nhiều tài khoản của PDVSA ở nước ngoài, vì vậy PDVSA được cho là đã thông qua doanh nghiệp Thái Lan Tipco Asphalt để có thể tiếp tục giao dịch dầu thô và thanh toán cho các nhà cung cấp. Đồng thời Tipco đã giúp Venezuela giảm thiểu tác động tài chính do các lệnh trừng phạt của Mỹ. Đây một trong những công ty nhựa đường lớn nhất Châu Á và là khách hàng lâu năm của PDVSA, nhà máy lọc dầu của Tipco ở Malaysia được thiết kế đặc biệt để lọc dầu thô cực nặng của Venezuela, được cho là có chất lượng tốt nhất thế giới để sản xuất nhựa đường, 90% hoạt động của nhà máy lọc dầu này đến từ dầu thô của Venezuela. Từ năm 2019 đến nay, Tipco đã mua của Venezuela tổng cộng gần 18 triệu thùng dầu thô nặng, tương đương 29.000 thùng/ngày.
Thỏa thuận với Tipco Asphalt đã cho phép PDVSA chuyển trái phép hàng trăm triệu USD. Các tài liệu chỉ ra rằng Tipco đã chuyển tiền từ tài khoản của họ tại Ngân hàng Thương mại Siam cho các khách hàng của PDVSA trên khắp thế giới. Kể từ năm 2019 đến nay, gần 100 công ty đã nhận được hàng trăm triệu USD theo cách này. Trong số đó có công ty luật toàn cầu Dentons, các công ty vận tải biển, các công ty dầu khí nước ngoài, các công ty của Venezuela có tài khoản ngân hàng ở Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Và một số nhà cung cấp dầu thô có trụ sở tại Mỹ cũng nhận được hàng triệu USD thông qua Tipco và hiện đang bị Mỹ tiến hành điều tra hình sự liên bang.
Đổi lại Tipco được PDVSA chiết khấu sâu về giá dầu, ví dụ trong giao dịch lô hàng mới nhất 700.000 thùng dầu thô nặng Boscan của Venezuela với công ty này, PDVSA đã đồng ý mức giá 25 USD/thùng khi giá dầu thô quốc tế dao động quanh mức 41 USD/thùng. Công ty Thái Lan đảm bảo rằng giao dịch và các khoản thanh toán là hoàn toàn hợp pháp, nhưng nguồn tin cho biết các cơ quan tư pháp của Mỹ đang điều tra các động thái này, Tipco có thể sẽ bị Mỹ trừng phạt vì vi phạm chính sách của Mỹ đối với Venezuela. Vào tháng 9/2020, Tipco buộc phải tuyên bố ngừng các giao dịch trao đổi dầu thô với Venezuela.
Các chuyên gia cho rằng lệnh trừng phạt của Mỹ sẽ là một đòn nặng nề giáng vào Tipco. Tương tự với một nhà sản xuất nhựa đường khác phụ thuộc vào dầu thô của Venezuela là Nynas (Thụy Điển) đã buộc phải nộp đơn phá sản vào tháng 10 năm 2019 sau khi bị buộc phải ngừng nhập khẩu dầu thô Venezuela. Tipco hiện đang nỗ lực tìm kiếm nguồn cung thay thế, giám đốc điều hành của Tipco cho biết họ săn sàng tiếp tục mua dầu thô của Venezuela thông qua các kênh được ủy quyền hoặc qua các trung gian.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Venezuela)
