Cuộc họp đánh giá 6 tháng thực hiện Thỏa thuận giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc dự định tổ chức vào 15/8/2020 đã bị hoãn và chưa rõ khi nào sẽ được tiến hành.
Trước đó vào ngày 14/6/2020 Tổng thống Trump nhắc lại quan điểm cho rằng “thỏa thuận đang được thực hiện tốt” nhưng không nói gì về việc hoãn cuộc họp. Một nguồn tin thân cận cho biết các quan chức Mỹ muốn cho Trung Quốc thêm thời gian để tăng mua hàng hóa Mỹ như đã thỏa thuận và cải thiện bầu không khí chính trị cho cuộc rà soát.
Vào thứ 6 tuần trước Bộ Nông nghiệp Mỹ cho biết đã bán cho Trung Quốc 126.000 tấn đậu nành, đánh dấu tuần thứ 8 liên tiếp có các lô hàng lớn xuất sang Trung Quốc. Các nhà xuất khẩu dầu, trung gian vận tải và nhà nhập khẩu của Trung Quốc cũng cho biết các công ty dầu thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc đã đặt thuê nhiều tàu để chở ít nhất 20 triệu thùng dầu thô của Mỹ trong tháng 8 và tháng 9. Cố vấn Kinh tế Kudlow tỏ ý “hài lòng” với tốc độ mua hàng trong những tuần gần đây.
Việc trì hoãn cuộc họp, dù chỉ trong thời gian ngắn, sẽ giúp Trung Quốc thực hiện mua thêm hàng hóa và để ông Lighthizer có cơ hội thuyết phục Tổng thống Trump duy trì thỏa thuận. Về nội bộ, việc Trung Quốc tuân thủ cam kết cũng sẽ giúp dập tắt chỉ trích của ứng cử viên Biden, cho rằng thỏa thuận mà Tổng thống Trump coi là chiến thắng thực ra là thất bại. Mary Lovely, một chuyên gia cao cấp thuộc Viện Kinh tế quốc tế Peterson cho rằng việc trì hoãn để phía Trung Quốc mua thêm hàng hóa rõ ràng là có lợi hơn cho Tổng thống Trump.
Liên quan đến việc này, Bưu điện Hoa nam buổi sáng cũng có bài bình luận cho rằng quan hệ Mỹ Trung trong những tháng gần đây “rơi tự do”, phía Trung Quốc đang trông đợi cuộc gặp như một cơ hội để trao đổi những vấn đề rộng hơn, nhưng phía Mỹ đã bác bỏ đề nghị vì họ không tin Trung Quốc thực lòng muốn thay đổi cơ cấu kinh tế và chính trị của mình. Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trên tất cả các mặt trận từ việc kiểm soát dịch bệnh, Biển Đông, công nghệ, đến an ninh và ý thức hệ, thương mại là một trong rất ít lĩnh vực mà Washington và Bắc Kinh còn giữ quan hệ, nhưng nhiều nhà quan sát cho rằng đây cũng không còn là cái neo để níu giữ quan hệ tổng thể.
Shi Yinhong, GS Quan hệ quốc tế Đại học Nhân dân cho rằng Trung Quốc sẽ không sẵn sàng chấp nhận những đòi hỏi mà Mỹ đưa ra để cải thiện quan hệ; cho rằng ngay cả với chính quyền mới thì Mỹ sẽ vẫn duy trì cách tiếp cận cứng rắn kiềm chế Trung Quốc trên nhiều lĩnh vực. Một cố vấn của chính phủ Trung Quốc cho rằng cần lập một danh sách những gì có thể nhân nhượng được để giải tỏa căng thẳng, đặc biệt là gửi đi một thông điệp nhất quán về cải tổ doanh nghiệp nhà nước, một lĩnh vực vốn là chủ đề tranh cãi; và không nên đánh giá thấp căng thẳng với Mỹ, dù cho quan hệ thương mại đang được giữ tương đối ổn định và cần phải sẵn sàng cho sự chia tách về chính trị, có thể xảy ra trước sự chia tách về kinh tế.
(Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ)
