Dù không phải là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhưng Úc là thị trường tiềm năng của Việt Nam bởi thị trường này đang có sức “hấp dẫn” với doanh nghiệp khi nhu cầu tiêu thụ tôm tăng dần. Mỗi năm Việt Nam xuất khẩu tôm sang Úc đạt trên 100 triệu USD.
Năm 2014, Úc nhập khẩu trên 150 triệu USD tôm từ Việt Nam. Úc là thị trường tiêu thụ tôm lớn thứ 7 của Việt Nam, chiếm 3,6% lượng xuất khẩu tôm của Việt Nam đi các thị trường. Sau khi giảm liên tục trong 3 quý đầu năm 2016, xuất khẩu tôm sang Úc trong quý cuối cùng của năm tăng 33% đạt 39,6 triệu USD. Nhờ tăng trưởng tốt trong quý IV nên xuất khẩu tôm sang thị trường này cả năm 2016 tăng 1,4% đạt 114,6 triệu USD.
Trong các sản phẩm tôm xuất khẩu sang Úc, tôm chế biến chiếm 78% lượng xuất khẩu tôm của Việt Nam sang thị trường này. Trong 5 năm qua, Việt Nam luôn là nước cung cấp tôm chế biến lớn nhất cho Úc. Mặc dù quy định khắt khe, Úc vẫn được coi là thị trường tiềm năng của các doanh nghiệp Việt Nam do nhu cầu nhập khẩu tôm được dự báo sẽ ngày một tăng. Bên cạnh đó, Úc có xu hướng thu hẹp thị trường và tập trung nhập khẩu từ các thị trường chính. Đây cũng là một trong những lợi thế lớn cho các nước cung cấp tôm hàng đầu cho Úc trong đó có Việt Nam.
Chính phủ Úc mới đây đã ban hành lệnh khẩn cấp cấm nhập khẩu tôm và thịt tôm chưa nấu chín kể từ ngày 9/01/2017 do phát hiện virus đốm trắng có trong tôm bán tại các cửa hàng và nghi ngờ đây là nguyên nhân của việc bùng phát dịch đốm trắng tại Queensland. Lệnh cấm nhập khẩu này có hiệu lực từ ngày 9/01/2016 và kéo dài 6 tháng.
Ngày 6/2/2017, Chính phủ Úc thông báo sẽ thực hiện một đợt rà soát về tôm tẩm ướp và chấp nhận đề xuất từ các công ty trong đó chứng minh rằng hoạt động sản xuất và chuỗi cung ứng của họ có thể đáp ứng được Mức độ Bảo vệ có thể chấp nhận được (Aceptable Level of Protection) của Úc đối với các sản phẩm tẩm ướp. Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Úc trước mắt sẽ ưu tiên tập trung rà soát 5 sản phẩm trong nhóm sản phẩm tôm chưa luộc (uncook), bao gồm: Tôm chưa nấu chín đã được chiếu xạ (iradiated uncooked prawns); Các sản phẩm bảo quản an toàn tại nhiệt độ phòng như tôm khô và các loại gia vị (Shelf stable products such as dried prawns and condiments); Tôm có nguồn gốc từ Úc được gửi ra nước ngoài để chế biến; Các lô hàng thủy sản hỗn hợp bao gồm tôm chưa nấu chín (Mixed seafood consignment containing uncooked prawns); Tôm tẩm ướp (Marinated prawns). Dự kiến đợt rà soát ban đầu các điều kiện nhập khẩu sẽ mất khoảng 8 tuần. Khi đợt rà soát kết thúc, Úc có thể đưa ra quyết định về những lựa chọn quản lý rủi ro tương lai cho những sản phẩm cụ thể này để khôi phục giao thương xuất nhập khẩu.
Lệnh cấm của Úc gây ảnh hưởng tới một số doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam sang Úc đồng thời cũng tác động mạnh tới giá, nguồn cung tôm tại thị trường này và gây tổn thất không nhỏ cho các nhà nhập khẩu tôm của Úc. Các cơ quan chức năng của Việt Nam và Úc đang tích cực bàn thảo để tìm ra giải pháp tối ưu giải quyết vấn đề này.
TLSQVN tại Sydney
