Các nhà phân tích Phố Wall cho rằng nhiệm kỳ 2 sẽ chứng kiến các chính sách liên quan đến các thể chế thương mại đa phương và sẽ là cơ hội để Tổng thống Trump tiếp tục gây sức ép đối với Chủ tịch FED Jerome Powell và cuối cùng là thay thế ông bằng một người dễ bảo hơn khi ông kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2022.
Chris Krueger, nhà phân tích chính sách của Cowen nói việc tái đắc cử sẽ giúp Trump tiếp tục theo đuổi những chính sách lớn và sa thải bất cứ ai ông cho rằng cản trở tăng trưởng kinh tế.
“Nếu ông tái đắc cử vào năm sau, chúng ta sẽ thấy một Trump hoàn toàn được cởi trói. Ông sẽ đối xử với Powell giống như với Jeff Sessions”. Nhà trắng không trả lời bất cứ đề nghị bình luận nào liên quan đến câu chuyện này. Hội đồng thống đốc của FED từ chối bình luận.
Một điều chắc chắn rằng, một Quốc hội bị chia rẽ sẽ vẫn theo sát cuộc đua vào Nhà trắng. Theo số liệu của trang cá cược chính trị Predictit, Phe Cộng hòa đang kỳ vọng giữ được Thượng viện với tỷ lệ đánh cược 66% và phe Dân chủ giữ Hạ viện với tỷ lệ 74%.
Điều này sẽ giúp cân bằng những đề xuất chính sách quá hiếu chiến và kiểm soát nỗ lực của Trump trong việc viết lại những thỏa thuận thương mại giữa Mỹ với các đối tác kinh tế của mình.
Chính sách đối với WTO
Trong cuộc chạy đua vào tháng 6/2016, khi còn là ứng cử viên Tổng thống, Trump đã nói với những người ủng hộ ở Pennsylvania rằng “thảm họa” mất việc làm ở khu vực sản xuất của Mỹ là do Hiệp định NAFTA và việc Trung Quốc gia nhập WTO. Những ưu tiên này của Tổng thống Trump không thay đổi là mấy.
Một trong những thắng lợi mà chính quyền đạt được thời gian qua là việc Nhà Trắng đạt được sự đồng thuận với Hạ viện để tiếp tục thúc đẩy tiến trình thay thế Hiệp định NAFTA, song song với đó là việc Trung Quốc và Mỹ đã tuyên bố đạt được Hiệp định thương mại giai đoạn 1.
Tuy nhiên, trong khi Trump có thể coi như đạt được hai thắng lợi lớn, chính quyền vẫn còn nhiều việc để làm.
Theo Clete Willems, cựu quan chức Cơ quan đại diện Thương mại Mỹ (USTR), Đại diện thương mại Lighthizer và Bộ trưởng Tài chính Mnuchin và Giám đốc Hội đồng kinh tế Nhà Trắng Larry Kudlow sẽ được rảnh tay để giải quyết các vướng mắc với hệ thống thương mại gây cho Mỹ – WTO. “Họ đưa ra rất nhiều đề xuất về việc tái khởi động nhánh đàm phán”. Điểm tắc nghẽn trong quan hệ giữa Mỹ với các thành viên khác của WTO khiến tòa trọng tài cao nhất của tổ chức này khó lòng đưa ra phán quyết cho vụ kiện liên quan đến thẩm quyền áp thuế của chính quyền Trump. Phía Mỹ cho rằng, họ có lý do để ngăn cản việc bổ nhiệm trọng tài WTO cho tới khi nào tổ chức này chịu xem xét chính sách kinh tế làm méo mó thị trường của Trung Quốc.
Áp lực của Mỹ đối với WTO đã lên đến đỉnh điểm vào tuần trước khi USTR công bố danh sách bổ sung các mặt hàng của EU dự kiến sẽ bị đánh thuế 100% xuất phát từ vụ kiện chống lại Airbus.
Trong phát biểu của mình với Fox business Network, Đại diện thương mại Mỹ Lighthizer nói “WTO phán quyết có lợi cho Mỹ sau nhiều năm tranh chấp pháp lý liên quan đến Boeing – Airbus. Và chúng tôi quyết định đánh thuế đối với 7,5 tỷ hàng hóa. Chúng tôi đang xem xét và có thể tăng thêm. Mục đích của chúng tôi là có được một giải pháp thông qua đàm phán. Nhưng chúng tôi đang ở thế bất lợi với EU”.
Mâu thuẫn Mỹ – Trung cũng được thể hiện ở WB nơi các nhà làm luật và nhà đầu tư của Mỹ cho rằng Trung Quốc được hưởng lợi từ các khoản vay ưu đãi dành cho các nước thu nhập trung bình hoặc thấp.
Thượng nghị sỹ Anthony Gonzalez thuộc bang Ohio hiện đang nỗ lực thông qua một dự luật nhằm đưa Trung Quốc ra khỏi danh sách hưởng chương trình hỗ trợ của WB với lập luận rằng, Trung Quốc không thể hưởng các khoản tài chính được cung cấp bởi Mỹ để lại đem cho các nước đang phát triển khác vay lại trong các dự án cơ sở hạ tầng. Điều này sẽ đe dọa lợi ích địa chiến lược của Mỹ. Tuần trước Bộ trưởng Tài chính Mnuchin đã phát biểu đồng tình với ý kiến của Thượng nghị sỹ Gonzalez và cho rằng Trung Quốc cần phải “tốt nghiệp” khỏi chương trình hỗ trợ tái thiết và phát triển của WB.
Tuy nhiên, nếu Trump thực sự muốn ký kết những thỏa thuận thương mại mới, ông sẽ cần nhận được sự ủng hộ của Hạ viện.
Áp lực đối với Powell
Khi FED không điều chỉnh tỷ lệ lãi suất theo cách mà Trump mong muốn, ông sẽ trút giận lên Powell.
Theo nhà phân tích chính sách Raymond James của Ed Mills, sự tức giận của Trump đối với người đứng đầu FED đã trở thành câu chuyện thường ngày và mang tính cá nhân đến nỗi người ta hầu như chắc chắn rằng Trump sẽ không tái bổ nhiệm Powell khi ông kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2022.
“Mọi chuyện đối với Powell khá rõ nếu Trump tái đắc cử – hầu như chắc chắn rằng ông sẽ không được tái bổ nhiệm. Và nếu một người của Đảng Dân chủ thắng cử, họ cũng sẽ muốn một người của họ đứng đầu FED. Vì thế, gần như chắc chắn rằng Powell sẽ ra đi dù cho người thắng cử là ai”.
Giảm thuế phiên bản 2.0?
Liên quan đến chính sách kinh tế trong nước, Mills cho rằng trong nhiệm kỳ 2, Tổng thống Trump sẽ chú trọng vào một vài ưu tiên có thể nhận được sự ủng hộ của Hạ viện trong tay Dân chủ.
Trước tiên, có thế sẽ là một chính sách cắt giảm thuế lần hai với tên gọi “Tax cut 2.0” tiếp theo luật cắt giảm thuế và việc làm lần 1 giúp giảm 21% doanh nghiệp.
Việc cắt giảm thuế lần 2 nhằm vào đối tượng thu nhập trung bình sẽ mang tính chính trị nhiều hơn. Phe dân chủ, được dự báo sẽ nắm Hạ viện vào 2021 chắc chắn sẽ ủng hộ dự luật này.
(Nguồn: Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ)
