Ngày 20/11/2019, Bộ Tài chính Nhật Bản đã công bố số liệu thương mại tháng 10/2019, theo đó, xuất khẩu sang Hàn Quốc giảm 23,1% so với cùng kỳ năm trước và âm liên tiếp trong 12 tháng.
Xung quanh việc Nhật Bản kiểm soát chặt hoạt động xuất khẩu sang Hàn Quốc, cuộc đàm phán giữa hai bên tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đã kết thúc không có thành quả. Đối lập giữa hai nước Nhật – Hàn đang tạo bóng đen cản trở sự giao lưu qua lại của hàng hóa và con người giữa hai nước.
Trong tháng 10, xuất khẩu Nhật Bản sang Hàn Quốc trên nhiều lĩnh vực, trong đó có sản phẩm hóa học, máy móc thông thường đã tăng trưởng âm ở mức 02 con số. Nguyên nhân của việc này được cho rằng có thể do phong trào bài hàng Nhật tại Hàn Quốc gây ra. Theo chiều ngược lại, nhập khẩu từ Hàn Quốc vào Nhật giảm 12%, âm liên tiếp trong 10 tháng.
Tháng 7/2019, Nhật Bản bắt đầu áp dụng chính sách kiểm soát chặt việc xuất khẩu 03 mặt hàng trong đó có hóa chất Hydrogen fluoride dùng cho sản xuất chất bán dẫn sang Hàn Quốc, với lập luận cần quản lý thích hợp việc xuất khẩu các mặt hàng này vì chúng có thể bị chuyển mục đích dùng cho sản xuất vũ khí. Hàn Quốc đã phản đối chính sách này và lên tiếng kiện Nhật Bản ra WTO ngày 11/9/2019.
Theo thủ tục giải quyết tranh chấp thương mại của WTO thì trước tiên 2 nước đương sự phải tự tìm kiếm biện pháp giải quyết. Tại cuộc đàm phán lần thứ nhất vào tháng 10, Nhật – Hàn đã nhất trí mở cuộc đàm phán lần hai. Tuy nhiên, trong cuộc đàm phán lần hai vào ngày 19/11/2019, hai bên lại lặp lại những chủ trương sẵn có và đàm phán kết thúc không có kết quả.
Nhật Bản cho rằng đây là biện pháp quản lý thương mại phù hợp áp dụng cho hàng hóa và kỹ thuật có khả năng chuyển mục đích sử dụng cho quân đội, không vi phạm hiệp định WTO. Hàn Quốc cho rằng hành động của Nhật Bản là phân biệt đối xử và yêu cầu Nhật Bản phải từ bỏ.
Tại cuộc gặp này, hai bên không bàn về việc dỡ bở hiệp định bảo hộ bao quát thông tin quân sự Nhật-Hàn (GSOMIA) dự kiến hết hiệu lực vào ngày 23/11/2019.
Hàn Quốc có thể yêu cầu Nhật Bản tổ chức đàm phán lần ba hoặc cũng có thể yêu cầu WTO thiết lập tiểu ban giải quyết tranh chấp (phán xử lần một). Tại cuộc họp báo sau khi đàm phán bất thành, cán bộ phía Hàn Quốc cho biết việc yêu cầu WTO lập tiểu ban xét xử cũng là một lựa chọn. Hàn Quốc không muốn tham gia vào cuộc đàm phán mà chỉ đem lại kết quả.
Đối lập giữa hai nước trong lĩnh vực thương mại có vẻ sẽ kéo dài. Ngoài ra, quan hệ hai nước cũng gây ảnh hướng lớn tới việc giao lưu giữa người dân hai nước. Khách du lịch từ Hàn Quốc tới Nhật trong tháng 9/2019 đã giảm 58,1% (ở mức 201.200 người).
(Nguồn: Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Fukuoka)
